Về tầm quan trọng của chủ nghĩa duy vật chiến đấu

Về những nhiệm vụ chung của tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác”, đồng chí Trotsky đã nói hết những điểm chủ yếu trong số 1 – 2, và đã nói rất hay. Bây giờ tôi xin đề cập một số vấn đề xác định rõ hơn nội dung và cương lĩnh của công tác mà ban biên tập tờ tạp chí đã công bố trong lời ra mắt ở số 1 – 2.

Trong lời ra mắt ấy, có nói rằng những người tập hợp xung quanh tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác”, tuy không phải tất cả đều là đảng viên cộng sản, nhưng tất cả đều là những người duy vật chủ nghĩa triệt để. Tôi nghĩ rằng sự liên minh này giữa những đảng viên cộng sản với những người không phải đảng viên cộng sản là tuyệt đối cần thiết và nó xác định đúng nhiệm vụ của tạp chí đó. Một trong những sai lầm lớn nhất và nguy hiểm nhất của những đảng viên cộng sản (cũng như của những người cách mạng, nói chung, đã hoàn thành thắng lợi giai đoạn đầu của một cuộc cách mạng vĩ đại), chính là quan niệm cho rằng sự nghiệp cách mạng chỉ có thể hoàn thành được độc bằng bàn tay của những người cách mạng thôi. Trái lại, muốn bảo đảm cho bất cứ hành động cách mạng quan trọng nào đi đến thành công, thì cũng đều phải hiểu và phải biết thực hành cái tư tưởng là: những người cách mạng chỉ có thể đóng vai trò đội tiên phong của cái giai cấp thực sự giàu sức sống và tiên tiến thôi. Đội tiên phong chỉ làm tròn được sứ mệnh của nó khi nó biết gắn bó với quần chúng mà nó lãnh đạo và thực sự dẫn dắt toàn thể quần chúng tiến lên. Nếu không liên minh với những người không phải là đảng viên cộng sản trong các lĩnh vực hoạt động hết sức khác nhau, thì không thể nói tới một thành công nào trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa cộng sản cả.

Đối với việc bảo vệ chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa Mác mà tạp chí “ Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác” đảm nhiệm thì cũng vậy. Thật đáng mừng là những xu hướng chính của tư tưởng xã hội tiên tiến ở nước Nga đều có một truyền thống duy vật chủ nghĩa vững vàng. Chưa nói đến G. V. Plê-kha-nốp (Plekhanov), mà chỉ cần lấy Tséc-nư-sép-xki (Chernyshevsky) cũng đủ thấy; bọn dân túy đương thời (bọn xã hội chủ nghĩa dân túy, xã hội chủ nghĩa – cách mạng, v.v.) đã nhiều lần bỏ xa Tséc-nư-sép-xki mà lùi lại theo những học thuyết triết học phản động đang thịnh hành, họ bị cái vẻ hào nhoáng bề ngoài của “những thành tựu mới nhất” của khoa học châu Âu làm mê hoặc, họ không có khả năng phân biệt được rằng dưới cái vẻ hào nhoáng ấy, là những loại hình tôi tớ phục vụ giai cấp tư sản, phục vụ những thiên kiến và khuynh hướng phản động của giai cấp ấy.

Dù sao, ở nước ta, ở Nga, cũng còn — và trong một thời gian khá dài nữa nhất định vẫn còn — những người duy vật chủ nghĩa trong hàng ngũ những người không phải là đảng viên cộng sản, và nhiệm vụ tuyệt đối của chúng ta là phải thu hút tất cả những người ủng hộ chủ nghĩa duy vật triệt để và chiến đấu, vào công tác đấu tranh chung chống lại triết học phản động và những thiên kiến triết học của cái gọi là “giới có học thức”. Đít-xơ-ghen (Dietzgen) cha — không nên lẫn lộn với người con của ông ta, một nhà văn vừa tự phụ lại vừa vô duyên — đã nói lên một cách đúng đắn, chính xác và rõ ràng, cái quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác về các xu hướng triết học đang thịnh hành trong các nước tư sản và đang được những nhà bác học và chính luận các nước ấy chú ý. Ông khẳng định rằng, trong xã hội hiện đại, các giáo sư triết học, thực ra, phần nhiều chẳng qua chỉ là những “tên đầy tớ có bằng cấp của bạn thầy tu” mà thôi.

Cũng giống như những bạn đồng nghiệp ở tất cả các nước khác, các nhà trí thức của ta ở Nga thích tự cho mình là những nhân vật tiên tiến, nhưng lại rất không thích nhìn nhận vấn đề như Đít-xơ-ghen đã nhìn nhận. Họ không thích như thế vì sự thật làm cho họ khó chịu. Chỉ cần ngẫm nghĩ một chút về tình trạng lệ thuộc của những người có học thức ngày nay đối với giai cấp tư sản thống trị, lệ thuộc nào là về phương diện chính trị, nào là về tình hình kinh tế chung, nào là về sinh hoạt thường ngày và mọi sự lệ thuộc khác nữa, cũng đủ thấy rằng lời nhận xét kịch liệt kia của Đít-xơ-ghen là tuyệt đối đúng. Chỉ cần nhắc đến tuyệt đại đa số những trào lưu triết học hiện đang thịnh hành, thường luôn luôn xuất hiện trong các nước châu Âu, bắt đầu chẳng hạn từ những trào lưu gắn liền với việc phát hiện ra ra-đi-um, cho đến những trào lưu hiện đang cố vin vào học thuyết Anh-xtanh (Einstein), cũng đủ thấy rõ mối liên hệ giữa những lợi ích giai cấp với lập trường giai cấp của giai cấp tư sản, mối liên hệ giữa việc nó ủng hộ tất cả mọi hình thức tôn giáo với nội dung tư tưởng của những trào lưu triết học đang thịnh hành.

Do đó, ta thấy rõ rằng một tạp chí muốn thành một cơ quan ngôn luận của chủ nghĩa duy vật chiến đấu thì phải là một cơ quan chiến đấu, trước hết theo ý nghĩa là tạp chí ấy phải triệt để vạch mặt và truy kích những “tên đầy tớ có bằng cấp” hiện nay “của bọn thầy tu”, dù chúng tự nhận là những đại biểu của giới khoa học chính thống  hay là những nghĩa dũng binh tự xưng là những nhà chính luận “dân chủ cánh tả hoặc có tư tưởng xã hội chủ nghĩa”.

Hai nữa, tạp chí ấy phải là cơ quan của chủ nghĩa vô thần chiến đấu. Chúng ta hiện có những bộ, hay ít ra cũng có những cơ quan nhà nước chuyên làm công tác ấy. Nhưng ở đó, công tác ấy đã được tiến hành một cách hết sức nhu nhược, hết sức thiếu sót, vì rõ ràng là nó thực sự chịu ảnh hưởng của những điều kiện chung của chủ nghĩa quan liêu Nga (dù là dưới chế độ xô-viết) của chúng ta. Cho nên việc vô cùng quan trọng là, muốn bổ cứu cho công tác của các cơ quan tương ứng của nhà nước, muốn sửa chữa công tác đó và làm cho công tác đó vận hành, thì tờ tạp chí nhận nhiệm vụ làm cơ quan ngôn luận của chủ nghĩa duy vật chiến đấu, phải tiến hành không biết mệt mỏi việc tuyên truyền vô thần và đấu tranh cho chủ nghĩa vô thần. Cần phải chăm chú theo dõi tất cả sách báo tương ứng viết bằng các thứ tiếng, và dịch ra hay ít nhất cũng giới thiệu được tất cả những gì có giá trị về phương diện ấy.

Cách đây đã lâu, Ăng-ghen nhắc nhở những người lãnh đạo của giai cấp vô sản đương thời là phải dịch các trước tác vô thần chủ nghĩa chiến đấu từ cuối thế kỷ XVIII, để truyền bá ra thật nhiều trong nhân dân. Đáng xấu hổ cho chúng ta là mãi đến nay chúng ta vẫn không làm được việc đó (đây là một trong nhiều bằng chứng nói lên rằng: cướp lấy chính quyền trong một thời kỳ cách mạng thì dễ hơn rất nhiều so với việc biết sử dụng đúng đắn chính quyền ấy). Đôi lúc người ta bao chữa cho sự nhu nhược, sự tiêu cực, sự vụng về của chúng ta bằng đủ thứ lý do “khoa trương”. Chẳng hạn, người ta thường thích nói rằng sách báo vô thần cổ của thế kỷ XVIII là cũ hủ rồi, là không khoa học, là ấu trĩ, v.v.. Không có gì tồi hơn là lối ngụy biện giả mạo khoa học ấy, nó che giấu hoặc bộ mặc thông thái rởm, hoặc sự hoàn toàn không hiểu biết chút gì về chủ nghĩa Mác. Cố nhiên người ta sẽ tìm thấy nhiều điều không khoa học và ấu trĩ trong những tác phẩm vô thần của những nhà cách mạng ở thế kỷ XVIII. Nhưng không ai cấm các nhà xuất bản những tác phẩm ấy đem rút ngắn lại và thêm vào những lời bạc văn tắt nêu rõ những tiến bộ mà nhân loại đã thực hiện được từ cuối thế kỷ XVIII đến nay trong việc phê bình tôn giáo một cách khoa học, đồng thời ghi thêm những tác phẩm mới nhất có liên quan tới vấn đề đó, v.v... Sai lầm lớn nhất và tệ nhất mà một người mác-xít có thể mắc phải, là tưởng rằng quần chúng nhân dân đông hàng bao nhiêu triệu con người (và nhất là quần chúng nông dân và thợ thủ công), bị cái xã hội hiện đại đẩy vào vòng tối tăm, dốt nát và thiên kiến chỉ có thể thoát ra khỏi vòng tội tăm ấy bằng con đường trực tiếp của một nền giáo dục thuần túy mác-xít. Điều cần thiết là phải cung cấp cho những quần chúng ấy đủ các thứ tài liệu tuyên truyền vô thần, giới thiệu cho họ những sự việc lấy trong mọi mặt sinh hoạt thực tế, dùng mọi cách để làm cho họ có hứng thú, kéo họ ra khỏi sự mê muội tôn giáo, thức tỉnh họ từ mọi phía và bằng đủ mọi phương pháp, v.v..

Những tác phẩm chính luận sinh động, đầy sức sống, tài tình của những nhà vô thần cổ của thế kỷ XVIII công khai và sắc sảo công kích bọn thầy tu đương thống trị, thì thường là những tác phẩm muôn ngàn lần có khả năng đưa người ta ra khỏi sự mê muội tôn giáo hơn là những lời lặp lại chủ nghĩa Mác một cách nhạt nhẽo, khô khan, gần như hoàn toàn không dựa trên những sự việc được chọn lọc khôn khéo và dùng để minh họa cho những lời đó. Những lời lặp lại ấy đang đầy dẫy trong sách báo của ta và (không cần phải giấu giếm làm gì) lại thường hay xuyên tạc chủ nghĩa Mác.Tất cả các tác phẩm ít nhiều quan trọng của Mác và Ăng-ghen đều đã được dịch ra tiếng nước ta. Cho nên, không có căn cứ gì để lo rằng chủ nghĩa vô thần cổ và chủ nghĩa duy vật cổ đem lưu hành ở ta mà lại không được bổ sung bằng những ý kiến uốn nắn của Mác và Ăng-ghen.

Điều trọng yếu nhất – và đó chính là điều mà những người cộng sản ở ta thường hay quên, những người cộng sản tự xưng là mác-xít, nhưng trên thực tế lại chỉ làm sai lệch chủ nghĩa Mác đi – đó là biết lôi cuốn quần chúng hãy còn hoàn toàn lạc hậu bằng một thái độ tự giác đối với các vấn đề tôn giáo và bằng một sự phê bình tự giác của tôn giáo.

Mặt khác, hãy lấy những đại biểu cho giới phê phán tôn giáo một cách khoa học hiện đại mà xét. Những đại biểu này của tầng lớp tư sản có học thức hầu như bao giờ cũng “bổ sung” việc họ bác bỏ các thiên kiến tôn giáo bằng những kiến giải làm cho họ lộ ngay bộ mặt là những kẻ nô lệ về tư tưởng của giai cấp tư sản, là những “tên đầy tớ có bằng cấp của bọn thầy tu”.

Hai thí dụ. Giáo sư R. I-u. Víp-pe (R. Y. Wipper) đã cho xuất bản năm 1918 một cuốn sách nhan đề “Sự xuất hiện của đạo Cơ Đốc” (Nhà xuất bản “Pha-rô-xơ” [Pharos], Mát-xcơ-va [Moscow]). Khi nêu lên những thành tựu chủ yếu của khoa học hiện đại, tác giả chẳng những đã không chống những thiên kiến và sự dối trá thường dùng làm vũ khí của Giáo hội với tính cách là một tổ chức chính trị, chẳng những lảng tránh các vấn đề ấy, mà còn có tham vọng — một tham vọng thật sự lộ bịch và hết sức phản động — muốn đặt mình lên trên cả hai “cực đoan” là: chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật. Đó là sự nô lệ đối với giai cấp tư sản thống trị, là giai cấp, trên toàn thế giới, hiện đang trích hàng trăm triệu rúp trong số lợi nhuận đã bòn rút của những người lao động, để ủng hộ tôn giáo.

Nhà bác học Đức nổi tiếng Ác-tuya Đrếp-xơ (Arthur Drews), trong cuốn sách nhan đề “Huyền thoại về chúa Giê-su” đã đả phá những chuyện hoang đường và những thiên kiến tôn giáo và chứng minh rằng chẳng hề có chúa Giê-su bao giờ cả; song đến cuối sách, ông lại lên tiếng ủng hộ tôn giáo, nhưng là thứ tôn giáo đã được đổi mới, đã được tẩy rửa, đã tinh vi, có khả năng đương đầu với cái “trào lưu tự nhiên chủ nghĩa đang ngày càng mạnh” (tr. 238, tiếng Đức, xuất bản lần thứ 4, 1910). Thật là một tên phản động ra mặt, có ý thức, công khai giúp bọn bóc lột thay thế những thiên kiến tôn giáo cũ đã thối nát bằng những thiên kiến hoàn toàn mới, còn ghê tởm hơn và bỉ ổi hơn.

Nói như thế không có nghĩa là không nên dịch sách của Drepxơ. Nói thế có nghĩa là các đảng viên cộng sản và tất cả những người duy vật triệt để, trong khi thực hiện sự liên minh của mình, trên một mức độ nào đó, với những phần tử tiến bộ trong giai cấp tư sản, thì đồng thời vẫn phải kiên trì tố cáo họ khi họ rơi vào khuynh hướng phản động. Nói thế có nghĩa là: không chịu liên minh với những đại biểu của giai cấp tư sản hồi thế kỷ XVIII, thời kỳ mà giai cấp ấy còn là cách mạng, tức là phản bội chủ nghĩa Mác và chủ nghĩa duy vật, vì trong cuộc đấu tranh chống sự thống trị của bọn tôn giáo ngu dân, chúng ta phải “liên minh” với những người như Drepxơ, dưới một hình thức nào đó, trong một chừng mực nào đó.

Tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác”, muốn là một cơ quan ngôn luận của chủ nghĩa duy vật chiến đấu, thì cần dành nhiều chỗ để tuyên truyền chủ nghĩa vô thần, để giới thiệu những sách báo nói về vấn đề ấy và để uốn nắn những sai lầm nghiêm trọng trong công tác về mặt này của nhà nước ta, đặc biệt cần sử dụng các loại sách lớn nhỏ mà nội dung có nhiều sự việc cụ thể và những sự so sánh chứng minh mối liên hệ gắn chặt những lợi ích giai cấp và những tổ chức giai cấp của giai cấp tư sản hiện nay với các tổ chức tôn giáo và các cơ quan tuyên truyền tôn giáo.

Tất cả những tài liệu về Hoa Kỳ là hết sức quan trọng vì ở đó, mối liên hệ chính thức, mối liên hệ về phương diện chính phủ, về phương diện nhà nước ,giữa tôn giáo và tư bản, chưa biểu hiện đến mức như thế. Trái lại, ở đó, chúng ta lại thấy rõ hơn rằng cái gọi là “dân chủ hiện đại” (mà bọn Mensheviks, bọn xã hội chủ nghĩa – cách mạng và một bộ phận bọn vô chính phủ chủ nghĩa, v.v. sùng bái một cách vô lý như thế) chẳng phải cái gì khác hơn là sự tự do tuyên truyền những cái mà giai cấp tư sản thấy tuyên truyền có lợi cho chúng , tức là: những tư tưởng phản động nhất, tôn giáo, chủ nghĩa ngu dân, việc bênh vực bọn bóc lột, v.v..

Chúng ta mong rằng tờ tạp chí muốn là cơ quan ngôn luận của chủ nghĩa duy vật chiến đấu, thì sẽ giới thiệu cho các giới độc giả của chúng ta các sách báo vô thần, đồng thời chỉ rõ cuốn sách nào có thể thích hợp cho những giới độc giả nào và thích hợp về phương diện nào; cũng cần chỉ rõ những tác phẩm nào đã xuất bản ở nước ta (chỉ nên kể những bản dịch khá thôi, mà những bản như thế không nhiều lắm) và những tác phẩm nào còn cần xuất bản.

Ngoài sự liên minh với những người duy vật chủ nghĩa triệt để, không ở trong Đảng Cộng sản, thì một điều không kém quan trọng — nếu không phải là quan trọng hơn — đối với sự nghiệp mà chủ nghĩa duy vật chiến đấu sẽ phải làm trọn, đó là sự liên minh với những đại biểu của các ngành khoa học tự nhiên hiện đại đang ngả về chủ nghĩa duy vật, có can đảm bảo vệ và truyền bá chủ nghĩa này chống những khuynh hướng triết học duy tâm chủ nghĩa và hoài nghi chủ nghĩa — là những khuynh hướng đang thịnh hành trong cái mà người ta gọi là “giới có học thức”.

Bài của A. Timiriazev bàn về thuyết tương đối của Anhxtanh đăng trong số 1-2 của tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác”, khiến cho chúng ta có thể hy vọng rằng tạp chí ấy cũng sẽ thực hiện được sự liên minh thứ hai này nữa. Chúng ta hãy chú ý hơn nữa đến vấn đề này. Cần phải nhớ rằng chính do sự đảo lộn căn bản hiện nay của các ngành khoa học tự nhiên mà luôn luôn nảy sinh ra các trường phái triết học phản động lớn và nhỏ, các xu hướng triết học phản động lớn và nhỏ. Cho nên, theo dõi những vấn đề do cuộc cách mạng mới đây về mặt khoa học tự nhiên đặt ra, và lôi kéo các nhà khoa học tự nhiên tham gia một tạp chí triết học, là một nhiệm vụ mà nếu không giải quyết được thì dù thế nào, chủ nghĩa duy vật chiến đấu cũng sẽ không thể có tính chất chiến đấu và duy vật được. Trong số đầu của tạp chí đó, Timiriazev đã phải đặc biệt nói rõ rằng học thuyết Anhxtanh đã được một số rất đông đại biểu trí thức tư sản tất cả các nước chộp lấy, tuy rằng bản thân Anhxtanh, theo lời Timiriazev, không hề tích cực tuyên truyền chống các nguyên lý của chủ nghĩa duy vật; tình trạng đó không những đã xảy ra đối với Anhxtanh mà còn xảy ra đối với nhiều người khác, nếu không phải là đối với đa số các nhà cải cách vĩ đại trong các ngành khoa học tự nhiên, từ cuối thế kỷ thứ XIX.

Và để có thái độ tự giác trước hiện tượng đó, chúng ta cần hiểu rằng nếu không có một cơ sở triết học vững vàng thì tuyệt nhiên không có khoa học tự nhiên nào hay chủ nghĩa duy vật nào có thể tiến hành đấu tranh chống được sự lấn bước của những tư tưởng tư sản và sự phục hồi của thế giới quan tư sản. Muốn tiến hành được cuộc đấu tranh ấy và đưa nó đến thành công hoàn toàn, nhà khoa học tự nhiên phải là một nhà duy vật hiện đại, một đồ đệ tự giác của chủ nghĩa duy vật mà Mác là người đại diện, nghĩa là nhà khoa học tự nhiên ấy phải là một nhà duy vật biện chứng. Muốn đạt mục đích ấy, những người cộng tác của tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác” cần tổ chức việc nghiên cứu một cách có hệ thống phép biện chứng của Hegel theo quan điểm duy vật, nghĩa là phép biện chứng mà Mác đã thực tiễn vận dụng cả trong bộ “Tư bản” và trong các tác phẩm lịch sử và chính trị của Người, và vận động thành công đến mức là, hiện nay, mỗi ngày, việc những giai cấp mới thức tỉnh tham gia vào cuộc sống và vào cuộc đấu tranh ở phương Đông (Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc), — nghĩa là sự thức tỉnh của hàng trăm triệu con người hợp thành đại đa số dân cư trên trái đất, và do không hoạt động trong lịch sử, do ngủ say trong lịch sử, mà cho đến nay đã gây ra sự đình trệ và sự mục nát của nhiều quốc gia tiên tiến ở châu Âu, — mỗi ngày, việc những dân tộc mới và những giai cấp mới thức tỉnh tham gia vào cuộc sống, càng xác nhận thêm rằng chủ nghĩa Mác là đúng.

Cố nhiên, cái công tác nghiên cứu, giải thích và tuyên truyền phép biện chứng của Hegel như thế là một công tác vô cùng khó khăn, cho nên hẳn là những bước thí nghiệm đầu tiên trong lĩnh vực đó phải có những sai lầm. Nhưng chỉ có ai không làm gì mới không bao giờ sai lầm. Dựa vào cách của Mác đã vận dụng phép biện chứng của Hegel hiểu theo quan điểm duy vật, chúng ta có thể và cần phải nghiên cứu phép biện chứng đó trên tất cả các mặt, đăng trong tạp chí những đoạn văn trích trong những tác phẩm chủ yếu của Hegel, giải thích những đoạn văn ấy theo quan điểm duy vật, và bình luận những đoạn văn ấy bằng cách đưa những thí dụ của Mác về lối vận dụng phép biện chứng, và cả những thí dụ về phép biện chứng lấy trong địa hạt các quan hệ kinh tế, chính trị — nghĩa là những thí dụ mà lịch sử hiện đại và nhất là cuộc chiến tranh đế quốc và cuộc cách mạng hiện nay, đang cung cấp cho ta rất nhiều.Theo tôi, nhóm biên tập viên và cộng tác viên của tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác” phải hợp thành một thứ “hội những người bạn duy vật của phép biện chứng Hegel”. Các nhà khoa học tự nhiên hiện đại có thể tìm thấy (nếu họ biết tìm và nếu chúng ta biết cách giúp đỡ họ) trong phép biện chứng của Hegel được giải thích theo quan điểm duy vật, những câu giải đáp cho những vấn đề triết học do cuộc cách mạng trong các ngành khoa học tự nhiên đề ra, những vấn đề đang làm cho những phần tử trí thức sùng bái cái mốt tư sản, “sa chân” vào con đường phản động.

Không đặt ra và không thực hiện nhiệm vụ ấy một cách có hệ thống, thì chủ nghĩa duy vật không thể là một chủ nghĩa duy vật chiến đấu được. Và nói như Sê-đrin (Shchedrin), nó sẽ không phải là một chiến sĩ, mà chỉ là kẻ chiến bại. Nếu không làm thế, các nhà khoa học tự nhiên lớn cũng lại vẫn sẽ luôn luôn bất lực trong những kết luận và khái quát triết học của họ như trước kia. Vì khoa học tự nhiên đang tiến bộ nhanh chóng, đang trải qua một thời kỳ đảo lộn cách mạng sâu sắc trong tất cả mọi lĩnh vực, đến nỗi nó tuyệt đối không thể không cần đến những kết luận triết học.

Để kết luận, tôi sẽ nêu một thí dụ không thuộc về lĩnh vực triết học, nhưng dù sao cũng thuộc về lĩnh vực những vấn đề xã hội mà tạp chí “Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác” cũng định chú ý đến.

Đây là một trong những thí dụ về cái cách mà trong thực tế, bọn giả danh khoa học hiện đại đang dùng làm phương tiện truyền bá những quan niệm phản động thô lỗ nhất và bỉ ổi nhất.

Mới đây, người ta có gửi cho tôi tờ tạp chí “Nhà kinh tế”, số 1 (năm 1922), do ban XI của “Hội kỹ thuật Nga” xuất bản. Người đảng viên cộng sản trẻ tuổi gửi cho tôi tờ tạp chí ấy (và chắc là chưa có thì giờ để nắm được nội dung của nó) đã khinh suất đánh giá tạp chí ấy quá cao. Thực ra, tạp chí ấy là cơ quan ngôn luận — không biết có ý thức đến mức nào — của những kẻ chủ nô hiện đại, dĩ nhiên đang khoác bộ áo khoa học, bộ áo tinh thần dân chủ, v.v..

Một tiên sinh là P. A. Xô-rô-kin (Sorokin) đã cho đăng trong tạp chí ấy một bài nghiên cứu dài, gọi là “xã hội học”, “Về ảnh hưởng của chiến tranh”. Bài báo bác học đó chứa đầy những đoạn trích dẫn uyên bác rút trong những tác phẩm “xã hội học” của tác giả và của nhiều thầy học và bạn đồng nghiệp của ông ta ở nước ngoài. Đây là một mẫu về sự “uyên bác” của ông ta:

Ở trang 83, ông ta viết:

“Trong số 10.000 cuộc hôn nhân ở Pê-tơ-rô-grát (Petrograd), ngày nay người ta tính có đến 92,2 vụ ly dị — một con số kinh khủng; cần nói thêm rằng trong số 100 cuộc hôn nhân đã tan vỡ thì có 51,1% được non một năm; 11% được non một tháng; 22% được non hai tháng; 41% được từ dưới 3 đến 6 tháng, và chỉ có 26% kéo dài trên 6 tháng. Những con số ấy chứng tỏ rằng hôn nhân hợp pháp hiện nay thực chất chỉ là một hình thức để che giấu những vụ trai gái ngoài hôn nhân và cho phép những kẻ ‘phong tình’ thỏa mãn khát vọng của họ một cách ‘hợp pháp.’” (Nhà kinh tế, số 1, tr. 83).

Chắc chắn rằng ông này, cũng như “Hội kỹ thuật Nga” là hội xuất bản tạp chí nói đây và cho đăng trên tạp chí ấy những nghị luận như thế, đều tự xưng là những người tán thành chế độ dân chủ, và sẽ tự cho là bị xúc phạm nặng nếu người ta gọi họ bằng đích danh của họ: bọn chủ nô, bọn phản động, những “ tên đầy tớ có bằng cấp của bọn thầy tu”.

Bất cứ người nào dẫu chỉ hiểu biết sơ lược về luật pháp của các nước tư sản về hôn nhân, ly dị và về con hoang, cũng có thể hiểu sơ lược về tình hình thực tế trong lĩnh vực ấy, mà quan tâm đến vấn đề thì đều thấy rằng về phương diện đó, chế độ dân chủ tư sản ngày nay – ngay trong những nước cộng hòa tư sản dân chủ nhất – cũng đều tỏ ra một thái độ thực sự mang tính chất nông nô đối với phụ nữ và con hoang.

Đương nhiên, không phải vì thế mà bọn Menshevik, bọn xã hội chủ nghĩa-cách mạng và một bộ phận bọn vô chính phủ chủ nghĩa, cũng như tất cả các đảng phái cùng loại trên ở phương Tây, lại không tiếp tục kêu gào dân chủ và la lên rằng những người Bolshevik vi phạm dân chủ. Kỳ thực, chỉ có cuộc cách mạng Bolshevik mới là cuộc cách mạng dân chủ triệt để duy nhất trong các vấn đề về hôn nhân, ly dị và địa vị của con hoang. Thế mà , vấn đề này lại có quan hệ trực tiếp hơn hết đến lợi ích của trên một nửa dân cư của bất kỳ quốc gia nào. Mặc dù trước đây đã có vô số cuộc cách mạng tư sản được cho là dân chủ, nhưng chỉ có cuộc cách mạng Bolshevik là cuộc cách mạng, lần đầu tiên, đã kiên quyết đả phá, về mặt này, thế lực phản động và chế độ nông nô, cũng như sự giả nhân giả nghĩa thường thấy xưa nay của các giai cấp thống trị và có của.

Nếu 92 vụ ly dị trong số 10.000 cuộc hôn nhân đối với tiên sinh Xô-rô-kin là một con số “kinh khủng” , thì có thể giả định rằng tác giả này đã sống và được nuôi nấng trong một nhà tu xa rời cuộc sống thực tế đến nỗi người ta khó mà tin được là lại có một nhà tu như thế tồn tại. Hoặc là tác giả xuyên tạc sự thật để làm đẹp lòng bọn phản động và giai cấp tư sản. Người nào hơi hiểu biết một chút về hoàn cảnh xã hội trong các nước tư sản đều biết rằng con số thực tế các vụ ly dị thật sự (cố nhiên là không được nhà thờ và pháp luật thừa nhận) ở đâu đâu cũng cao hơn rất nhiều. Về mặt này, nước Nga chỉ khác các nước khác ở chỗ: pháp luật Nga không công nhận sự đạo đức giả và tình trạng phụ nữ và con cái họ không có chút quyền gì; nên công khai tuyên bố và nhân danh chính quyền nhà nước mà tuyên chiến chống lại mọi hành vi đạo đức giả và chống lại mọi tình trạng bị tước đoạt quyền lợi.

Tờ tạp chí Mác-xít sẽ có nhiệm vụ đấu tranh chống lại những tên chủ nô “có học thức” thời nay đó. Chắc chắn ở nước ta, có một số khá lớn trong bọn họ thậm chí ăn lương nhà nước và giữ chức vụ trong việc giáo dục thanh niên, dẫu rằng họ cũng không xứng đáng với vai trò ấy hơn gì những kẻ dâm đãng trụy lạc không xứng với vai trò giám thị trong các trường trẻ em.

Giai cấp công nhân nước Nga đã biết cướp lấy chính quyền, nhưng vẫn chưa học được cách sử dụng chính quyền ấy; vì nếu họ học được rồi, thì họ đã rất nhã nhặn tống khứ các giáo sư và các hội viên những hội học giả như thế sang các nước “dân chủ” tư sản từ lâu rồi. Chính đấy mới thật là chỗ của bọn chủ nô này.

Giai cấp công nhân nhất định sẽ học được, chỉ cần họ có ý chí muốn học.

12 tháng Ba, 1922

Dưới ngọn cờ chủ nghĩa Mác, số 3, tháng 3 năm 1922

Ký tên: N. Lênin 

Nguồn Tiếng Việt từ Lenin toàn tập

Nguồn Tiếng Anh