De Wereldbeker 2006: wie rijft binnen?

Wanneer er een nieuw land ontstaat, dan ambieert dat onmiddellijk twee zaken: lid worden van de Verenigde Naties en aansluiten bij de FIFA, het leidende orgaan van het voetbal – niet steeds in die volgorde!

Voetbal blijft het overheersende internationaal spel, gespeeld door miljoenen en gevolgd door miljarden. Als bron van inkomsten steekt het ver uit boven elk ander inkomen verbonden aan sport. Dat feit gaat niet voorbij aan de grote sportbedrijven. Multinationals zoals Nike, Puma, Adidas en de rest produceren zaken die eigenlijk amper iets kosten bij productie maar die wereldwijd met een vette winst worden verkocht. Niet moeilijk dat ze voetbal ‘the beautiful game’ noemen.

De afgelopen decennia is de commercialisering van het voetbal enorm toegenomen. De voetbalautoriteiten zijn gewillig gevolgd in de kapitalistische stormloop naar dit gigantisch potentieel aan winsten. TV-bedrijven benutten de mogelijkheden van de satelliettechnologie ten volle en kochten de rechten om de matchen via alle hoeken te laten zien. In ruil voor hun miljoenen zorgde het voetbal dat matchen gespeeld worden op tijden en plaatsen die voldoen aan de eisen van de TV, ongeacht de wensen van de individuele fans. Bijgevolg zien supporters hoe tegenwoordig hun voetbalseizoenen worden aangepast volgens de luimen van de TV-makers.

Samen met de sportmultinationals en de TV-bedrijven hebben de rijke en machtige clubs het spel afgebroken en terug opgebouwd volgens hun eigen beeld. De oude Europese competities zijn geherstructureerd tot meer winstgevende entiteiten zoals de Champions League, waarbij clubs zelfs geplaatst worden om te vermijden dat de topclubs vroegtijdig uit de competitie zouden verdwijnen. Een onofficiële kliek van Europese clubs, de G14 genoemd, oefenen een ongezonde invloed uit over de nationale en internationale voetbalorganen.

Met grote rijkdom komt echter grote corruptie. Duitsland werd getroffen door een schandaal over scheidsrechters en omkoperij. Ook Italië staat in rep en roer door een schandaal waarbij de topclubs zijn betrokken. Ze worden ervan beschuldigd wedstrijden op voorhand af te spreken en scheidsrechters financieel te vergoeden voor hun betrokkenheid – iets wat Italiaanse fans al langer vermoeden. Dit is nog maar het topje van de ijsberg, maar de voetbalautoriteiten zullen zoals steeds weigeren het probleem aan te pakken.

Dit is verre van de wensbare achtergrond voor de grootste competitie van de wereld, de Wereldbeker die nu plaatsvindt in Duitsland. Anderzijds komt het goed uit. Iedereen die de site van de FIFA bezoekt en naar de marketingrubriek gaat, zal zien hoeveel zorg er is gegeven aan alle commerciële sponsors. Voor hen gaat het niet om de sport maar om zoveel mogelijk publiciteit. Het wereldspel is de wereldmarkt geworden en de wereldbeker is een veredelde etalage voor clubs, makelaars en bedrijven.

Gemarginaliseerde fans

Wat met de fans die de bron zijn van al die inkomsten? Hun stem wordt steeds meer gemarginaliseerd. Ze krijgen exact dezelfde behandeling zoals een patroon zijn arbeidskrachten behandelt op de werkvloer. De spelregels zijn hetzelfde – en daarom moet het antwoord ook hetzelfde zijn. De beweging tegen de overname van Manchester Utd door Glazer toont dat fans zich kunnen organiseren als ze het willen. Over de jaren heen hebben fans moeite gedaan om zich te organiseren door allerlei onafhankelijke supportersgroepen enzovoort op te richten, hoewel ze vaak niet tot het einde volhouden. Toen Thatcher eind jaren tachtig probeerde om identiteitskaarten te introduceren bij het voetbal, werd een grootse campagne gelanceerd met supporters van alle clubs en ze behaalden enig succes. Het is dus mogelijk.

Toch worden inspanningen om fans te organiseren dikwijls gehinderd door in te spelen op rivaliteiten tussen clubs, door het syndroom van “we zijn niet politiek” en door pogingen om bewegingen te betrekken in de status quo. Er zal zich een nieuwe mobiliseringdrang moeten ontwikkelen om het voetbal te redden als een belangrijk deel van de arbeiderscultuur en -gemeenschap veeleer dan gewoon een nieuwe bron van kapitalistische uitbuiting en afleiding van de realiteit (ter informatie: er bestaat niet zoiets als Planet Football). De Football Supporters Federation moet nieuw leven ingeblazen krijgen en verbonden worden met echte onafhankelijke supportersgroepen.

En wat nog belangrijker is: we moeten duidelijk maken wie het voetbal bezit en dus beheert. De huidige kliek zal nooit in ons belang handelen – herinner je van waar (en wie) mensen zoals Glazer, Abramovich en de rest hun geld krijgen. Clubs moeten in openbaar eigendom genomen worden en beheerd worden in het belang van gewone mensen als sportzaken en niet als commerciële zaken. De ‘mannen in maatpak’ moeten geweerd worden uit de verschillende organen van het voetbal en vervangen worden door mensen die meer hebben dan gewoon een belang in het volgende weggevertje. Het zouden mensen moeten zijn die het spel willen verdedigen en ontwikkelen samen met supporters die vertegenwoordigd zijn op alle niveaus. Indien men dit niet doet, dan zal de uitbuiting van de zogezegde volkssport verdergaan tot er niks meer overblijft dat het waard is om gered te worden.

Lees ook: