Chúng tôi vô cùng tự hào giới thiệu tại đây bản dịch mới nhất của bài báo ngắn "Chú ý đến lý luận" (1922) của Leon Trotsky. Được đăng lần đầu trên tờ báo tháng “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Marx’, bài viết này nhận được sự tán đồng hoàn toàn từ Lenin và được nhắc đến trong tác phẩm ông viết cho số thứ ba của tờ báo, "Về tầm quan trọng của chủ nghĩa duy vật chiến đấu". Chúng tôi tái bản bài viết của Lenin cùng với tác phẩm này.

Chúng tôi vô cùng tự hào giới thiệu tại đây bản dịch mới nhất của bài báo ngắn "Chú ý đến lý luận" (1922) của Leon Trotsky. Được đăng lần đầu trên tờ báo tháng “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Marx’, bài viết này nhận được sự tán đồng hoàn toàn từ Lenin và được nhắc đến trong tác phẩm ông viết cho số thứ ba của tờ báo, "Về tầm quan trọng của chủ nghĩa duy vật chiến đấu". Chúng tôi tái bản bài viết của Lenin cùng với tác phẩm này.

Chúng tôi khuyến khích bạn đọc nghiên cứu song song hai bức thư ngắn nhưng sâu sắc này. Chúng cho thấy tầm quan trọng cốt lõi mà cả hai nhà lãnh đạo vĩ đại của Cách mạng Tháng Mười đặt vào cuộc đấu tranh vì lý luận Macxit.

Trong bài viết, Lenin thúc giục tờ báo tiếp tục đấu tranh chống lại cái mà ông gọi một cách mỉa mai là “những tên tay sai có học của giới giáo sĩ” – tức các giáo sư triết học tư sản, những kẻ giấu những tư tưởng phản động nhất sau chiêu bài khoa học hiện đại.

Điều đáng chú ý là Lenin đã nhắc đến bài viết của Trotsky với thái độ tán thành, đồng thời chỉ trích sự yếu kém quan liêu của bộ máy nhà nước Xô viết trong cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa duy vật. Sau cái chết của Lenin 100 năm trước, bộ máy quan liêu Stalin đã cố gắng xóa bỏ không chỉ mối quan hệ thực sự giữa Lenin và Trotsky – vốn dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau ở mức cao nhất – mà cả cuộc đấu tranh của chính Lenin vào những ngày cuối đời chống lại chủ nghĩa quan liêu trên mọi lĩnh vực.

Một lần nữa, chúng tôi khuyên tất cả độc giả dành sự quan tâm mà hai văn bản này xứng đáng.

[Văn bản sau được dịch từ ấn bản tiếng Nga trong bộ Tác phẩm của L. Trotsky, Tập 21, do Nhà xuất bản Moscow và Leningrad ấn hành năm 1927, theo bản lưu trữ trên Marxist Internet Archive.]

CHÚ Ý ĐẾN LÝ LUẬN

Thưa các đồng chí!

(Gửi Ban biên tập tạp chí “Dưới ngọn cờ của chủ nghĩa Marx”)

Ý tưởng xuất bản một tờ báo nhằm dẫn dắt thanh niên vô sản tiên tiến vào thế giới quan duy vật, theo tôi, là một ý tưởng vô cùng giá trị và hứa hẹn nhiều thành quả.

Các thế hệ công nhân cộng sản đi trước, những người hiện nay đang đóng vai trò lãnh đạo trong đảng và trong nước, đã giác ngộ ý thức chính trị từ 10, 15, 20 năm về trước hoặc lâu hơn thế. Tư duy của họ bắt nguồn từ những phê phán đối với cảnh sát, cai thợ, quản đốc, rồi vươn lên dần nhắm vào chế độ Sa hoàng và chủ nghĩa tư bản, sau đó, thường là khi trong tù hoặc khi bị lưu đày, họ mới chuyển sang những vấn đề triết học, lịch sử và nhận thức khoa học về thế giới. Như vậy, trước khi người cộng sản tiếp cận những vấn đề cốt yếu của lý luận duy vật về sự phát triển của lịch sử, họ đã tích lũy được một hệ thống khái quát từ cụ thể đến tổng thể, dựa trên chính kinh nghiệm đấu tranh của bản thân họ.

Chúng ta nói trang bị cả ý chí chứ không chỉ tư duy, bởi vì trong thời đại toàn cầu biến động nhất, hơn bao giờ hết, chúng ta không chỉ sẽ ngăn ý chí sụp đổ mà còn củng cố nó với điều kiện nó dựa trên sự hiểu biết khoa học về các điều kiện và nguyên nhân của sự phát triển lịch sử.

Mặt khác, chính trong một thời đại mang tính then chốt như thời đại của chúng ta, đặc biệt nếu nó kéo dài, tức là nếu nhịp độ của các sự kiện cách mạng ở phương Tây diễn ra chậm hơn so với kỳ vọng, thì rất có thể các giáo phái và trường phái tư tưởng duy tâm hoặc bán duy tâm sẽ tìm cách chiếm lĩnh ý thức của thanh niên lao động. Bị bất ngờ trước các sự kiện, thiếu kinh nghiệm thực tiễn phong phú về đấu tranh giai cấp, tư duy của thanh niên công nhân có thể không được bảo vệ trước các học thuyết duy tâm khác nhau, vốn thực chất chỉ là sự chuyển thể các giáo điều tôn giáo sang ngôn ngữ của thứ triết học giả hiệu. Tất cả các trường phái này, bất chấp sự đa dạng trong các nhãn hiệu duy tâm, Kant, thực nghiệm-phê phán hay các trường phái khác, cuối cùng đều đồng ý rằng ý thức, tư duy và nhận thức có trước vật chất, chứ không phải ngược lại.

Nhiệm vụ của giáo dục duy vật đối với thanh niên lao động là giúp họ nắm vững các quy luật cơ bản của sự phát triển lịch sử, và trong số đó, quan trọng bậc nhất là quy luật khẳng định rằng ý thức con người không phải là một quá trình tâm lý tự do, độc lập, mà là một chức năng của cơ sở kinh tế vật chất, tức là bị quy định bởi nó và phục vụ nó.

Sự phụ thuộc của ý thức vào lợi ích và quan hệ giai cấp, và của những thứ này vào tổ chức kinh tế, thể hiện rõ ràng, trực diện và thô bạo nhất trong thời đại cách mạng. Chúng ta phải giúp thanh niên lao động củng cố nền tảng của phương pháp chủ nghĩa Marx trong ý thức của họ, dựa trên kinh nghiệm không thể thay thế của chính họ. Nhưng thế vẫn chưa đủ. Xã hội loài người, từ gốc rễ lịch sử đến nền kinh tế hiện đại, đều nằm trong thế giới tự nhiên-lịch sử. Chúng ta phải nhìn con người ngày nay như một mắt xích trong toàn bộ quá trình phát triển, một quá trình bắt đầu từ tế bào hữu cơ đầu tiên, vốn cũng xuất phát từ phòng thí nghiệm của tự nhiên, nơi các tính chất vật lý và hóa học của vật chất vận hành.

Những ai đã học cách nhìn lại quá khứ của toàn thế giới, bao gồm xã hội loài người, giới động thực vật, hệ mặt trời và vô số hệ thống khác xung quanh nó, với một cái nhìn rõ ràng như vậy, sẽ không tìm kiếm chìa khóa để giải mã những bí ẩn của vũ trụ trong những “thánh thư” cổ xưa, trong những câu chuyện triết học ấu trĩ nguyên thủy đó. Và bất kỳ ai không thừa nhận sự tồn tại của các thế lực thần bí trên trời có thể tùy ý can thiệp vào đời sống cá nhân hay xã hội và định hướng nó theo cách này hay cách khác, bất kỳ ai không tin rằng sự thiếu thốn và đau khổ sẽ được đền đáp ở một thế giới khác, người đó sẽ đứng vững và kiên định trên mặt đất này, sẽ dũng cảm và tự tin hơn trong việc tìm kiếm điểm tựa cho sự sáng tạo của bản thân giữa các điều kiện vật chất của xã hội.

Thế giới quan duy vật không chỉ mở ra một cửa sổ rộng lớn nhìn ra toàn thể vũ trụ, mà còn tôi luyện ý chí. Chỉ có nó mới làm cho con người hiện đại thực sự là con người. Đúng là anh ta vẫn phụ thuộc vào những điều kiện vật chất khắc nghiệt, nhưng anh ta đã biết cách vượt qua chúng và chủ động tham gia vào việc xây dựng một xã hội mới, một xã hội đồng thời dựa trên nền tảng công nghệ cao nhất và tình đoàn kết cao nhất.

Giáo dục duy vật cho thanh niên vô sản là một nhiệm vụ vĩ đại. Tôi xin chân thành chúc tờ báo của các đồng chí thành công trong việc tham gia vào sứ mệnh giáo dục này.

Leon Trotsky

27 Tháng hai năm 1922