Η αποσιωπημένη επιστολή του Τρότσκι Μια εισαγωγή του Alan Woods

Είναι πολύ γνωστό πλέον ότι τα ατυχήματα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο τόσο στην ιστορία όσο και στη ζωή των ανθρώπων. Σε όλη μου τη ζωή έχω γίνει μάρτυρας πολλών ατυχημάτων και συμπτώσεων. Αλλά ποτέ στο παρελθόν δεν έχω βιώσει μια τόσο απρόβλεπτη και μοναδική ακολουθία συμπτώσεων και περιστάσεων, όπως αυτή που θα παραθέσω παρακάτω.

Μαθήματα της Ισπανίας: Πρόλογος στα «Μαθήματα της Ισπανίας – η τελευταία προειδοποίηση», του Λέον Τρότσκι |

Αφορά την απίστευτη μοίρα μιας μοναδικής επιστολής, που έχει γραφτεί από τον Λέοντα Τρότσκι το 1938 με παραλήπτη την Εργατική Διεθνιστική Λίγκα στη Μ. Βρετανία (WIL), τον πρόγονο δηλαδή της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης. Αυτή η επιστολή, παρέμενε κρυμμένη, εδώ και οκτώ δεκαετίες. Όλοι πιστεύαμε πως είχε χαθεί και σε ένα βαθμό αυτή η υπόθεση ήταν μάλλον σωστή.

Σήμερα, με έναν αναπάντεχο τρόπο, το απολεσθέν γράμμα επέστρεψε στους νόμιμους δικαιούχους του, με τρόπο που θα σας περιγράψω στο παρόν άρθρο. Περισσότερο, θα έλεγε κανείς μοιάζει με αστυνομική τηλεοπτική σειρά. Και όπως όλες οι επιτυχημένες σειρές με ντεντέκτιβ, τελειώνουν αποκαλύπτοντας τον ένοχο που είναι υπεύθυνος για το έγκλημα: στη περίπτωσή μας, το έγκλημα είναι η παραποίηση της ιστορίας.

Πως ξεκίνησαν όλα.

Η ιστορία μας ξεκινά τη Δευτέρα 21 Μάη 2018. Η συντρόφισσα Άννα, είναι υπεύθυνη για την αλληλογραφία και επικοινωνία της ιστοσελίδας μας «In defence of Marxism». Σε νορμάλ συνθήκες ο όγκος εργασίας είναι προκαθορισμένος. Μερικές φορές, λαμβάνουμε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αλληλογραφία από χώρες με τις οποίες δεν έχουμε επαφές. Πιο συχνά όμως τα γράμματα και email που λαμβάνουμε δεν μας πάνε πολύ μακριά και σε πολλές περιπτώσεις είναι απλά φάρσες.

Έτσι, όταν η σ. Άννα έλαβε ένα email από κάποια που ζήταγε να μάθει αν ενδιαφερόμαστε να αποκτήσουμε κάποια γράμματα του Τρότσκι που βρήκε σε μια κούτα στην σοφίτα, που άνηκε στην προσφάτως θανούσα μητέρα της, καταλαβαίνετε, πως υπήρχε πολύ σκεπτικισμός αλλά και ενθουσιασμός παράλληλα. Το γράμμα, είχε ως ακολούθως:

«Βρήκα επιστολές του Λέοντα Τρότσκι σε μια σοφίτα. Τις θέλετε ή να τις πετάξω;

Το μήνυμα ήταν εξαιρετικά σύντομο και λίγο παράξενο. Έφερε μόνο μία υπογραφή «MT». Αλλά δεν υπήρχε καμία ένδειξη από πού προήλθε, ή ακόμα και αν ο αποστολέας ήταν άνδρας ή γυναίκα. Ποιος ήταν αυτός ο μυστηριώδης άνθρωπος; Και ποιες ήταν αυτές οι επιστολές; Υπήρχαν πραγματικά; Πολλές αμφιβολίες κυρίεψαν το μυαλό της συντρόφισσας, αλλά αποφάσισε να απαντήσει ότι φυσικά μας ενδιαφέρει οι επιστολές. Και απάντησε

«Αγαπητέ MT,

Σε ευχαριστούμε θερμά για τη διάθεσή σου να μας στείλεις τις επιστολές του Τρότσκι. Σίγουρα μας ενδιαφέρει πολύ να τις αποκτήσουμε. Έχουμε έναν σύντροφο στη Νέα Υόρκη, θα μπορούσε να επικοινωνήσει μαζί σου ώστε να τις παραλάβει; Σε παρακαλώ ενημέρωσέ μας.

Με εκτίμηση,

Ana Muñoz εκ μέρους της ΔΜΤ»

Η Ana είχε κάνει κάποια έρευνα και ανακάλυψε ότι το μήνυμα προέρχεται από μια διεύθυνση IP της Νέας Υόρκης. Ο αποστολέας ήταν γυναίκα που και στη συνέχεια έστειλε ένα άλλο ένα λακωνικό μήνυμα:

«Φεύγω από τη Νέα Υόρκη. Υπάρχει διεύθυνση στην οποία μπορώ να τα στείλω;

MT »

Η Άννα απάντησε ότι θα πρέπει να επικοινωνήσει με τους συντρόφους μας στις ΗΠΑ που έχουν γραφεία στη Νέα Υόρκη. Τελικά η επαφή έγινε, και η Άννα επικοινώνησε ξανά μαζί της.

«Αγαπητή ΜΤ,

Με το παρόν επιβεβαιώνω πως δώσαμε το email σου στους συντρόφους μας στη Νέα Υόρκη. Λογικά θα έχουν ήδη επικοινωνήσει μαζί σου. Θέλω να σε ευχαριστήσω ειλικρινά για τη καλοσύνη σου να δωρίσεις τις επιστολές.

Με εκτίμηση,

Α. Munoz».

Εκ μέρους της Διεθνούς, ο σ. Antonio Balmer, επικοινώνησε με τους συντρόφους στις ΗΠΑ και κανόνισε να σταλούν στο Κέντρο της Δ. Γραμματείας οι επιστολές.

Περιμέναμε μια εβδομάδα. Και μετά άλλη μία. Η υποψίες μας διακατείχαν και πιστεύαμε πως δεν θα βλέπαμε ποτέ τις κρυμμένες για καιρό επιστολές του Τρότσκι. Με όλη τη πίεση της δουλειάς το είχαμε όλοι ξεχάσει. Ώσπου μια μέρα λαμβάνουμε ένα ενθουσιώδες τηλεφώνημα από τη Νέα Υόρκη. Οι επιστολές παραλήφθηκαν!!

Φυσικά ήμασταν όλοι ενθουσιασμένοι αλλά δεν είχαμε συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικό θα αποδεικνυόταν αυτό το γεγονός. Δεν είχαμε ιδέα για το περιεχόμενο των επιστολών, θεωρούσαμε πως θα είχαν δευτερεύουσα σημασία, πολύ πιθανόν να είχαν οργανωτικό ή διαδικαστικό χαρακτήρα. Δεν θα μπορούσαμε να ήμασταν πιο λάθος.

Πριν λάβουμε τις πρωτότυπες επιστολές, οι σ. μας έστειλαν μέσω email σκαναρισμένα αντίγραφά τους. Επειδή είχα σοβαρό κρυολόγημα εκείνη την εποχή, δεν μπορούσα να τις διαβάσω και έτσι ζήτησα από την Άννα να μου τις διαβάσει. Εκείνη μου είπε πως υπήρχαν δύο γράμματα εκτενή και ένα πιο μικρό. Της ζήτησα να μου διαβάσει την πιο μικρή επιστολή. Ξεκίνησε να μου διαβάζει και εγώ αμέσως δεν πίστευα στα αυτιά μου. Για αυτό της ζήτησα να διαβάσει ξανά και ξανά. Και αναφώνησα, «Αυτό είναι απίστευτο, δεν μπορείς να πιστέψεις τι κρατάς στα χέρια σου!!»

Εξέτασα το γράμμα, ήταν όντως αυθεντικό. Εδώ ήταν η υπογραφή του Τρότσκι, ενώπιον μας. Αυτό ήταν το χαμένο εδώ και οκτώ δεκαετίες γράμμα!

Δεν τολμούσα να εμπιστευτώ την κρίση μου για αυτό τηλεφώνησα στον Rob Sewell που πριν κάποια χρόνια είχε πάει στο Πανεπιστήμιο του Harvard για να αναζητήσει την επιστολή στα αρχεία του Τρότσκι που βρίσκονται εκεί. Δεν βρήκε κάτι, όμως τυχαία βρήκε κάποιες κούτες με αδημοσίευτο υλικό από το έργο του Τρότσκι «ΣΤΑΛΙΝ», που αργότερα εκδώσαμε ολοκληρωμένο για πρώτη φορά.

Του είπα: «Rob δεν πρόκειται να το πιστέψεις, αλλά το γράμμα που αναζητούσες είναι στα χέρια μου. Πρέπει να είναι η αυθεντική επιστολή» και μόλις ξεκίνησα να του το διαβάζω, αναφώνησε «ναι, ναι αυτή την επιστολή αναζητούσα!».

Αλλά τι ήταν αυτή η επιστολή ακριβώς;

Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Τεντ Γκραντ έκανε ομιλίες για το Βρετανικό Τροτσκιστικό κίνημα τη δεκαετία του ’30 όπου είχε ενεργό δράση. Συχνά ανάφερε ένα γεγονός αναφορικά με μία επιστολή την οποία ο Τρότσκι είχε στείλει την άνοιξη του ‘38 σχετικά με την εισαγωγή στο έργο του «Τα μαθήματα της Ισπανικής Επανάστασης». Ο Τεντ επέμενε ότι ο Τρότσκι είχε λάβει αντίτυπο της έκδοσης αυτής και καλωσόριζε τη προσπάθεια των βρετανών συντρόφων για να αποκτήσουν δικό τους εκδοτικό μηχανισμό. Το πρόβλημα ήταν πως δεν είχε ποτέ κρατήσει αντίγραφο της επιστολής και δεν μπορούσε να εντοπιστεί πουθενά στο συλλογικό τόμο με τα έργα του Τρότσκι. «Αλλά που ήταν αυτό το γράμμα; Πιστεύαμε πως αυτός ήταν ένας γρίφος που δεν θα λύναμε ποτέ. Ας γίνω όμως πιο συγκεκριμένος.

Οι τρεις επιστολές.

Παρακάτω παραθέτουμε τις 3 επιστολές:

Οδός Avenida Londres 127

Κογιοακάν , D.F.

Μεξικό .

21 Μάη, 1937

Αγαπητέ Σύντροφε Sumner,

Σε ευχαριστώ ειλικρινά για το φιλικό και πολύ κατατοπιστικό γράμμα σου. Κατανοώ πολύ καλά τα εμπόδια που πρέπει να υπερβείς, αλλά είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι κάθε μήνα η κατάσταση θα αλλάζει προς όφελός σου. Η μόνη δυσκολία ήταν να ξεκινήσει η έρευνα. Τώρα, η αλήθεια θα αποκαλυφθεί αυτόματα ως φυσική δύναμη. Όλοι αυτοί οι κύριοι και κυρίες, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών παραμυθάδων Brailsford και Fenner Brockway, σύντομα θα καταλάβουν ότι η γη κινείται κάτω από τα πόδια τους και για αυτό θα προσπαθήσουν να εισέλθουν στο στρατόπεδο της αλήθειας για να αποφύγουν τον κίνδυνο. Μπορούμε, ανοιχτά και με πλήρη βεβαιότητα, να προβλέψουμε τη νίκη μας πάνω στους αριστοτέχνες της δολοπλοκίας και τους πράκτορές τους σε πρώτο και δεύτερο βαθμό. Η αλλαγή που συμβαίνει τώρα στις ΗΠΑ θα επηρεάσει σίγουρα τη κατάστασή στην Αγγλία προς όφελός μας.

Παρακαλώ να μεταφέρεις τους χαιρετισμούς μου στη μητέρα σου και τις ευχές μου σε όλους τους φίλους μας στην Αγγλία.

Με αδελφικούς χαιρετισμούς

Λέον Τρότσκι.

«15 Απρίλη, 1938

Αγαπητέ Σύντροφε Sumner,

Δεν σου έχω γράψει εδώ και αρκετό καιρό, αλλά κατανοείς τους λόγους. Λάβαμε το τηλεγράφημά σου και το γράμμα σου, η Ναταλία και εγώ εκτιμούμε ιδιαίτερα τα θερμά σου αισθήματα…

Δεν γνωρίζω αν έχεις ενημερωθεί για το ταξίδι του συντρόφου Cannon στην Ευρώπη και πρώτα στο Λονδίνο. Πιθανά ο σύντροφος Shachtman να συνοδεύσει τον Cannon. Αποδίδω ιδιαίτερη σημασία σε αυτό το ταξίδι ιδίως για τη κατάσταση στην Αγγλία. Οι Cannon και Shachtman είναι οι καλύτεροι σύντροφοι στις Ηνωμένες Πολιτείες, με ευρεία αντίληψη και σοβαρή εμπειρία στα οργανωτικά ζητήματα. Ένα από τα καθήκοντά τους είναι να συναντήσουν όλες τις αγγλικές οργανώσεις που ανήκουν ή θέλουν να ανήκουν στην Τέταρτη Διεθνή και να προσπαθήσουν να ομαλοποιήσουν την κατάσταση ανάμεσα στις ομάδες αυτές, ώστε να αποκρυσταλλωθεί το γνήσιο Βρετανικό τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς. Ελπίζω ότι εσύ και η Οργάνωσή σου θα συνεργαστείτε με τους Cannon και Shachtman για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους.

Αμφιβάλλω αν θα μπορέσουν να παραμείνουν στο Λονδίνο για παραπάνω από μία εβδομάδα, πιθανόν λιγότερο. Είναι απολύτως απαραίτητο να αξιοποιηθεί ο χρόνος αυτός το καλύτερο δυνατόν. Η καλύτερη διαδικασία πιστεύω θα ήταν να γίνει σύνδεση με τις άλλες οργανώσεις και ακόμη να ιδρυθεί μια τεχνική επιτροπή με σκοπό την οργάνωση συναντήσεων των Αμερικάνων με κάθε μια αγγλική οργάνωση ξεχωριστά στην αρχή και μετά σε συνάντηση από κοινού. Σίγουρα σε λίγο καιρό θα λάβεις τη σχετική ενημέρωση με τις λεπτομέρειες της άφιξης των Αμερικανών φίλων στο Λονδίνο. Θα χαρώ να λάβω σημείωμά σου σχετικά με τη προετοιμασία των συζητήσεων με τους C και S καθώς και για τα αποτελέσματα των συναντήσεων αυτών.

Έλαβα τις εκδόσεις. Ευχαριστώ, αλλά σήμερα σου γράφω μόνο για το ταξίδι των C και S.

Χαιρετισμούς από τη Ναταλία και εμένα σε εσένα και όλους τους φίλους.

Με αδελφικούς χαιρετισμούς,

Λ. Τρότσκι.

PS: Έλαβα μια επιστολή από τον Frank Maitland στο όνομα του «Επαναστατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Ήθελε να δημοσιεύσει το άρθρο μου για την Ισπανία ως φυλλάδιο και είναι έτοιμος να το κάνει σε συνεργασία με μία από τις βρετανικές ομάδες μας. Η εξέλιξη του κόμματός του, μου γράφει, είναι προς την κατεύθυνση της Τέταρτης Διεθνούς. Εσείς έχετε κάποια σχέση με αυτούς; Σήμερα γράφω στον Maitland.

Ο Frank Maitland ήταν σκωτσέζος τροτσκιστής, ο οποίος πιστεύω ότι αργότερα εντάχθηκε στο RSL για μικρό χρονικό διάστημα. Δυστυχώς το φυλλάδιο των γραπτών του Τρότσκι για την Ισπανία δεν κυκλοφόρησε. Πιθανώς, δεν δημοσιεύθηκε ποτέ. Αντίθετα, οι σύντροφοι του WIL δημοσίευσαν ένα φυλλάδιο του άρθρου του Τρότσκι για τα μαθήματα της Ισπανίας με μια εισαγωγή που γράφτηκε από τον Ted Grant σε συνεργασία με τον Ralph Lee. Αυτή η εισαγωγή είναι που ο Τρότσκι επαίνεσε στην ακόλουθη επιστολή:

«Αγαπητέ σύντροφε Sumner,

Έλαβα την έκδοση του φυλλαδίου μου για την Ισπανία με την εξαίρετη εισαγωγή σου. Ήταν πραγματικά μια καλή επαναστατική ιδέα να δημιουργήσει κάποιος το δικό του τυπογραφείο.

Λάβαμε την επιστολή του Λέον σε εσένα, η οποία αποδείχθηκε ότι ήταν η τελευταία του. Δεν θυμάμαι αν σου απάντησα εκείνη τη στιγμή. Η Ναταλία ήταν πολύ συγκινημένη από το ενδιαφέρον σου.

Σας έγραψα για το ταξίδι του Cannon και του Shachtman στην Ευρώπη και συγκεκριμένα για τα σχέδια που σχετίζονται με το ταξίδι στην Αγγλία. Έλαβες αυτή την επιστολή; Ποτέ δεν μου απάντησες σε αυτό το θέμα.

Δικός σου,

Leon Trotsky

Coyoacan, D.F.

LT: joe 71.2”

Ποιος ήταν ο Charles Sumner?

Ο Charles Sumner (επίσης γνωστός ως A. Boyd) του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Hilary Sumner-Boyd. Στην πραγματικότητα ήταν Αμερικάνος, γεννημένος στη Μασς. της Βοστώνης τον Ιανουάριο του 1913, και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη τον Σεπτέμβριο του 1976, σε ηλικία 63 ετών. Ήταν γιος του Matthew Frederick Boyd και της Anne Porter Boyd και προερχόταν από μία ευκατάστατη οικογένεια, όπου έλαβε ιδιωτική εκπαίδευση.

Αργότερα πήγε για σπουδές στην Εκκλησία του Χριστού, στην Οξφόρδη. Αλλά φαινόταν ότι είχε ριζοσπαστικές επιρροές από την οικογένεια του. Ο πατέρας του γνώριζε τον John Reed και ο Τρότσκι γνωριζόταν με τη μητέρα του. Ήταν ένας προικισμένος διανοούμενος που μιλούσε ελληνικά, γερμανικά, γαλλικά, τουρκικά και λατινικά.

Την εποχή που μελετάμε ήταν ο γραμματέας της Βρετανικής Επαναστατικής Σοσιαλιστικής Λίγκας(British Revolutionary Socialist League ) και ήταν διευθυντής της Red Flag και το διαμέρισμά του στο 238 Edgware Road, χρησίμευε ως κέντρο για τις δραστηριότητες της Λίγκας. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εκστρατεία που σκοπό είχε να αποκαλύψει τη δόλια φύση των δικών της Μόσχας. Διετέλεσε επίσης μέλος της Διεθνούς Γραμματείας και παρακολούθησε το ιδρυτικό συνέδριο της Τέταρτης Διεθνούς.

Όμως, όπως προειδοποίησαν οι σύντροφοι του WIL, το αποκαλούμενο «Συνέδριο Ενότητας» του 1938 στη Βρετανία ήταν καταδικασμένο από την αρχή. Η τεχνητή «ενότητα» που μεσολάβησε ο Cannon και ο Shachtman άρχισε να καταρρέει αμέσως. [Οι λόγοι εξηγούνται παρακάτω]. Η καινούργια οργάνωση άρχισε να σπάει σε κομμάτια. Αυτό πρέπει να είχε αρνητική επίδραση στο ηθικό του.

Για κάποιο λόγο, ο Sumner έφυγε αργότερα από τη Βρετανία για την Τουρκία, όπου αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική δράση και ασχολήθηκε με τον ακαδημαϊκό χώρο, όπου έχτισε ένα καλό όνομα για τον εαυτό του. Ήταν ο συντάκτης ενός πολύ γνωστού τουριστικού βιβλίου: Περπατώντας στην Κωνσταντινούπολη: ένας σύντομος οδηγός για την πόλη. Ο Hilary επηρέασε επίσης την ανάπτυξη του σύγχρονου τουρκικού θεάτρου, με αρκετούς σπουδαστές του να ακολουθούν διακεκριμένες σταδιοδρομίες σαν ηθοποιοί, σκηνοθέτες και θεατρικοί συγγραφείς.

Αλλά παρόλο που είχε αποχωρήσει από το τροτσκιστικό κίνημα, φαίνεται ότι ποτέ δεν αποκύρηξε εντελώς τις ιδέες του. Ο Βρετανός φιλόσοφος A.J. Ο Ayer θυμήθηκε τη συνάντηση «... με έναν Αμερικανό που ονομαζόταν Hilary Sumner-Boyd, ο οποίος ήταν γραμματέας και απ’ όσο μπορούσε να ανακαλύψει, το μοναδικό μέλος του τροτσκιστικού κόμματος της Οξφόρδης. Η ακραία ευπρέπεια του τρόπου του ερχόταν σε αντίθεση με τις ακραίες ιδέες του».

Αυτό επιβεβαιώνεται σε μια επιστολή που γράφτηκε από τον δικηγόρο του μετά το θάνατό του. Σχετίζεται με τις επιστολές του Τρότσκι που κρατούσε ασφαλείς ανάμεσα στα υπάρχοντά του όλα αυτά τα χρόνια. Ο δικηγόρος γράφει:

“Taşkonak

Meydan Mahallesi No 18

Rumeli Hisarı

Κωνσταντινούπολη

19 Μαρτίου, 1977

Ως εκτελετής της διαθήκης για την περιουσία του αείμνηστου καθηγητή Hilary Sumner-Boyd, έχω τη χαρά να σας μεταφέρω, χωρίς όρους ή υποχρεώσεις, τις επισυναπτόμενες επιστολές που έγραψε στον Hilary ο Leon Trotsky στις 15 Απριλίου, 29 Ιουνίου και 21 Μαΐου 1937.

Αυτά τα γράμματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ή να διατεθούν από εσάς κατά την κρίση σας.

Ξέρω ότι ο Hilary θα ήταν πολύ ευτυχής να γνωρίζει ότι αυτές οι επιστολές βρίσκονται στην κατοχή σας. Δεν έχουν μεγάλη ιστορική αξία, αλλά είναι κάτι που μπορεί να αγγίξει ένα μέρος της ιστορίας. Ήταν η επιθυμία του Hilary να δοθούν τα υπάρχοντά του σε εκείνους που θα τα χρησιμοποιήσουν και θα τα εκτιμήσουν για χάρη τους και όχι για εκείνον. Είναι σύμφωνο με την επιθυμία του να σας εμπιστευθώ αυτά τα γράμματα.

Michael J.L. Austin.

Προφανώς, ο δικηγόρος γνώριζε επαρκώς τον πελάτη του για να γνωρίζει τις πολιτικές του πεποιθήσεις και υπογραμμίζει ότι ήταν η ρητή του επιθυμία να δοθούν αυτές οι επιστολές σε κάποιον «που θα τις χρησιμοποιήσει και θα τις εκτιμήσει για χάρη τους και όχι δικό του».

Από αυτό προκύπτει ότι παρόλο που ο άνθρωπος που ήταν γνωστός ως σύντροφος Sumner και είχε παύσει να έχει ενεργό ρόλο στο επαναστατικό τροτσκιστικό κίνημα, είχε φυλάξει αυτές τις επιστολές όλη του τη ζωή και ανησυχούσε για το μέλλον τους τόσο ώστε να επιμείνει, ως τελευταίο αίτημά του, να παραδοθούν σε εκείνους που εκτιμούν την αξία τους και θα τις χρησιμοποιήσουν κατάλληλα.

Για το λόγο αυτό, ο δικηγόρος του στην Κωνσταντινούπολη μπήκε στον κόπο να έρθει σε επαφή με κάποιον που ήταν τότε ενεργό μέλος του αμερικάνικου SWP. Δεν γνωρίζουμε πώς δημιουργήθηκε ο σύνδεσμος. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ο παραλήπτης των γραμμάτων, MW, αργότερα τα έδωσε στον άνθρωπο που στη συνέχεια τα παρέδωσε στους ανθρώπους για τους οποίους ο Trotsky είχε αρχικά επιδιώξει.

Ευχαριστώντας την ΜΤ για το γενναιόδωρο δώρο της, εξηγήσαμε επίσης μερικά από τα υπόβαθρα αυτών των επιστολών και γιατί αυτά σήμαιναν τόσα πολλά για εμάς. Απαντώντας στο μήνυμά μας, μας παρείχε περισσότερες λεπτομέρειες για το πώς ήρθαν στο φως τα γράμματα:

«Γεια σας,

Χαίρομαι που τα γράμματα έχουν βρει το σωστό σπίτι.

Όσον αφορά την προέλευσή τους, παρακολούθησα το ίδιο σχολείο με τον MW πριν από πολλά χρόνια. Όταν αποφοίτησε ο MW, παρέδωσε ένα φάκελο στον Φοιτητικό Συνασπισμό κατά του Ρατσισμού στο Tufts, στο οποία προέδρευα εγώ τον επόμενο χρόνο. Πέρασε τα γράμματα σε μένα εκείνη τη στιγμή νομίζοντας ότι θα τα έβρισκα ενδιαφέροντα. Τα βρήκα ξανά όταν καθάριζα τη σοφίτα της μητέρας μου αφού πέθανε. Βρισκόντουσαν σε ένα παλιό κουτί με «πολύτιμα» γράμματα και χαρτιά του λυκείου.

Δεν μπόρεσα να αποκτήσω τις τρέχουσες πληροφορίες επικοινωνίας του MW από το γραφείο αποφοίτων του Tufts, έτσι έκανα μια ηλεκτρονική αναζήτηση και βρήκα την οργάνωση σας.

Λυπάμαι που είχαν χαθεί για τόσο πολύ καιρό, αλλά χαίρομαι που σας έχουν σταλεί και συμπληρώνουν κάποια κενά. Σας ευχαριστώ που μοιραστήκατε τη σημασία τους μαζί μου! Χωρίς την ιστορία τους, τα βρήκα λίγο συγκεχυμένα και τώρα έχω εκτιμήσει την ιστορία και τη σημασία τους.

Τις καλύτερες ευχές,

MT»

Με τέτοιες κυκλικές διαδρομές κινείται η ιστορία!

Περαιτέρω φως σε αυτά τα ερωτήματα έδωσε ο σύντροφος Steve Iverson, μέλος του αμερικανικού τμήματος του IMT με έδρα τη Βοστώνη, ο οποίος επί σειρά ετών ήταν ενεργό μέλος του SWP. Σχολιάζοντας μια ομιλία που έκανα το περασμένο καλοκαίρι στο παγκόσμιο συνέδριο IMT στην Ιταλία, στην οποία περιέγραψα την επιστολή του Τρότσκι ως «πιστοποιητικό γέννησής μας», ο Steve έγραψε τα εξής:

«Οι εκπρόσωποι στο Παγκόσμιο Συνέδριο του IMT το 2018 ενθουσιάστηκαν με την ιστορία του πώς βρέθηκε στα χέρια μας το “πιστοποιητικό γέννησης” της τάσης μας, την επιστολή του Trotsky προς τους Βρετανούς συντρόφους που τους συγχαίρει για τη δημοσίευση του φυλλαδίου σχετικά με την ισπανική επανάσταση.

«Καθώς η ιστορία ξεδιπλώθηκε, εξακολουθούσε να υπάρχει ένα μυστήριο σχετικά με την προέλευση του ίδιου του εγγράφου: δηλαδή πώς εκτυλίχθηκε η αλυσίδα γεγονότων έτσι ώστε να την φέρει στο νόμιμο σπίτι της.

«Η Άννα ανέφερε ότι η Αμερικανίδα που μας έστειλε τα τρία πρωτότυπα γράμματα του Trotsky μας είπε αργότερα λίγα πράγματα για τις συνθήκες που τις οδήγησαν στην κατοχή της.

«Όπως συμβαίνει, είμαι σε θέση να μπορώ να συμπληρώσω μερικά από τα κομμάτια που λείπουν σε αυτό το παζλ.

Η ευεργέτης μας μας είπε ότι στα μέσα της δεκαετίας του 1970 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Tufts στο Somerville της Μασαχουσέτης. Ενώ φοιτούσε εκεί, εντάχθηκε σε ένα πανεπιστημιακό παρακλάδι του Εθνικού Φοιτητικού Συνασπισμού κατά του Ρατσισμού, NSCAR. Ήμουν επίσης μέλος αυτής της οργάνωσης κατά τη διάρκεια της σύντομης ζωής της. Και παρόλο που τώρα ζω δύο τετράγωνα από αυτό το πανεπιστήμιο, εκείνη τη περίοδο έζησα στην άλλη άκρη της ηπείρου, στην Καλιφόρνια.

Το NSCAR ιδρύθηκε σε συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης τον Ιανουάριο του 1975 με πρωτοβουλία του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος των ΗΠΑ και της νεοσύστατης νεολαίας του, της Νεολαίας Σοσιαλιστικής Συμμαχίας, ως μέσο διεύρυνσης και εμβάθυνσης των κινητοποιήσεων υπέρ της μαύρης κοινότητας της Βοστώνης στον αγώνα κατά των ρατσιστικών δυνάμεων που μποϊκόταραν ενεργά την άρση των φυλετικών διαχωρισμών στα σχολεία της Βοστώνης.

Αυτή η γυναίκα μας εξήγησε ότι όταν η πρόεδρος του τομέα στο Tufts SCAR και προετοιμαζόταν να φύγει από τη Βοστώνη και να μετακομίσει σε μια διαφορετική πόλη, όταν της πρόσφερε τα τρία έγγραφα. Τα είχε δεχθεί σαν κληρονομιά από έναν καθηγητή που είχε πεθάνει στις αρχές της δεκαετίας του 1970.

«Η σχέση μεταξύ καθηγητή και φοιτητή παραμένει μυστήριο, αλλά η κληρονόμος φοιτητής, MW, είναι κάποια που γνώριζα παλιά.

Από όσο γνωρίζω, δεν είναι πλέον πολιτικά ενεργή. Αλλά για πολλά χρόνια, η MW ήταν μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Για πολλά χρόνια διετέλεσε υπεύθυνος τομέων σε πολλές διαφορετικές πόλεις και μάλιστα κατέβηκε ως υποψήφιος δήμαρχος του SWP στο Pittsburgh, στην Pennsylvania το 1985.

«Το μόνο περίεργο για την παράδοση των τριών επιστολών από την MW το 1977 είναι ο λόγος για τον οποίο έκανε κάτι τέτοιο, την εποχή που τα αρχεία του Τρότσκι είχαν, τελικά, ανοίξει για το κοινό στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και αρκετά μέλη του SWP ερευνούσαν τα αρχεία ώστε να επεκτείνουν τα κείμενα της σειράς του Pathfinder Press με τα γραπτά του Τρότσκι κατά τη διάρκεια της τελικής εξορίας του. Γιατί δεν παρέδωσε τις επιστολές στο κόμμα στο οποίο ανήκε; »

Όπως αποδείχτηκε, δύο από τα τρία γράμματα βρέθηκαν στο αρχείο και είχαν ήδη κυκλοφορήσει. Αλλά η τρίτη, αυτή που μας ενδιαφέρει περισσότερο, δεν είχε δει ποτέ το φως της ημέρας.

Γιατί αποκρύφθηκε η επιστολή

Οι πρώτες δύο επιστολές δημοσιεύθηκαν από το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (SWP ) στα Γραπτά του Τρότσκι. Η τρίτη δεν δημοσιεύθηκε. Απλά εξαφανίστηκε, σαν να μην υπήρξε ποτέ. Το ερώτημα είναι γιατί αυτή η επιστολή - και μόνο αυτή – αποκρύφθηκε για τόσες δεκαετίες;

Αν αυτή η επιστολή ήταν υψίστης σημασίας για την τάση μας, η εσκεμμένη απόκρυψη της ήταν εξίσου μεγάλης σημασίας για τους πολιτικούς μας εχθρούς. Και δεν υπάρχει αμφιβολία πως ό,τι επιστολή και να ήταν, αποκρύφθηκε, στην πραγματικότητα, ηθελημένα από τους ηγέτες του SWP, και πιο συγκεκριμένα από τον Τζέιμς Κάνον.

Τι απόδειξη έχουμε για αυτόν τον ισχυρισμό; Έχουμε ήδη δηλώσει πως υπήρχαν τρεις επιστολές. Οι δύο δημοσιεύθηκαν στα γραπτά του Τρότσκι που κυκλοφόρησαν από το Αμερικάνικο SWP. Μόνο μια παραλήφθηκε, και αποτελεί την διάσημη χαμένη επιστολή. Δεν είχε το SWP αντίγραφο αυτής της επιστολής; Αυτό είναι απίστευτο. Ο Τζόσεφ Χάνσεν, που ήταν ένας από τους γραμματείς του Τρότσκι, είχε αντίγραφα από όλη την αλληλογραφία του Τρότσκι. Με σιγουριά είχε αντίγραφο και από αυτή την επιστολή, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι στο κάτω μέρος της υπάρχει μία αναφορά αρχειοθέτησης για: “Τζόι 71.2” (δηλαδή Αντίγραφο για τον Τζόι Χάνσεν).

Παρόλαυτα στα αρχεία του Χάρβαρντ, δεν υπάρχει αντίγραφο αυτής της επιστολής. Όπως προαναφέρθηκε, το 2003 ο σύντροφος Ρόμπ Σιούελ πήγε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ στη Βοστώνη για να ψάξει για την χαμένη επιστολή στο αρχείο του Τρότσκι. Δεν βρήκε κανένα ίχνος της. Μέσω αυτής της διαδικασίας όμως – όπως εξηγήσαμε και πιο πάνω – βρήκε κάμποσα κουτιά με αδημοσίευτο υλικό που παραλήφθηκε από την βιογραφία του Τρότσκι για τον Στάλιν. Αυτή ήταν η αρχή ενός σημαντικού πρότζεκτ από την IΜΤ να δημοσιεύσει μία νέα και ενισχυμένη έκδοση αυτής της σημαντικής δουλειάς. Αλλά όσον αφορά την χαμένη επιστολή, παρέμεινε χαμένη.

Για να διαλευκάνουμε τους λόγους πίσω από αυτό το μυστήριο, θα έπρεπε να πάμε πίσω στις ρίζες της τάσης μας την περίοδο που οδήγησε τον Τρότσκι στην προσπάθεια να ξεκινήσει την Τέταρτη Διεθνή πριν 80 χρόνια το 1938. Δεν είναι το μέρος για να ασχοληθούμε με λεπτομέρεια για τις συνθήκες με τις οποίες αυτό συνέβη, ή για την επακόλουθη καταστροφική εξέλιξη που οδήγησε στην κατάρρευση της Τέταρτης Διεθνούς. Αυτά τα ζητήματα έχουν απαντηθεί σε άλλα έργα, ειδικά στα Ιστορία του Βρετανικού Τροτσκισμού και Το Πρόγραμμα της Διεθνούς του Τεντ Γκράντ.

Η σκοπιά του παρόντος άρθρου είναι πιο περιορισμένη από αυτό, αλλά παρολαυτά ρίχνει σημαντικό φως στις λανθασμένες μεθόδους και στην οργανωτική απάτη που μαζί με τις λανθασμένες πολιτικές στάσεις και αναλύσεις, αποτέλεσαν σημαντικό στοιχείο της αποδόμησης και κατάρρευσης της Διεθνούς μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Αν και δεν μπορούμε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα σε λεπτομέρεια, είναι αναγκαίο να παρέχουμε τουλάχιστον ένα περίγραμμα συγκεκριμένων γεγονότων, ώστε ο αναγνώστης να πάρει μία ιδέα ως προς το τι βρίσκεται πίσω από την περίπτωση της χαμένης επιστολής.

Η προέλευση της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης (ΙΜΤ)

Η ιστορία της τάσης μας μπορεί να εντοπιστεί απευθείας στην σπουδαία δουλειά του Λέον Τρότσκι στην Αριστερή Αντιπολίτευση την δεκαετία του 1920 και στην πραγματικότητα φτάνει ακόμα πιο πίσω στις ηρωικές μέρες της Τρίτης Διεθνούς υπό τους Λένιν και Τρότσκι.

Η απομόνωση της Ρώσικης Επανάστασης σε συνθήκες αποκρουστικής οπισθοδρόμησης έδωσε ζωή σε μία τεράστια γραφειοκρατεία ανυπόμονη να απολαύσει τους καρπούς της νίκης.

Η αντίθεση της γραφειοκρατείας στην παγκόσμια επανάσταση είχε υλική βάση. Το αυξανόμενο στρώμα των συντηρητικών αξιωματούχων ήθελαν ήσυχη ζωή, χωρίς την ανακατοσούρα και το στρες της επανάστασης και απελευθερώθηκε από τον έλεγχο των μαζών. Σε κάθε αποτυχία της εργατικής τάξης, αυτή η προνομιούχα κάστα που αποτελούνταν από εκατομμύρια αξιωματούχους – πολλούς εκ των οποίων ήταν πρώην τσαρικοί γραφειοκράτες – συγκέντρωναν μεγαλύτερη δύναμη στα χέρια τους, παραγκωνίζοντας την εξαντλημένη εργατική τάξη.

Μετά από την τελευταία ασθένεια του Λένιν, ο Τρότσκι πήρε πάνω του όλη την πάλη εναντίον του Στάλιν και την αυξανόμενη γραφειοκρατική απειλή, πολεμώντας για ένα Λενινιστικό πρόγραμμα προλεταριακού διεθνισμού και εργατικής δημοκρατίας. Ξεκίνησε την Αριστερή Αντιπολίτευση προς το τέλος του 1923 μετά την ήττα της Γερμανικής Επανάστασης σε μία προσπάθεια να υπερασπιστεί τις βασικές ιδέες του Λένιν οι οποίες συστηματικά αναθεωρούνταν και απορρίπτονταν.

Το ξέσπασμα αυτής της πάλης στη Ρωσία μεταξύ της Αντιπολίτευσης και της τριανδρίας των Στάλιν, Ζινόβιεφ και Κάμενεφ είχε πρώτα από όλα περιοριστεί στην ηγεσία του ΚΚΣΕ. Παρόλαυτα, η πάλη είχε μία δική της δυναμική, και με τον θάνατο του Λένιν, η καμπάνια για να δυσφημιστεί ο Τρότσκι ως διάδοχος του Λένιν σύντομα έλαβε χώρα στις γραμμές της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Όπως έγινε εντός του μηχανισμού του Ρώσικου Κόμματος, όπου ο Στάλιν είχε χρησιμοποιήσει την θέση του για να διαλέξει το προσωπικό που ήταν πιστό στην φράξιά του, έτσι κι ο Ζινόβιεφ διάλεξε ηγέτες για τα διαφορετικά τμήματα οι οποίοι αποδείκτηκαν πιο πειθήνιοι στην Μόσχα. Πάντως, στις πρώτες μέρες του κομμουνιστικού κινήματος η ηγεσία αναγκάστηκε να επιτρέψει μία ψευτο-συζήτηση για τα θέματα τα οποία θίχτηκαν από την Αντιπολίτευση και είχαν προκαλέσει αντίδραση στο Ρώσικο Κόμμα.

Η επακόλουθη διαγραφή της Αριστερής Αντιπολίτευσης τον Νοέμβριο του 1927 αποτέλεσε ήττα για τις γνήσιες δυνάμεις του Λενινισμού μέσα στα Κομμουνιστικά Κόμματα. Αυτό άνοιξε τον δρόμο για την επικράτηση του Στάλιν και την εξάλειψη αργότερα και της Δεξιάς Αντιπολίτευσης του Μπουχάριν. Σημειώθηκε ένα ακόμα βήμα για την εδραίωση της γραφειοκρατίας στην Σοβιετική Ένωση, και την εξάλειψη όλων των αντιπολιτευόμενων στοιχείων μέσα στην Κομμουνιστική Διεθνή. Μετά την απέλαση της Ρώσικης Αριστερής Αντιπολίτευσης, αντίστοιχο ξεκαθάρισμα έγινε και σε όλα τα τμήματα της Κομιντέρν.

Ένας άνδρας αντιμέτωπος με τον κόσμο

Παρά τις προσπάθειες του Στάλιν και του δυνατού μηχανισμού του να συντρίψουν την Αντιπολίτευση, ο Τρότσκι αρνήθηκε να σιωπήσει. Από ένα μικρό νησάκι, την Πρίγκιπο της Τουρκίας, ο Λέον Τρότσκι συνέχισε την ξεροκέφαλη μάχη του απέναντι στον Σταλινισμό. Ξεκίνησε την αργή και επίπονη διαδικασία της συγκέντρωσης αυτών των Κομμουνιστών που επιθυμούσαν να υπερασπιστούν τα αληθινό πρόγραμμα και παραδόσεις του Μπολσεβικισμού – Λενινισμού.

Αλλά ο Τρότσκι προσπαθούσε να σχηματίσει μία νέα Διεθνή κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες που μπορεί κανείς να φανταστεί. Η παλίρροια της αντίδρασης που σάρωσε την Ευρώπη αντικατοπτίστηκε με μια σειρά από ήττες της εργατικής τάξης και την άνοδο του φασισμού σε Ιταλία, Γερμανία και Ισπανία. Στην Ρωσία, οι ειδεχθείς δίκες της Μόσχας αντιπροσώπευαν έναν μονόπλευρο εμφύλιο πόλεμο της Σταλινικής γραφειοκρατίας ενάντια στον Μπολσεβικισμό. Ο Τρότσκι συνέχισε την μάχη του από την μακρινή Μεξικάνικη εξορία του, δίνοντας μία θαρραλέα αλλά μοναχική μάχη με αποθαρρυντικά προγνωστικά: ένας άνδρας αντιμέτωπος με ολόκληρο τον κόσμο.

Υπό αυτές τις συνθήκες, τα στελέχη της νέας Διεθνούς αναγκαστικά αντικατόπτριζαν ένα περιβάλλον ήττας και αντίδρασης: απογοητευμένα στοιχεία κυρίως από την μικροαστική τάξη. Η αλήθεια ήταν πως ο Τρότσκι είχε πολύ περιορισμένους πόρους να αξιοποιήσει. Πολλοί από αυτούς που ήρθαν στην Αντιπολίτευση δεν το έκαναν επειδή ήταν πεπεισμένοι Μπολσεβίκοι-Λενινιστές, αλλά από αντίδραση απέναντι στις υπερβολές του Σταλινισμού. Μερικοί ήταν κουρασμένοι και είχαν χάσει το ηθικό τους και πολλοί ήταν πολιτικά αποπροσανατολισμένοι. Υπήρχαν οι αριστεριστές, μισοαναρχικοί, συνδικαλιστές, οπαδοί του Μπορντίγκα και άλλες αποκλίσεις.

Ο Τρότσκι ήξερε πολύ καλά το πρόβλημα. Το ζήτημα εκφράζεται σωστά στο βιβλίο του Τρότσκι Η κρίση του Γαλλικού Τμήματος, που καλύπτει την περίοδο 1935-36. Το πιο αποκαλυπτικό από όλα είναι ένα έγγραφο μίας συνέντευξης που έδωσε ο Τρότσκι στον Φρεντ Ζέλλερ, που ήταν τότε κορυφαίος Γάλλος Αριστερός Νέος Σοσιαλιστής. Όταν ο Φρεντ Ζέλλερ κατέκρινε τον Τρότσκι για την άσχημη συμπεριφορά των οπαδών του στην Γαλλία, δεν προσπάθησε να τους δικαιολογήσει. Το μόνο που είπε ήταν:

«Ξέρεις, είπε, δεν υπάρχει επιλογή. Πρέπει να δουλεύεις με το υλικό που έχεις στο χέρι. Αυτό δεν είναι πάντα βολικό.» (Τρότσκι, Περί Οργανωτικών Προβλημάτων, Νοέμβριος 1935, στο Η Κρίση στο Γαλλικό Τμήμα, σ.67).

Ο Τροτσκισμός στην Βρετανία

Η κριτική του Τρότσκι για τους Γάλλους Τροτσκιστές θα μπορούσε εξίσου να ειπωθεί και για αυτούς που ονόμαζαν τους εαυτούς τους Τροτσκιστές στην Βρετανία. Όπως και οι Γάλλοι, ήταν κυρίως μικροαστικά στοιχεία, μποέμ τύποι οργανικά ανίκανοι να ξεφύγουν από την λογική του μικρού κύκλου και να βρουν τον δρόμο προς την εργατική τάξη. Νοσούσαν με την αρρώστια του σεχταρισμού, η οποία είχε μολύνει το κίνημα από την έναρξή του και που ο Τρότσκι επέκρινε τόσες φορές.

Σε μία προσπάθεια να ξεπεραστεί η απομόνωση των Βρετανών Τροτσκιστών από την εργατική τάξη, ο Τρότσκι προσπάθησε να τους πείσει να ενταχθούν στο Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα (ILP), που διασπάστηκε απο το Εργατικό Κόμμα τις αρχές της δεκαετίας του 1930 με την υποστήριξη μεγάλου αριθμού αριστερά κινούμενων εργατών. Τυπικά, αντιστάθηκαν στις συμβουλές του, και μόνο μία μικρή ομάδα από δεκαπέντε ή είκοσι ανθρώπους τελικά πήγαν στο ILP. Δυστυχώς, ήταν πολύ άπειροι και εντάχθηκαν στο ILP πολύ αργά, όταν έχανε έδαφος. Ήταν γνωστοί ως η Μαρξιστική Ομάδα.

Η κατάσταση ξεκίνησε να αλλάζει με την άφιξη κάποιων ενθουσιασμένων νεαρών Τροτσκιστών από την Νότια Αφρική, όπου ένας εκ των οποίων ήταν ο Τεντ Γκράντ. Είχαν κάποιες επιτυχίες αλλά μέχρι τότε, οι ευκαιρίες δουλειάς μέσα στο ILP είχαν μειωθεί δραματικά. Ο Τρότσκι είδε ότι υπήρχαν ξεκάθαρα πιο ευνοϊκές ευκαιρίες που ανοίγονταν μέσα στο Εργατικό Κόμμα, ειδικά στην Εργατική Λίγκα της Νεολαίας. Έγραψε:

«Εφόσον η νεολαία του ILP φαίνεται να είναι λίγοι και σκορπισμένοι, ενώ η Εργατική Νεολαία είναι μία μαζική οργάνωση της νεολαίας, εγώ θα έλεγα: Μην χτίζετε μόνο φράξιες – προσπαθήστε να εισέλθετε. Το Βρετανικό τμήμα θα επιστρατεύσει τα πρώτα του στελέχη από τους τριάντα χιλιάδες νεολαίους εργάτες της Εργατικής Λίγκας της Νεολαίας (Labour League of Youth)». (Λέον Τρότσκι, Γραπτά, 1935-36, p. 203.)

Ο Τεντ Γκραντ βοήθησε να αναπυχθεί το Μπολσεβίκικη-Λενινιστική Ομάδα μέσα στο Εργατικό Κόμμα, το οποίο έγινε δημοσίως γνωστό ως η ομάδα Militant, από το όνομα της εφημερίδας της. Μέχρι εκείνη την στιγμή, είχε ενωθεί με την πλειοψηφία της Νοτιοαφρικάνικης ομάδας, συμπεριλαμβανόμενου του Ραλφ Λι. Αλλά η σύνθεση της Συμμαχικής Ομάδας ήταν κυρίως μικροαστική και το καθεστώς στο εσωτερικό της το αντικατόπτριζε αυτό. Μία εστία κουτσομπολιού, ίντριγκας και μαχαιρώματα στην πλάτη, ήταν το είδος του ανθυγιεινού περιβάλλοντος στο οποίο τα μικροαστικά στοιχεία ευδοκιμούν.

Οι παλιοί ηγέτες ζηλευαν τους νέους συντρόφους, τους οποίους έβλεπαν με μνησικακία και σαν απειλή για την θέση και την εξουσία τους. Όπως πάντα με τέτοιες ομάδες, σκάνδαλα και προσωπικές επιθέσεις πήραν την θέση των πολιτικών δημόσιων συζητήσεων. Μην έχοντας την ικανότητα να επιχειρηματολογήσουν για την πολιτική τους θέση, οι ηγέτες οργάνωσαν μια καμπάνια με σκανδαλώδεις επιθέσεις και συκοφαντίες ενάντια στον Ραλφ Λι. Αυτές οι κατηγορίες ήταν ψευδείς και αργότερα τις απαρνήθηκαν. Αλλά η δηλητηριασμένη ατμόσφαιρα οδήγησε σε μια αναπόφευκτη ρήξη των σχέσεων. Η ρήξη αυτή κατέληξε με την διαγραφή συντρόφων από την Συμμαχική ομάδα.

Οι διαγραμμένοι σύντροφοι αποφάσισαν πως μία αρχή ήταν αναγκαία, και ξεκίνησαν την Διεθνή Εργατική Λίγκα (WIL) και το πρώτο τεύχος των Εργατικών Διεθνών Νέων (Workers’ International News) τον Ιανουάριο του 1938. ‘Ήταν μόνο μία χούφτα ανθρώπων αλλά ότι υστερούσαν σε νούμερα και πόρους το συμπλήρωναν με καθαρή νεανική ενέργεια και επαναστατικό ενθουσιασμό. Νέες εντάξεις κερδήθηκαν από την Εργατική Λίγκα της Νεολαίας και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Ο Τεντ αργότερα ανακάλεσε:

«Είχαμε οκτώ μέλη. Ήμασταν ενεργοί: πουλούσαμε στο Χάιντ Παρκ, Πικαντίλυ και Τότεναμ Κορτ Ρόουντ. Όπου γινόταν απεργία, εμείς κάναμε παρέμβαση και κερδίζαμε ανθρώπους έτσι, κερδίζαμε εργάτες. Ήμασταν η μόνη εργατική ομάδα όπως ξέρετε. Θέλαμε εργάτες: δεν θέλαμε τα σκουπίδια που ήταν στις άλλες ομάδες.»

Σύντομα μετά την δημιουργία της WIL, ο Ραλφ Λι έγραψε ένα γράμμα στον Τρότσκι στις 12 Φεβρουαρίου 1938. (Γράμματα εξορίας του Λέον Τρότσκι, Χάρβαρντ, bms Russ 13.1, 2625). Επίσης έστειλε δύο τεύχη των Εργατικών Διεθνών Νέων. Είχε συμπεριλάβει το πρώτο τεύχος της WIL, που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο και είχε ένα άρθρο από τον Τρότσκι. Ο Τρότσκι διάβασε το γράμμα και έκανε υπογραμμίσεις με κόκκινο και μπλε μολύβι. Υπάρχει ένα ερωτηματικό από τον Τρότσκι στην λεζάντα που ο Ραλφ έγραφε για τα αντίτυπα της WIL και ένα φυλλάδιο που στάλθηκαν σε αυτόν ξεχωριστά. Φαίνεται να υποδείκνυε ότι δεν τα έλαβε ή ότι ήθελε να μάθει περισσότερα για την ομάδα, ή και τα δύο.

Λίγο πριν τον πόλεμο, η WIL απέκτησε το πρώτο της τυπογραφικό μηχάνημα: ένα κακομεταχειρησμένο παλιό μηχάνημα, το οποίο ο Λι, που ήταν πολυ επιδέξιος, κατάφερε να λειτουργήσει. Δημοσίευσαν ένα θεωρητικό περιοδικό με τον τίτλο Εργατικά Διεθνή Νέα και μία εφημερίδα που ονόμασαν Νεολαία για το Σοσιαλισμό. Επίσης δημοσίευσαν ένα μικρό φυλλάδιο με το άρθρο του Τρότσκι Τα μαθήματα από την Ισπανία, με μία εισαγωγή που ο Τεντ έγραψε σε συνεργασία με τον Ραλφ Λι.

Ο Ραλφ εξήγησε ότι η ομάδα απέκτησε τυπογραφικό μηχάνημα , όπου δημοσίευσαν την νέα WIL. «Μέχρι τώρα έχουμε δημοσιεύσει δύο τεύχη των Εργατικών Διεθνών Νέων και το φυλλάδιο Περίληψη της τελικής έκθεσης της εξεταστικής επιτροπής για τις κατηγορίες εναντίον του Λέον Τρότσκι στις Δίκες της Μόσχας. Αντίτυπα αυτών σου έχουν σταλεί με ξεχωριστό φάκελο». Αυτή η πρόταση ήταν υπογραμμισμένη με κόκκινο.

Ο Ραλφ κλείνει το γράμμα του με τις λέξεις: «Μέχρι τώρα εξαρτιόμασταν από τη πρωτοβουλία και την ενέργεια των Αμερικανών συντρόφων αλλά αυτό σήμαινε, μεταξύ άλλων, απαγορευτικές τιμές για τις εκδόσεις μας που εμπόδιζαν την ευρεία διακίνηση τους. Ελπίζουμε να έχουμε την ευχή σου, στην προσπάθεια μας να σταματήσουμε την εξάρτηση μας αυτή από κάποιο άλλο τμήμα της Τετάρτης Διεθνούς». Οι λέξεις αυτές είχαν υπογραμμιστεί από τον Τρότσκι με κόκκινο στυλό. Αυτό ήταν κάτι που έπρεπε να σκεφτεί, ή να ζητήσει περισσότερες λεπτομέρειες, ίσως από τον Τσαρλς Σάμμερς.

Στο αρχείο του Τρότσκι υπάρχει άλλο ένα γράμμα από τον Ραλφ Λι προς τον Τρότσκι με ημερομηνία 14 Δεκεμβρίου 1938, που περιέχει την δήλωση της Διεθνούς Εργατικής Λίγκας (WIL – WIL) από την Γενική Συνέλευση των Μελών που έγινε στις 27 Νοεμβρίου 1938. (Άπαντα, Ρωσική Έκδοση, 13.1, 1111-1115).

Σε μια συζήτηση με τους ηγέτες του Αμερικανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (ΣΕΚ – SWP) στις 23 Ιουλίου 1938, ο Τρότσκι τους επέκρινε για την έλλειψη επαναστατικού πνεύματος αυτό-θυσίας και την αποτυχία τους να αποκτήσουν έναν τυπογραφείο. Στη συνέχεια τους έδωσε το παράδειγμα της WIL :

«Πρέπει να έχουμε ένα τυπογραφείο ακόμα κι αν δεν έχουμε τίποτα άλλο.

Για παράδειγμα, οι σύντροφοι μας στην Αγγλία έχουν το δικό τους τυπογραφείο, με το οποίο, μαζί με δυο ή τρεις αφοσιωμένους συντρόφους, μπορούμε όχι μόνο να εκδίδουμε το Socialist Appeal τουλάχιστον δυο φορές την εβδομάδα, αλλά ακόμα μπροσούρες, φυλλάδια κτλ. Το πρόβλημα είναι ότι η δουλειά του κόμματος βασίζεται σε μικροαστικές προκαταλήψεις.

Πρέπει να εκπαιδεύσουμε τη νεολαία μας σε ένα μεγαλύτερο πνεύμα θυσίας. Έχουμε ήδη πάρα πολλούς νεαρούς γραφειοκράτες στο κίνημα μας». (Τρότσκι, Κείμενα, 1937-38, σελ. 394).

Η κριτική αυτή πρέπει να πείραξε τον Κάνον. Ήταν ένα χτύπημα στον φουσκωμένο εγωισμό του – και προερχόταν από τον ίδιο τον Τρότσκι, πίσω από το κύρος του οποίου στεκόταν ο Κάνον. Το γόητρο του υπονομευόταν, και αυτό, ήταν για αυτόν, ένα ασυγχώρητο χτύπημα. Αυτό εξηγεί την μεγάλη κι αδιάκοπη εχθρότητα του προς τη WIL, ενάντια της οποίας διεξήγαγε μια ασταμάτητη επίθεση, χρησιμοποιώντας μεθόδους που ο Τρότσκι θα είχε καταδικάσει απερίφραστα.

Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, το γεγονός ότι ενώ σε άλλα εσωτερικά δελτία του ΣΕΚ αναπαράγονταν ολόκληρες επισημάνσεις του Τρότσκι αυτολεξεί, η παραπάνω που περιέχει σφοδρή κριτική προς το ίδιο, παραλείφτηκε.

Πως να μην συγχωνεύεσαι

Με τον κίνδυνο ενός νέου Παγκοσμίου Πολέμου να πλησιάζει, ο Τρότσκι αποφάσισε να επιταχύνει τις προετοιμασίες για την ίδρυση μιας νέας Διεθνούς. Τον Αύγουστο του 1938, λίγο πριν το Ιδρυτικό Συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς, ο Τζέιμς Π. Κάνον του Αμερικανικού ΣΕΚ ήρθε στο Λονδίνο με σκοπό να ενώσει τις διάφορες οργανώσεις των Βρετανών Τροτσκιστών σε μία.

Λόγω της ιδιαίτερης σχέσης τους με τον Τρότσκι, οι ηγέτες του ΣΕΚ πίστευαν ότι βρίσκονταν σε μια προνομιακή θέση μέσα στο διεθνές Τροτσκιστικό κίνημα. Αυτό ίσχυε ιδιαίτερα για τον Κάνον, ο οποίος έπαιρνε σαν δεδομένο ότι οι Βρετανοί Τροτσκιστές θα τον ακολουθούσαν σε ό,τι κι αν έλεγε.

Ο Κάνον προσπάθησε να χρησιμοποιήσει το κύρος του για να πιέσει τους συντρόφους μας να ενωθούν με τις άλλες ομάδες. Του απάντησαν ότι ήταν υπέρ της ενότητας, αλλά μόνο στη βάση μιας ξεκάθαρης πολιτικής συμφωνίας στα ζητήματα στρατηγικής και τακτικών. Του απάντησαν, ότι αν πίεζε προς μια ενοποίηση χωρίς αρχές, θα κατάφερνε να ενώσει τις τρεις οργανώσεις σε δέκα. Παρόλα αυτά, τους ρώτησε αν μπορούσαν να έρθουν στο Συνέδριο Ενότητας και συμφώνησαν να έρθουν και να παρουσιάσουν τις θέσεις τους.

Τα μέλη της WIL ήταν αναμενόμενα επιφυλακτικά. Μετά την κακή εμπειρία που είχαν με την Ομάδα του Militant, ήταν αβέβαιοι για το πως θα μπορούσε να επιτευχθεί οποιαδήποτε ουσιαστική ενότητα. Αλλά υπάκουα πήγαν στο συνέδριο. Ήταν, προφανώς, ανεπιφύλακτα υπέρ της Τετάρτης Διεθνούς και είχαν τον Κάνον σε υψηλή εκτίμηση, αλλά μόλις έφτασαν στο συνέδριο, τρομοκρατήθηκαν με αυτό που συνάντησαν.

Ολόκληρη η ιστορία μπορεί να βρεθεί στο «Η Ιστορία του Βρετανικού Τροτσκισμού», όπου διαβάζουμε τα ακόλουθα:

«Σαν πρελούδιο του ιδρυτικού Συνεδρίου της Τετάρτης Διεθνούς στο Παρίσι, ο Τζέιμς Κάνον, ο ηγέτης των Αμερικανών Τροτσκιστών και αντιπρόσωπος στο Συνέδριο της Διεθνούς, ήρθε από τις ΗΠΑ για να προετοιμάσει το έδαφος για μία ενιαία Τροτσκιστική οργάνωση στη Βρετανία. Φανταζόταν ότι θα μπορούσε πολύ απλά να κρύψει όλες τις διαφορές κάτω από το χαλί και να ενώσει το κίνημα. Την περίοδο αυτή, υπήρχαν τρεις διαφορετικές ομάδες που αναφέρονταν στον Τρότσκι στο Λονδίνο και μία στη Σκωτία. Αυτές ήταν η Ομάδα του Militant, η Επαναστατική Σοσιαλιστική (ΕΣΛ - RSL) Λίγκα, το Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΕΣΚ – RSP), κι εμείς, η WIL. Το ΕΣΚ ήταν μια διάσπαση του Εργατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, μια έντονα σεχταριστική οργάνωση στη Σκωτία, με τμήματα στη Γλασκόβη, στο Εδιμβούργο και μερικά άτομα στο Γιορκσάιρ, που είχαν κινηθεί στη κατεύθυνση του Τροτσκισμού.

Έτσι είχαν τα πράγματα όταν ο Κάνον ήρθε στη χώρα. Είχαμε μεγάλη εκτίμηση στον Κάνον, που είχε μια μακρά επαναστατική ιστορία στο κίνημα. Ήταν ο ηγέτης του ΣΕΚ και βρισκόταν σε τακτική επαφή με τον Τρότσκι στο Μεξικό. Όλοι οι σύντροφοι τον είχαν σε πολύ μεγάλη εκτίμηση. Όταν συναντήσαμε τον Κάνον μας είπε ότι ο στόχος του ήταν να ενοποιήσει τις Βρετανικές ομάδες πριν το ιδρυτικό συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς το Σεπτέμβριο. Αυτή ήταν η προθεσμία και δε μπορούσαμε να περιμένουμε μέχρι όλα να προχωρούσαν με τον τρόπο που ο καθένας νόμιζε σωστό προς την ενοποίηση. Από μέρους μας, του είπαμε ότι ήμασταν υπέρ της ενότητας, αλλά αυτή θα έπρεπε να επιτευχθεί πάνω σε μια ορθή βάση αρχών. Στη φάση αυτή, δεδομένου τις θεμελιώδεις διαφορές ανάμεσα στις οργανώσεις, έπρεπε να λυθεί το άμεσο πρόβλημα της δουλειάς: είσοδος ή όχι στο Εργατικό Κόμμα, ανεξάρτητη δουλειά ή μέσα σε αυτό. Είπαμε στον Κάνον ότι πριν μπορέσει να επιτευχθεί η ενότητα θα έπρεπε να συμφωνήσουμε σε μία ξεκάθαρη πολιτική θέση. Κάθε ομάδα που θα ενωνόταν θα έπρεπε να συμφωνήσει είτε σε μία πολιτική εισόδου στο Εργατικό Κόμμα ή σε μια πολιτική ανεξάρτητης δουλειάς. Πέρα από αυτό, υπήρχαν προφανώς τα ζητήματα δικαιωμάτων της μειοψηφίας, να έχει δηλαδή το δικαίωμα να παρουσιάζει τελείως ελεύθερα τις θέσεις της και να προσπαθεί να πείσει τη πλειοψηφία μέσα στα πλαίσια της οργάνωσης.»

Ο Κάνον απάντησε, «Ναι, αλλά το ΕΣΚ και η τάση του Τζέιμς δε θα συμφωνήσουν ποτέ σε κάτι τέτοιο». Οπότε αντιπρότεινε: «Αν δεν είναι έτοιμοι να συμφωνήσουν σε αυτό, τότε προφανώς, όσο μας αφορά δε θα υπάρξει καμία ενοποίηση».

Οι χειρότεροι φόβοι των συντρόφων της WIL επιβεβαιώθηκαν άμεσα. Η όλη διοργάνωση του Συνεδρίου «Ενότητας» ήταν μια φάρσα. Όταν ο Ραλφ Λι είδε τι συνέβαινε, με τις πόρτες να ανοιγοκλείνουν συνέχεια, με τους ανθρώπους να πηγαίνουν από εδώ κι από εκεί, κάνοντας κλειστές διαπραγματεύσεις στα πίσω δωμάτια, το παρομοίασε με σατυρική επιθεώρηση. Οι μόνοι που ούτε συμμετείχαν σε κάποια διαπραγμάτευση, ούτε ρωτήθηκαν ποτέ για τη γνώμη τους, ήταν τα μέλη της WIL.

Στη βάση του ζητήματος, το πρόβλημα ήταν ότι είναι αδύνατο να ενώσεις ομάδες με τελείως διαφορετικές πολιτικές, τακτικές και προσανατολισμό. Οι σύντροφοι της WIL προσπάθησαν να το επισημάνουν αυτό στον Κάνον, αλλά το προσπέρασε. Απαιτούσε ενοποίηση και αυτή ήταν η μόνη επιλογή. Στο τέλος, η WIL αρνήθηκε να συμμετέχει, εξηγώντας ότι η συμφωνία ενοποίησης, που επέτρεπε σε όσους Τροτσκιστές διαφωνούσαν με την είσοδο στο Εργατικό Κόμμα, να κάνουν ανεξάρτητη δουλειά, θα αποτύχαινε.

Η απάντηση του Κάνον ήταν εκρηκτική. Είπε: «Τους διασπαστές, τους λιώνουμε σαν τα έντομα». Ο Λι απάντησε εξίσου αιχμηρά, λέγοντας ότι η ενότητα σε τέτοια βάση ήταν αδύνατη. Ο Χένρι Σάρα, που ήταν πρόεδρος, είπε στον Λι «δε μπορείς να μιλάς σε έναν καλεσμένο με αυτόν τον τρόπο». Ο Τεντ σηκώθηκε και διαμαρτυρήθηκε ότι «ακόμα κι αν ο σύντροφος Τρότσκι ήταν παρών, θα είχαμε το δικαίωμα να παρουσιάσουμε όποια θέση θέλουμε. Αυτό θα πει δημοκρατία στο κίνημα μας, ανεξάρτητα με το ποιος είναι εδώ».

Η προειδοποίηση του Λι επιβεβαιώθηκε σε μια βδομάδα. Ο Μέιτλαντ, που ήταν εκπρόσωπος του ΕΣΚ, ανακλήθηκε από την ίδια του την οργάνωση και απέρριψαν την ενοποίηση. Ακολούθησαν σύντομα κι άλλες διασπάσεις. Μέσα σε έξι εβδομάδες το όλο πράμα είχε καταρρεύσει. Ο Κάνον δεν ήταν ευχαριστημένος. Ήταν συνηθισμένος να περνάει το δικό του. Κατηγόρησε τη WIL για τα προβλήματα του. Η αντιπάθεια που είχε για την «περίεργη ομάδα» του Λι, του Τζοκ Χάστον και του Τεντ Γκραντ κράτησε για χρόνια. Κι έτσι λύνεται το μυστήριο του χαμένου γράμματος.

Ο λόγος που ο Κάνον δεν άντεχε τους Βρετανούς Τροτσκιστές είναι απλά ότι δεν ήταν έτοιμοι να δεχτούν την ηγεσία του άκριτα και χωρίς όρους. Πάντα τους αντιμετώπιζε σαν μπελά. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη κριτική του στην ηγεσία του «επίσημου» Βρετανικού τμήματος (τη παλιά ΕΣΛ), τους κατηγορεί ότι παρά είναι «ευγενικοί» και ανεπαρκώς «βάναυσοι» ενάντια στην WIL. Το γεγονός ότι μπορούσε να εξισώσει τον Μπολσεβικισμό με τη βαναυσότητα αποτελεί μια ένδειξη για το πόσο μακριά βρισκόταν ο Κάνον από τις γνήσιες ιδέες και μεθόδους του Λένιν και του Τρότσκι.

Είναι γεγονός ότι η σκληρότητα ήταν ένα σημαντικό στοιχείο στο μυαλό των Μπολσεβίκων. Δεν ήταν τυχαίο ότι στο σχίσμα του 1903 ανάμεσα στους Μπολσεβίκους και τους Μενσεβίκους, οι πρώτοι είχαν μείνει γνωστοί σαν οι «σκληροί», ενώ οι άλλοι σαν «μαλακοί». Αλλά ο Τρότσκι είχε τονίσει ότι η σκληρότητα δεν ήταν μόνο, χαρακτηριστικό των Μπολσεβίκων. Στη βάση των Μενσεβίκων υπήρχαν πολλοί και πολλές αποφασισμένοι άντρες και γυναίκες που ήταν αφοσιωμένοι στο σκοπό τους και ήταν έτοιμοι να πολεμήσουν και να θυσιαστούν για αυτόν, ενώ στο στρατόπεδο των Μπολσεβίκων, υπήρχαν κι αρκετοί έτοιμοι να συμβιβαστούν, όπως είδαμε στις κρίσιμες στιγμές της Επανάστασης.

Σε τελική ανάλυση, ωστόσο, η σκληρότητα και η μαλακότητα στις επαναστατικές τάσεις πρέπει να έχουν μια πολιτική βάση. Η οργανωτική χαλαρότητα των Μενσεβίκων ήταν απλώς αποτέλεσμα του πολιτικού τους οπορτουνισμού – της προθυμίας τους να συμβιβαστούν σε ζητήματα αρχών, να έρθουν σε συνεννόηση με τις αντίπαλες τάξεις και στη τελική, να περάσουν στο στρατόπεδο της αστικής τάξης.

Ο ίδιος ο Λένιν ήταν πάντα σκληρός κι αδιάλλακτος (κάποιος θα μπορούσε να τον χαρακτηρίσει και «βάναυσο») στα ζητήματα θεωρίας και αρχών. Αυτή ήταν η πραγματική βάση πίσω από τον συγκεντρωτισμό του. Αλλά αυτό είναι μόνο η μία πλευρά του ζητήματος. Από την άλλη, ήταν πολύ ευέλικτος στα ζητήματα τακτικής κι οργάνωσης. Και στην αντιμετώπιση των συντρόφων του, αντί να δείχνει οποιοδήποτε σημείο «σκληράδας», έδειχνε πάντα ενδιαφέρον, είχε ευαισθησία κι ήταν ανθρώπινος.

Για τον Λένιν, και τον Τρότσκι, τους ήταν αδιανόητο να χρησιμοποιήσουν διοικητικές μεθόδους ώστε να λύσουν πολιτικές διαφορές. Οι εκφοβισμοί, οι απειλές, οι προσβολές και διαστρεβλώσεις των ζητημάτων τους ήταν τελείως ξένα. Πάντα αντιμετώπιζαν τους πολιτικούς τους αντιπάλους με σεβασμό, απαντώντας ένα προς ένα τα ζητήματα που έθεταν. Αρκεί κανείς να κοιτάξει τα πέντε πρώτα συνέδρια της Κομμουνιστικής Διεθνούς για να το διαπιστώσει. Η σχολή του Κάνον, δεν ήταν αυτή του Μπολσεβικισμού, αλλά του Ζινοβιεφισμού, που με τη σειρά της προετοίμασε το έδαφος για τον Σταλινισμό.

Το Ιδρυτικό Συνέδριο

Στο συνέδριο «Ενότητας», ο Κάνον ζήτησε από τον Τεντ και τον Τζοκ Χάστον να πάνε να τον βρουν. Τους ρώτησε αν θα έστελναν κάποιο αντιπρόσωπο στο ιδρυτικό συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς και αν θα ζήταγαν να συνδεθούν στη Διεθνή σαν συμπαθούντες. Απάντησαν ότι θα έκαναν αίτηση για να συνδεθούν με τη Διεθνή, αλλά ίσως να μη μπορούσαν να μαζέψουν τα χρήματα για να στείλουν κάποιο σύντροφο στο Ιδρυτικό Συνέδριο. Ο Κάνον απάντησε: «Κάντε ότι μπορείτε. Αλλιώς στείλτε ένα γράμμα».

Το συζήτησαν και έγραψαν τελικά ένα γράμμα που εξέφραζαν την υποστήριξη τους προς τη Τέταρτη Διεθνή και ζητώντας να γίνουν δεκτοί σαν συμπαθούντες. Ο Γάλλος αντιπρόσωπος υποστήριξε το αίτημα της WIL. Κι αυτό θα είχε γίνει δεκτό, αν δεν είχε παρέμβει ο Κάνον, που πήρε την εκδίκηση του από τους συντρόφους με τον πιο τιποτένιο και μοχθηρό τρόπο.

Το γράμμα της WIL δεν διαβάστηκε σε όλους. Αντίθετα, ο Κάνον παρουσίασε μια αναφορά ενάντια στην WIL, με αφορμή ότι είχαν δήθεν διασπαστεί λόγω προσωπικών ζητημάτων. Παρουσίασε μια αναφορά γεμάτη ψέματα ενάντια στη WIL, ενώ τη κατηγόρησε και για «σεχταριστικό εθνικισμό». Αυτό ήταν ένα ψέμα, όπως γνώριζε κι ο ίδιος πολύ καλά.

Συμπερασματικά, ο Κάνον υποστήριξε την αναγνώριση της ΕΣΛ σαν το επίσημο Βρετανικό τμήμα. Η πρόταση αυτή όπως ήταν φυσικό, έγινε δεκτή, κι αφού στους αντιπροσώπους παρουσιάστηκαν μια σειρά από ψέματα, το αίτημα της WIL να αναγνωριστούν σαν συμπαθούντες απορρίφθηκε. Σαν αποτέλεσμα των ελιγμών αυτών, η WIL κατηγορήθηκε και απορρίφθηκε άδικα. «Όλες οι αμιγώς εθνικές οργανώσεις», έγραφε η επίσημη δήλωση, «όλες αυτές που απορρίπτουν την διεθνή οργάνωση, έλεγχο και πειθαρχία, είναι στη βάση τους αντιδραστικές».

Όταν ο Κάνον έγραψε μια αναφορά στον Τρότσκι για το ιδρυτικό συνέδριο της Τετάρτης Διεθνούς, έδωσε μια διαστρεβλωμένη και ψευδή εικόνα από την επίσκεψη του στη Βρετανία και για το ενωτικό συνέδριο, ενώ συμπεριέλαβε την παρακάτω κριτική για τη WIL:

«Η ομάδα του Μίλιταντ τους τελευταίους έξι μήνες υπέφερε από μια ατυχή διάσπαση καθοδηγούμενη από τον Λι, που οδήγησε στη δημιουργία μιας νέας ομάδας χωρίς βασικές διαφωνίες πάνω στη διάσπαση (τα Διεθνή Εργατικά Νέα). Αυτό μπορεί να επιφέρει μόνο μπέρδεμα και αποθάρρυνση – ακόμα περισσότερο αφού και οι δύο ομάδες δρουν στο Εργατικό Κόμμα. Την ίδια στιγμή, ο τομέας του Λίβερπουλ έφυγε από το Μίλιταντ για οπορτουνιστικούς λόγους. (…)

Στο συνέδριο στο Λονδίνο, μια εβδομάδα μετά, είχα την στήριξη τους (της ομάδας του Εδιμβούργου) για γενική ενοποίηση. Αυτό αδιαμφησβήτητα έθεσε τρομερή πίεση στην ομάδα του Τζέιμς [CLR].

Η πολιτική απόφαση που έγινε δεκτή σαν τη βάση της ενοποίησης εντόπιζε τη βασική έμφαση στη δουλειά στο Εργατικό Κόμμα, χωρίς όμως να θέτει υποχρεωτική την ιδιότητα μέλους στο Κόμμα για όσους συντρόφους δεν ήταν μέλη ως τώρα. Αυτό τουλάχιστον παρέχει ένα συγκεκριμένο προσανατολισμό για την ενιαία οργάνωση. Ήταν το καλύτερο δυνατό. Μου φαίνεται ότι το σημαντικότερο ζήτημα, αφού αποκτήσουμε τουλάχιστον έναν σωστό προσανατολισμό, είναι να φέρουμε κοντά όλους τους συντρόφους και να τους γίνει συνήθεια η λειτουργία μέσα σε μια οργάνωση η οποία θα είναι σταθερά συνδεδεμένη με την Τέταρτη Διεθνή. Κάναμε μια ισχυρή σταυροφορία κατά των ανεύθυνων δισπαστών και κάναμε σαφές ότι η διεθνής διάσκεψη θα απέρριπτε την πιθανότητα ύπαρξης πολλών ομάδων και θα αναγνώριζε μόνο ένα τμήμα σε κάθε χώρα. (...)

«Η ομάδα Lee αποτελείται από περίπου τριάντα, κυρίως νέους, οι οποίοι έχουν δηλητηριαστεί βαθιά με τον προσωπικό ανταγωνισμό στην ηγεσία της ομάδας Militant. Επιχείρησαν να εμποδίσουν την ενοποίηση, αλλά δέχθηκαν ανελέητα χτυπήματα στη Διάσκεψη της ενοποίησης, και οι τάξεις τους είχαν κλονιστεί άσχημα. Η στάση τους καταδικάστηκε από τη διεθνή διάσκεψη.

« Ο Σάχτμαν, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στην Αγγλία, έκανε επίσης μια συνάντηση με αυτήν την ομάδα. Η γνώμη του είναι η ίδια με τη δική μου-ότι θα πρέπει να υποβάλουν στη διεθνή απόφαση και να έρθουν στο Ηνωμένο βρετανικό τμήμα ή να υποστούν τη διάσπαση. Είναι απαραίτητο το βρετανικό τμήμα να αναλάβει μια σθεναρή και αποφασιστική στάση σε σχέση με αυτή την ομάδα και σε καμία περίπτωση να μην αναγνωρίσει τη νομιμότητά της. Δυστυχώς, αυτό είναι πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει. Οι Άγγλοι σύντροφοι, αλίμονο, είναι κύριοι. Δεν έχουν συνηθίσει στη «βάναυση» μας (δηλαδή μπολσεβίκικη) αντιμετώπιση των ομάδων που παίζουν με διασπάσεις. » (James P. Cannon, Εντυπώσεις από το ιδρυτικό συνέδριο, 12 Οκτωβρίου, 1938, στο Joseph Hansen, James P. Cannon-το διεθνές, Ιούλιος 1980.)

Η Ζινοβιεφική μέθοδος του Κάνον

Ο Λένιν είχε πει ότι η κακεντρέχεια στην πολιτική, διαδραματίζει τον πιο ποταπό ρόλο. Αναφερόταν στον Στάλιν στη Διαθήκη του - ένα άλλο έγγραφο που είχε λογοκριθεί σκόπιμα για κομματικούς λόγους. Αλλά η κακεντρέχεια ήταν επίσης ένα χαρακτηριστικό της ψυχολογίας και της μεθοδολογίας του Ζινόβιεφ.

Γενικά δεν έχει γίνει αντιληπτό ότι η εκστρατεία ψεμάτων και συκοφαντιών που στρέφεται εναντίον του Τρότσκι μετά το θάνατο του Λένιν ξεκίνησε, όχι από τον Στάλιν, αλλά από τον Ζινόβιεφ, ο οποίος είχε κίνητρο μόνο το προσωπικό του κύρος. Ήταν πεπεισμένος ότι ήταν ο νόμιμος κληρονόμος του Λένιν και ζήλευε τον Tρότσκι και απέρριπτε το τεράστιο κύρος που είχε κερδίσει στις τάξεις του μπολσεβίκικου κόμματος και της εργατικής τάξης ως αποτέλεσμα του αποφασιστικού του ρόλου στην Οκτωβριανή επανάσταση και στον εμφύλιο πόλεμο που την ακολούθησε.

Αργότερα, ο Ζινόβιεφ και ο Kάμενεφ έσπασαν με τον Στάλιν και πήγαν στην αριστερή αντιπολίτευση του Tρότσκι. Αλλά ο Ζινόβιεφ δεν εγκατέλειψε ποτέ τις άνευ αρχών μεθόδους του, αντικαθιστώντας έναν έντιμο αγώνα για πολιτικές ιδέες με οργανωτικές ίντριγκες. Η πλήρης έλλειψη αρχών, τελικά εκτέθηκε όταν συνθηκολόγησε με τον Στάλιν μετά τη διαγραφή της Αριστερής Αντιπολίτευσης το 1927.

Ο Τζέιμς Κάνον διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο βοηθώντας την οικοδόμηση της Αριστερής Αντιπολίτευσης, μετά το σπάσιμο του με τον Στάλιν το 1928. Είχε μια μακρά ιστορία στο εργατικό κίνημα, ήταν ένας ταλαντούχος αγκιτάτορας και οργανωτής. Από όλους τους πρώτους ηγέτες της Τέταρτης Διεθνούς, ήταν πιθανώς ο πιο ικανός. Αλλά ο Κάνον, όπως ο Ζινόβιεφ και ο Στάλιν, δεν ήταν ποτέ θεωρητικός.

Δεν το παραδεχόταν απλώς, αλλά ήταν πραγματικά περήφανος για αυτό. Είπε: «Τσακωνόμουν σκληρά με οποιονδήποτε με αποκαλούσε θεωρητικό. Αποκαλούσα τον εαυτό μου αγκιτάτορα.» (Κάνον, Γράμματα, 1940-43, page 360.) Ο Κάνον παραβλέπει τη μικρή λεπτομέρεια, ότι ο Λένιν και ο Τρότσκι, οι ηγέτες του μπολσεβίκικου κόμματος, ήταν πρώτα και κύρια θεωρητικοί.

Ο Κάνον ανήκει σε έναν μακρύ κατάλογο αυτοαποκαλούμενων «προλετάριων» επαναστατών που κρύβουν τη θεωρητική τους άγνοια πίσω από μια ψεύτικη πρόσοψη του «εργατισμού». Στη θέση της θεωρίας βάζουν την κακή αγκιτάτσια. Πίσω από την υποτιθέμενη περιφρονητική στάση τους στη θεωρία και τους διανοούμενους, υπάρχει ένα βαθύ αίσθημα κατωτερότητας που κρύβει τον διακαή πόθο να γίνουν δάσκαλοι, όχι μόνο της τέχνης των οργανωτικών μηχανοραφιών και των ελιγμών, αλλά επίσης της θεωρίας - κάτι που , δυστυχώς, τους ξεφεύγει. Δεν υπάρχει πιο επικίνδυνο ζώο στο επαναστατικό κίνημα παρά ένας άνθρωπος που δεν είναι θεωρητικός και νομίζει ότι πρέπει να είναι.

Ο Κάνον ήταν Ζινοβιεφικός, και με τις οργανωτικές μεθόδους του, παρέμεινε Zινοβιεφικός όλη του τη ζωή. Ουσιαστικά το παραδέχεται στην αυτοβιογραφία του:«Τα γραπτά της Αριστερής Αντιπολίτευσης υπό τον Τρότσκι λογοκρίθηκαν. Έχουμε μόνο σκόρπια κομμάτια από αυτά εδώ κι εκεί κι εγώ, όπως και κάθε άλλο ηγέτης του Αμερικάνικου κόμματος εκείνη την εποχή, μπορούμε να πούμε ότι είμαστε Ζινοβιεβικοι. Μπήκαμε στην εκστρατεία της τρόικας [εναντίον του Τρότσκι]. »

Και ξανα:

«Θα έλεγα ότι θα ήταν πολύ ασφαλές να πώ εκείνη την εποχή ότι ήμουν Zινοβιεφικός με την έννοια ότι κάθε άλλος ηγέτης του κόμματος ήταν, με το σκεπτικό ότι έπαιρναν τη γραμμή από τη Μόσχα χωρίς να την εξετάσουν»(Κάνον, Γράμματα 1945-47, σ.187, έμφαση, AW.)

Ο Ζινοβιεφισμός είναι μια ακατανόητη καρικατούρα του μπολσεβικισμού που ανυψώνει τη μία πλευρά των ιδεών του Λένιν (την ανάγκη μιας ισχυρής, πειθαρχημένης και συγκεντρωμένης επαναστατικής οργάνωσης) αγνοώντας τη σημασία της θεωρίας και των ιδεών. Οι τάσεις των Ζινοβιεφικών είναι δυστυχώς παρούσες σε πολλές ομάδες που σήμερα υποκρίνονται ότι βρίσκονται κάτω από το έμβλημα του τροτσκισμού. Αυτές οι τάσεις διαδραμάτισαν έναν πολύ ολέθριο ρόλο στον εκφυλισμό της Τέταρτης Διεθνούς και τελικά στην πλήρη καταστροφή της.

Οι Ζινοβιεφικές μέθοδοι του Τζέιμς Κάνον ήταν προφανείς από την αρχή - γεγονός που ήταν πολύ γνωστό στον Τρότσκι, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις τις κριτίκαρε. Η συμπεριφορά του Κάνον σε σχέση με τους Βρετανούς τροτσκιστές ήταν ένα κλασικό παράδειγμα αυτών των μεθόδων. Ο στόχος του ήταν να εδραιώσει την πλήρη κυριαρχία του. Όποιος τολμούσε να τον αντιταχθεί, αντιμετωπίστηκε ως εχθρός για να αποβληθεί από το κίνημα. Η ίδια η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι γεμάτη από τήν πιο δηλητηριώδη έχθρα. Τα παρακάτω είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα :«Όλα τα εγκλήματα και τα λάθη αυτής της σάπιας φράξιας Χάστον είναι άμεσα εντοπισμένα στην προέλευσή της ως μια χωρίς αρχές κλίκα το 1938. Όταν ήμουν στην Αγγλία λίγο αργότερα εκείνο το έτος, την παραμονή του Πρώτου Παγκοσμίου Συνεδρίου, αποκήρυξα την φράξια Λί-Χάστον ως μολυσμένη με έλλειψη αρχών από τη γέννησή της. Ποτέ δεν είχα κάποια εμπιστοσύνη σε αυτούς καθ 'όλη τη διάρκεια της εξέλιξής τους, ανεξάρτητα από τις θέσεις που έγραψαν ή ψήφισαν εκείνη τη στιγμή. »(Κάνον, Ομιλίες στο κόμμα, σελ. 296-297, 6 Απριλίου 1953)

Γράφοντας για τη διάσπαση στη Βρετανία, δηλώνει:

«Η διάσπαση στο αγγλικό κίνημα [1938] δεν μπορούσε να εξηγηθεί για πολιτικούς λόγους. Έκανε ανείπωτη ζημιά στο κίνημα και το άφησε αποδυναμωμένο ακόμα και σήμερα, μετά την ενοποίηση που τελικά προκάλεσε η παρέμβαση και η πίεση του διεθνούς κινήματος »(Κάνον, Γράμματα και Ομιλίες 1945-47, σελ. 61)

Αυτό είναι ένα χυδαίο ψέμα. Ο Κάνον γνώριζε καλά τις πολιτικές διαφορές που διαχώρισαν το WIL από τις άλλες ομάδες, τις οποίες έσπρωξε σε μια πρόωρη και άνευ αρχών ενοποίηση. Οι σύντροφοι τηε WIL -όπως είδαμε- τον προειδοποίησαν ότι μια τέτοια «ενότητα» δεν θα διαρκέσει ούτε πέντε λεπτά και αποδείχτηκαν σωστοί. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με έναν εξίσου απροκάλυπτο ελιγμό, ο Κάνον αποσύρθηκε αυθαίρετα από την «επίσημη» ενότητα (RSL) και αναγνώρισε τη WIL, επειδή το τελευταίο είχε αναπτυχθεί πολύ περισσότερο κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Παρ 'όλα αυτά, το SWP για χρόνια διατήρησε το μύθο ότι δεν υπήρχαν «πολιτικές διαφορές» μεταξύ του RSL και της WIL. Στις σημειώσεις στα γραπτά του Τρότσκι, 1938-39, σελ. 405, σημείωση 238, διαβάζουμε τα εξής:«Η ομάδα του Λί δημιουργήθηκε το 1938 ως αποτέλεσμα καθαρά προσωπικών διαφορών και δεν είχε κανένα διακριτό πολιτικό πρόγραμμα. Η Μίλι Λί ήταν νοτιοαφρικανα και πρώην μέλος του CP. »

Εδώ είναι δύσκολο να δούμε τι είναι χειρότερο: πολιτική παραχάραξη ή απόλυτη άγνοια. Ο συγγραφέας αυτού του θλιβερού σημειώματος δεν γνωρίζει καν ότι η ηγέτης του WIL δεν ήταν η Μίλι Λί, αλλά ο σύζυγός της, ο Ράλφ Λί, αν και η Μίλι έπαιξε αναμφισβήτητα πολύ ενεργό ρόλο στην ομάδα.

Ένα σημείωμα στα Γραπτά και Ομιλίες του Κάνον έχει ως εξής: «Ο Κάνον πήγε στην Αγγλία το 1938, πριν από την ιδρυτική διάσκεψη της Τέταρτης Διεθνούς, ως εκπρόσωπος της Διεθνούς Γραμματείας με σκοπό να προωθήσει την ένωση των τεσσάρων τότε υφιστάμενων τροτσκιστών ομάδων. Κατάφερε να ενώσει τρεις από αυτές για να σχηματίσει την Επαναστατική Σοσιαλιστική Λίγκα (Revolutionary Socialist League ) αυτά ήταν το Επαναστατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, η Μαρξιστική Ομάδα, με επικεφαλής τον Τζέιμς και η ομάδα του Militant. Το RSL εκπροσωπήθηκε στο ιδρυτικό συνέδριο της Τέταρτης Διεθνούς και αναγνωρίστηκε ως βρετανικό τμήμα. Η WIL, με επικεφαλής τον Ράλφ Λί και τον Τζόκ Χάστον, αρνήθηκε να ενταχθεί στο ενωμένο κίνημα και μποϊκόταρε το ιδρυτικό συνέδριο της Τέταρτης Διεθνούς. Κάτω από την πίεση από τη Διεθνή, το RSL και το WIL συγχωνεύθηκαν το 1944 για να σχηματίσουν το Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα »(η έμφαση, AW)

Αυτό είναι ένα ακόμα ψέμα. Όπως έχουμε δει, η WIL δεν μποϊκόταρε το ιδρυτικό συνέδριο της Τέταρτης Διεθνούς. Αν και η WIL ήταν τυπικά έξω από την Τέταρτη Διεθνή, θεωρούνταν ως μέρος του παγκόσμιου τροτσκιστικού κινήματος. Ήταν σε πλήρη συμφωνία με το πρόγραμμα και τις αρχές της Τέταρτης Διεθνούς όπως εξήγησε ο Τρότσκι.

Η στάση του Τρότσκι απέναντι στο WIL

Παρά τη συστηματική καμπάνια παραποίησης από τον Κάνον, είναι σαφές ότι ο Τρότσκι είχε εντελώς διαφορετική στάση. Ήταν διατεθειμένος να είναι υπομονετικός και να περιμένει να δει ποια ομάδα στη Βρετανία θα αντιπροσωπεύει πραγματικά το μέλλον της Τέταρτης Διεθνούς. Προς το παρόν, ήταν επιφυλακτικός στο να ασκήσει κριτική. Αλλά στις λίγες αναφορές που κάνει στο WIL, απέφυγε με επιμονή κάθε κριτική.

Αν ο Τρότσκι ήταν πεπεισμένος ότι ήταν στην πραγματικότητα «σεχταριστές εθνικιστές», θα τους είχε επιτεθεί αναμφισβήτητα. Στις αρχές του 1939, ο Τζέιμς έδωσε μια έκθεση των τροτσκιστικών ομάδων της Βρετανίας στον Τρότσκι. Αφού περιέγραψε τα προβλήματα στην επίσημη ομάδα, συνέχισε να σχολιάζει αυτό που ονομάζει την ομάδα του Λί στο Εργατικό Κόμμα (δηλαδή το WIL):

«Υπάρχει επίσης μια άλλη ομάδα - η ομάδα του Λί στο Εργατικό Κόμμα - η οποία αρνήθηκε να έχει οποιαδήποτε σχέση με την ένωση, λέγοντας ότι ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Η ομάδα του Λί είναι πολύ δραστήρια. »(Βλ. Γραπτά του Τρότσκι, 1938-39, σ. 250).

Ο Τρότσκι άκουσε προσεκτικά, αλλά δεν έκανε κανένα σχόλιο. Δεν καταδίκασε την ομάδα του Λί, αλλά είχε μια προσέγγιση αναμονής. Εξάλλου, τον περασμένο χρόνο επαίνεσε με ενθουσιασμό τις προσπάθειές του να δημοσιεύσει το κείμενο του για την Ισπανία και να αποκτήσει έναν τυπογραφείο. Σε μια συνέντευξη με τον Σάμ Μπόρνσταϊν, ο Τεντ Γκράντ επεσήμανε ότι:

«Το σημαντικό πράγμα που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι ο Τρότσκι δεν επιτέθηκε ποτέ στη WIL σε κανένα από τα γραπτά του. Περίμενε να δει τι θα συνέβαινε. Ήξερε πώς ο Κάνον και αυτοί οι άνθρωποι συμπεριφέρθηκαν. Είχε εμπειρία από αυτούς και επομένως ο Τρότσκι δεν μας επιτέθηκε ποτέ. (...) Έγραψε επαινώντας μας για να πάρουμε δημοσιότητα, επαινώντας την εισαγωγή που γράψαμε ο Λί και εγώ στο φυλλάδιο της Ισπανίας ».

Ο Τεντ θυμόταν τη χαρά τους όταν διάβαζαν μια επιστολή από τον Τρότσκι - ακριβώς την επιστολή που βρήκαμε - συγχαίροντας τους για τη δημοσίευση αυτού του φυλλαδίου, στην οποία τόνισε πόσο σημαντικό είναι για μια επαναστατική οργάνωση να έχει δικό της τυπογραφείο ανεξάρτητο από τα καπιταλιστικά ιδρύματα. Από αυτό είναι ξεκάθαρο ότι ο Τρότσκι παρακολουθούσε με ενδιαφέρον το έργο της WIL και λάμβανε τακτικό υλικό τους.

Αν και τυπικά εκτός της Διεθνούς, ο Tεντ και οι άλλοι εξακολουθούσαν να θεωρούν τους εαυτούς τους ως μέρος της. «Βλέπαμε τον εαυτό μας ως το νόθο παιδί της Διεθνούς», εξήγησε. Είχαν την πεποίθηση ότι αργά ή γρήγορα θα αναγνωριστούν ως το νόμιμο βρετανικό τμήμα. Η ιστορία τους δικαίωσε. Όπως είδαμε, η «ενοποιημένη» ομάδα άρχισε να διαλύεται μόλις τελείωσε η διάσκεψη.

Εν τω μεταξύ, η WIL συνέχισε να επιτυγχάνει σταθερή πρόοδο, κερδίζοντας εργάτες, μέλη της ILP, μέλη απο το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Εργατικό Κόμμα, και ακόμη και από το RSL, το οποίο είχε συρρικνωθεί. Τελικά, όπως είδαμε, ο Κάνον ήταν υποχρεωμένος να παρατήσει τον ετοιμοθάνατο RSL και να αναγνωρίσει το WIL ως το επίσημο τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς στη Βρετανία. Ακόμη και μετά από αυτό, δεν σταμάτησε τις καταστροφικές του μηχανοραφίες εναντίον της ηγεσίας του βρετανικού τμήματος, που οδήγησε τελικά σε ένα νέα διάσπαση και την καταστροφή του τμήματος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πρέπει να προσθέσουμε ότι ο Κάνον δεν ήταν ο μοναδικός υπεύθυνος για το ναυάγιο της Τέταρτης Διεθνούς. Δεν ήταν ο χειρότερος από τους λεγόμενους ηγέτες που ήρθαν στο προσκήνιο μετά το θάνατο του Τρότσκι. Οι περισσότεροι ήταν πολύ χειρότεροι. Ο Πάμπλο, ο Mαντέλ, ο Πιέρ Φράνκ, ο Λίβιο Μαϊτάν - είχαν όλα τα ελαττώματα του Κάνον και καμία από τις αρετές του. Κανείς από αυτούς δεν φτάνει στο επίπεδο που απαιτεί η ιστορία. Αυτοί, ουσιαστικά κατέτρεψαν τη Διεθνή.

Η παραποίηση είναι έγκλημα

Τα γράμματα μπορούν να χαθούν, να καταστραφούν, ή ακόμα και να ξεχαστούν σε ένα κουτί σε μια σοφίτα. Αλλά στην περίπτωση αυτή, η εξαφάνιση της επιστολής του Τρότσκι δεν ήταν ατύχημα, αλλά μια σκόπιμη πράξη πολιτικής παραποίησης. Αυτός είναι, βεβαίως, ένας πολύ σοβαρός ισχυρισμός. Ο Λέον Τρότσκι διεξήγαγε μια αδυσώπητη μάχη ενάντια στην ιστορική παραποίηση, η οποία είναι μια Σταλινική και Ζινοβιεφική μέθοδος, η οποία είναι πολύ ξένη προς τις παραδόσεις του μπολσεβικισμού. Είναι, με μια λέξη, ένα έγκλημα.

Τι αποδεικτικά στοιχεία έχουμε για αυτόν τον ισχυρισμό; Κατά τη διερεύνηση κάθε εγκλήματος, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα κίνητρο και μια ευκαιρία. Το κίνητρο του Κάνον σε αυτή την υπόθεση μπορεί να δηλωθεί πολύ απλά. Το κίνητρό του κυρίως πήγαζε από μια εμμονή με το προσωπικό του κύρος. Θεώρησε τον εαυτό του ως τον κύριο ηγέτη του παγκόσμιου τροτσκιστικού κινήματος, πίσω μόνο από τον ίδιο τον Τρότσκι. Ήταν πολύ γνωστός για τη αλαζονεία του και την ανυπομονησία του σε οποιαδήποτε αντίθεση ή κριτική. Αυτά είναι πολύ σοβαρά λάθη σε όποιον προσποιείται ότι είναι επαναστάτης ηγέτης.

Ενώ ο Tρότσκι αποτίει φόρο τιμής στα αναμφισβήτητα ταλέντα του Κάνον, ειδικά στον οργανωτικό τομέα, δεν ενέκρινε ποτέ τις οργανωτικές μεθόδους του. Την εποχή της διάσπασης του SWP για τη στάση απέναντι στη Σοβιετική Ένωση, όταν ο Σάχτμαν και άλλοι υπέκυψαν στην πίεση της μικροαστικής τάξης και δέχτηκαν την ψευδή θεωρία του κρατικού καπιταλισμού, ο Κάνον υπερασπίστηκε τη θέση του Τρότσκι, που αναμφισβήτητα ήταν σωστή. Ο Τρότσκι όμως προειδοποίησε τον Κάνον να μην χρησιμοποιήσει διοικητικά μέτρα εναντίον της μειοψηφίας ή να προσπαθήσει να απομακρύνει τον Σάχτμαν απο την οργάνωση. Αυτό ήταν ακριβώς αυτό που έκανε.

Όσο για την ευκαιρία, ο Κάνον είχε κάθε ευκαιρία στον κόσμο να λογοκρίνει μια επιστολή ή οποιοδήποτε άλλο έγγραφο ή άρθρο που θεωρούσε ως ακατάλληλο κατά την άποψή του. Το γεγονός ότι η χαμένη επιστολή δεν βρίσκεται στα αρχεία του Τρότσκι στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ είναι άλλη μια ένδειξη για το κατά πόσο ο Κάνον και ο Χάνσεν ήταν διατεθειμένοι να φτάσουν στην παραποίηση του ιστορικού αρχείου. Υπάρχει κάθε λόγος να πιστέψουμε τον Σάμ Μπόρνσταϊν και τον Άλ Ρίτσαρντσον, όταν διαμαρτύρονται ότι πρέπει να υπάρχουν πολλά έγγραφα του Τρότσκι που λείπουν για αυτόν ακριβώς τον λόγο.

Το γεγονός ότι ο Μπορνστάιν και ο Ρίτσαρντσον ασφαλώς δεν είχαν ευνοϊκή άποψη για τον Τεντ Γκραντ και το WIL, σημαίνει ότι μπορούν να αναφερθούν ως αξιόπιστοι μάρτυρες στο γεγονός ότι ο Κάνον και οι υποστηρικτές του, σκόπιμα κατέστρεψαν την επιστολή που έγραψε ο Tρότσκι εγκωμιάζοντας το έργο του WIL. Στο βιβλίο τους «Πόλεμος και Διεθνής». Ιστορία του τροτσκιστικού κινήματος στη Βρετανία 1937-1949, διαβάζουμε τα εξής:

«Ιδιαίτερα έντονα είναι τα κενά στα γραπτά του Τρότσκι, δείχνοντας ότι ακόμη και οι πιο περιεκτικές συλλογές των έργων του στη Βρετανία μπορούν μόνο να ισχυριστούν ότι είναι οι καλύτερες επιλογές. Σε ένα τουλάχιστον παράδειγμα, δικαιολογείται πιθανώς να ισχυριστούμε ότι ένα έγγραφο έχει λογοκριθεί προς όφελος των φραξιακών υπολογισμών.» ( Πόλεμος και η Διεθνής p. Xi, δικής μας έμφαση Α.W)

Σε ποιο γράμμα αναφέρονται; Εξηγούν:

«Μεταξύ των επιστολών που έστειλε ο Τρότσκι στον Σάμνερ, ήταν ένα συγχαρητήριο για το WIL για τον πρόλογο της έκδοσης του “Τα Μαθήματα της Ισπανίας: Η Τελευταία Προειδοποίηση”. Δεν έχει ακόμη δημοσιευθεί στην έκδοση «Pioneer» των συλλεκτικών έργων της τελευταίας εξορίας του Τρότσκι, για φαινομενικά φραξιονιστικά κίνητρα. Χάστον, Επιστολή προς τον Πάμπλο (Μ. Ράπτης), 19 Ιουλίου 1947, στο εσωτερικό δελτίο του RCP, σελ.1 "(Σάμ Μπόρνσταϊν και Aλ Ρίτσαρντσον, Πόλεμος και Διεθνής. Βρετανία, 1937-1949, σελ. 46, σημείωση 5, η έμφαση μου, AW.)

Το νήμα της ιστορίας ξαναδέθηκε

Μπορώ να καταλάβω ότι για πολλούς ανθρώπους έξω από το κίνημά μας, μπορεί να φαίνεται παράξενο ότι η εμφάνιση σύντομης επιστολής, η οποία περιλαμβάνει μόνο λίγες παραγράφους, θα πρέπει να προκαλέσει τέτοια ενθουσιασμό. Αλλά η δημοσίευση οποιασδήποτε επιστολής του Τρότσκι είναι πάντα κίνητρο για εορτασμό για όσους από εμάς παραμένουν σταθερά αφοσιωμένοι στις ιδέες που υπερασπιζόταν και για τις οποίες έδωσε ολόκληρη τη ζωή του.

Αλλά για τα μέλη της Διεθνούς Μαρξιστικής Τάσης, αυτή η επιστολή αντιπροσωπεύει κάτι παραπάνω. Αποτελεί ζωντανή απόδειξη αυτού που περιέγραψε ο Tέντ Γκράντ, ο ιδρυτής του κινήματός μας, ως το αδιάσπαστο νήμα που μας συνδέει με την πραγματική προέλευση του επαναστατικού διεθνούς μαρξισμού. Είναι, όπως δήλωσα στο Παγκόσμιο Συνέδριο του IMT το 2018, το πιστοποιητικό γέννησής μας. Μας συνδέει άμεσα με τον Λέον Τρότσκι και είναι μια εντυπωσιακή επιβεβαίωση ότι οι ιδέες και οι μέθοδοι που υπερασπιζόμαστε είχαν την έγκριση αυτού του σπουδαίου ανθρώπου.

Ήμουν πρόσφατα στη Νέα Υόρκη όπου παρακολούθησα ένα πολύ επιτυχημένο σχολείο των βορειοανατολικών τομέων του αμερικανικού τμήματος του IMT. Τα νέα των επιστολών είχαν μεταφερθεί πρόσφατα στους Αμερικανούς συντρόφους στους οποίους έκανε μια βαθιά εντύπωση. Ένας βετεράνος του τμήματος μου είπε: «Αν είχα κλίση στη θρησκεία, θα θεωρούσα την επιβίωση αυτής της επιστολής ως ένα μικρό θαύμα.»

Αυτές οι λέξεις δεν περιέχουν ούτε ίχνος υπερβολής. Κάποιος μπορεί να σκεφτεί δεκάδες λόγους για τους οποίους η επιστολή αυτή δεν θα έπρεπε ποτέ να δει το φως της ημέρας. Έχει ταξιδέψει από το Κογιοκάν του Μεξικό στο Λονδίνο, από το Λονδίνο στην Κωνσταντινούπολη, από την τουρκική πρωτεύουσα στη Νέα Υόρκη, όπου βρισκόταν για πολλά χρόνια, ξεχασμένη σε ένα κιβώτιο στη σοφίτα και τέλος, μετά από αυτή την απίστευτη οδύσσεια, βρήκε το δρόμο προς τον σωστό προορισμό μετά από μια καθυστέρηση ακριβώς 80 ετών. Στην ιστορία των ταχυδρομικών υπηρεσιών του κόσμου, αυτό πρέπει να περιλαμβάνεται μεταξύ των πιο εκπληκτικών αποστολών που έχουν καταγραφεί ποτέ.

Ο Tέντ Γκράντ μου είπε κάποτε ότι πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε ένας σύντροφος στις γραμμές μας που ήταν μέλος της Πρώτης, Δεύτερης, Τρίτης και Τέταρτης Διεθνούς. Δυστυχώς, ποτέ δεν γνώρισα αυτόν τον σύντροφο. Πέθανε πολύ πριν από την ένταξή μου στην τάση το 1960. Αλλά για εμάς είναι θέμα υπερηφάνειας ότι μπορούμε να εντοπίσουμε την πολιτική μας καταγωγή, μέσω του Τρότσκι στο Μεταβατικό Πρόγραμμα, τη Διεθνή Αριστερή Αντιπολίτευση, τον Λένιν και το μπολσεβίκικο κόμμα, πίσω στις ιδέες του Μαρξ και του Ένγκελς, της Πρώτης Διεθνούς και του Κομμουνιστικού Μανιφέστου, το οποίο σήμερα παραμένει το πιο επίκαιρο σύγχρονο έγγραφο στον κόσμο.

Για όσους από εμάς είχαν το προνόμιο και την τιμή να δουλεύουμε και να αγωνιζόμαστε για την οικοδόμηση μιας πραγματικής τροτσκιστικής διεθνούς, η ανακάλυψη του χαμένου γράμματος ήταν μια πολύ συγκινητική και εμπνευσμένη εμπειρία. Ήταν σαν να βρήκαμε το τελευταίο κομμάτι του κολοσσιαίου παζλ, όπου τελικά όλα ταιριάζουν στη θέση τους. Αλλά αυτή η στιγμή θριάμβου ήταν ταυτόχρονα μια στιγμή γεμάτη με μια τραγική συνειδητοποίηση.

Ο Τεντ Γκραντ υπερασπίστηκε την ανάγκη να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και από πού προερχόμαστε. Συχνά μιλούσε για την ιστορία της τάσης, (αν και για λόγους χρόνου δεν κατάφερε ποτέ να προχωρήσει περισσότερο από το 1949). Και κάθε φορά που ο Τεντ μιλούσε για αυτό το θέμα, ποτέ δεν παρέλειψε να αναφέρει αυτή την επιστολή. Μακάρι να ζούσε ο Τεντ, ώστε να τη δεί. Θα ήταν πολύ χαρούμενος. Δυστυχώς, αυτό δεν έγινε.

Οι τροχοί της ιστορίας κινούνται τόσο αργά, ενώ το βιολογικό ρολόι που κυβερνά τη ζωή των ανδρών και των γυναικών είναι σκληρό. Γεννιόμαστε, ζούμε και πεθαίνουμε. Αλλά ο σκοπός της εργατικής τάξης είναι αθάνατος και αυτός ο σκοπός είναι μεγαλύτερος από κάθε ατομική ζωή. Ο αγώνας συνεχίζεται και θα συνεχιστεί μέχρι τη στιγμή της τελικής νίκης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αφιερώνουμε τον εαυτό μας, με πλήρη και απόλυτη εμπιστοσύνη ότι θα θριαμβεύσει.

Σήμερα, 80 χρόνια μετά την ίδρυση της, η Τέταρτη Διεθνής δεν υπάρχει πλέον ως οργάνωση. Οι μυριάδες των σεχτών που σφετερίζονται το όνομα της δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά να δυσφημίσουν το όνομα του Τροτσκισμού στα μάτια των πιο προχωρημένων εργατών και νέων που αναζητούν το δρόμο προς την σοσιαλιστική επανάσταση. Ο Τρότσκι μας έδωσε μια καθαρή και ακηλίδωτη σημαία. Οι μικροαστικοί Zινοβιεφικοί την έχουν βρωμίσει. Έχουμε στρέψει την πλάτη μας σε αυτούς.

Αλλά η Διεθνής εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα. Η φλόγα της καίει πιο έντονα από ποτέ, και είναι ακόμα πιο απαραίτητη σήμερα από ποτέ. Υπάρχει στις ιδέες, στο πρόγραμμα και στις αρχές του Λέον Τρότσκι, που ουσιαστικά είναι οι ίδιες ιδέες που διακηρύχτηκαν από τον Μαρξ και τον Ένγκελς στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, τις ίδιες ιδέες με αυτές του Λένιν και του Μπολσεβίκικου Κόμματος, τις ίδιες ιδέες που οδήγησαν τους Ρώσους εργάτες στη νίκη το 1917, τις ίδιες ιδέες που είχαν κατοχυρωθεί στα έγγραφα των πρώτων τεσσάρων συνεδρίων της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

Σήμερα αυτές οι ιδέες υπερασπίζονται από τη Διεθνή Μαρξιστική Τάση, η οποία είναι υπερήφανη να εντοπίζει τις ρίζες της πίσω στον ίδιο τον Τρότσκι. Αυτό μας δίνει το δικαίωμα να πούμε σε ολόκληρο τον κόσμο: αυτή είναι η σημαία μας, η κληρονομιά μας και η παράδοσή μας. Και αυτό μας γεμίζει με την αυτοπεποίθηση που χρειαζόμαστε για να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι το τέλος.

Λονδίνο, 17 Δεκεμβρίου 2018