Ο Μάρξ είχε δίκιο!

Διαβάστε το 2^ο και τελευταίο μέρος του άρθρου του Alan Woods σχετικά με το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι αναγνωρισμένοι αστοί οικονομολόγοι αναγκάζονται να παραδεχθούν ότι ο Μαρξ είχε τελικά δίκιο.

Ο George Magnus

Αρκετά με το BusinessWeek. Τώρα ας διαβάσουμε τι έγραψε ο George Magnus, ένας οικονομικός αναλυτής της τράπεζας UBS, στο άρθρο του με τον ενδιαφέροντα τίτλο: «Δώστε στον Καρλ Μαρξ μια ευκαιρία να σώσει την παγκόσμια οικονομία!»

Η UBS είναι μια ελβετική τράπεζα, που θεωρείται ένας πυλώνας της οικονομικής ευημερίας, με γραφεία σε περισσότερες από 50 χώρες και πάνω από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, σε ένα δοκίμιο για το Bloomberg View, που δημοσιεύθηκε στις 28 Αυγούστου, ο Magnus έγραψε ότι "η σημερινή παγκόσμια οικονομία έχει παράξενες ομοιότητες με αυτό που ο Μαρξ προέβλεψε. Στο άρθρο του, ξεκινά με την περιγραφή των προσπαθειών των φορέων χάραξης πολιτικής «που αγωνίζονται να κατανοήσουν το μπαράζ των χρηματοοικονομικών πανικών, διαμαρτυριών και άλλων δεινών που ταλανίζουν τον κόσμο» και προτείνει ότι θα έκαναν καλά να μελετήσουν τα έργα του Καρλ Μαρξ:

"Σκεφτείτε, για παράδειγμα, πώς εκδηλώνεται η πρόβλεψη του Μαρξ για την εγγενή σύγκρουση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. Όπως έγραψε στο Κεφάλαιο, οι εταιρείες στο «κυνήγι του κέρδους και της παραγωγικότητας θα οδηγηθούν φυσικά να χρειάζονται όλο και λιγότερους εργαζόμενους, δημιουργώντας ένα «βιομηχανικό εφεδρικό στρατό» από φτωχούς και τους ανέργους»: «Η συσσώρευση του πλούτου σε ένα πόλο είναι, ως εκ τούτου, την ίδια στιγμή συσσώρευση της αθλιότητας στον άλλο πόλο ».

Και συνεχίζει:

«Η διαδικασία που [ο Μαρξ] περιγράφει είναι ορατή σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των προσπαθειών των αμερικανικών εταιρειών να μειώσουν το κόστος και να μειώσουν τις προσλήψεις, με αποτέλεσμα τα εταιρικά κέρδη των ΗΠΑ να αυξήσουν το μερίδιο τους σε σχέση με τη συνολική οικονομική παραγωγή στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι δεκαετιών, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανέρχεται στο 9,1 τοις εκατό και οι πραγματικοί μισθοί είναι στάσιμοι.
«Η εισοδηματική ανισότητα στις ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, βρίσκεται πολύ κοντά στο υψηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1920. Πριν από το 2008, η ανισότητα του εισοδήματος κρυβόταν από παράγοντες όπως η εύκολη πίστωση, η οποία επέτρεψε στα φτωχά νοικοκυριά να απολαύσουν ένα πιο εύπορο τρόπο ζωής. Τώρα το πρόβλημα δεν μπορεί άλλο να κρυφθεί.»

Ο Magnus επαναλαμβάνει επιδοκιμαστικά από ένα κομμάτι από τον Πρόλογο στη «Συμβολή στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας (1859)» του Μαρξ:

«Σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξης, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε σύγκρουση με τις υπάρχουσες σχέσεις παραγωγής ή - αυτό εκφράζει απλώς το ίδιο πράγμα από νομική άποψη - με τις σχέσεις ιδιοκτησίας σε αυτό το πλαίσιο, στο οποίο έχουν λειτουργήσει μέχρι σήμερα».

Ο Magnus λέει ότι αυτές οι γραμμές έχουν ιδιαίτερη σημασία για την παρούσα κατάσταση:

«Το απόσπασμα αυτό καταδεικνύει τη σημαντική ιδέα της σύγκρουσης ή των αναταράξεων, όταν συμβαίνουν γεγονότα που προκαλούν ανοικτά τη δύναμη, την εξουσία και τη νομιμότητα της υφιστάμενης πολιτικής και οικονομικής τάξης. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, έχουμε δει μια σειρά από τέτοιες προκλήσεις στην Ευρωζώνη, τις ΗΠΑ, και ακόμη, σε εμβρυακή μορφή, στην Κίνα. Η πρόσφατη δραστηριότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η αύξηση των ασφαλίστρων κινδύνου αντικατοπτρίζει όχι μόνο την αύξηση της ανησυχίας σχετικά με την επιδείνωση της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και τη μείωση εμπιστοσύνης ότι η πολιτική ελίτ είναι ικανή να αντιμετωπίσει τα προβλήματα.»

Ο Magnus δέχεται ότι η παρούσα κρίση είναι μια κρίση υπερπαραγωγής, αν και την μπερδεύει με την κεϋνσιανή έννοια της υπο-απορρόφησης - μια εντελώς διαφορετική (και λανθασμένη) ιδέα:

«Ο Μαρξ επεσήμανε επίσης το παράδοξο της υπερπαραγωγής και της υποκατανάλωσης: Όσο περισσότεροι άνθρωποι υποβιβάζονται στη φτώχεια, τόσο λιγότερο θα είναι σε θέση να καταναλώσουν όλα τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγουν οι επιχειρήσεις. Όταν μία εταιρεία μειώνει το κόστος για να αυξήσει τα κέρδη, είναι έξυπνη, αλλά όταν το κάνουν όλοι, υπονομεύουν και την δημιουργία εισοδήματος και την πραγματική ζήτηση, στα οποία βασίζονται τα έσοδα και τα κέρδη.
«Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα εμφανές στον αναπτυγμένο κόσμο. Έχουμε μια σημαντική ικανότητα παραγωγής, αλλά παράλληλα, στις μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος ομάδες, παρατηρείται ευρεία οικονομική ανασφάλεια και χαμηλά ποσοστά κατανάλωσης. Το αποτέλεσμα είναι ορατό και στις ΗΠΑ, όπου οι κατασκευές κατοικιών και οι πωλήσεις αυτοκινήτων παραμένουν περίπου μειωμένες κατά 75% και 30% χαμηλότερα από τις κορυφές τους το 2006, αντίστοιχα.
«Όπως το έθεσε ο Μαρξ στο Κεφάλαιο: «Ο τελικός λόγος για τις κρίσεις παραμένει πάντα η φτώχεια και η περιορισμένη κατανάλωση των μαζών».

Φυσικά, ο Magnus τάσσεται υπέρ της κεϋνσιανής λύσης για την κρίση: αν οι καπιταλιστές (ή το κράτος) έδιναν λίγα περισσότερα χρήματα στους εργαζόμενους, αν προχωρήσουν στην ελάφρυνση του βάρους του χρέους των νοικοκυριών, την αναδιάρθρωση του χρέους υποθηκών, αρκεί έστω και να μπορούσε να υπάρξει κάποια άφεση χρέους, αν οι τράπεζες δανείζουν με περισσότερα χρήματα τις μικρές επιχειρήσεις, εάν οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες δαπανήσουν χρήματα για προγράμματα υποδομών, αν οι ευρωπαίοι πιστωτές ήταν πιο ευγενικοί προς τους Έλληνες - τότε όλα θα ήταν καλά.

Μακάρι... Αν οι χοίροι είχαν φτερά να πετάξουν! Και αυτοί οι οικονομολόγοι κατηγορούν τους μαρξιστές ότι είναι ουτοπιστές! Με όλα αυτά που ζητά ο κ. Magnus από τους καπιταλιστές, ουσιαστικά τους ζητά να συμπεριφέρονται λιγότερο σαν καπιταλιστές, και περισσότερο σαν Άγιοι. Είναι σαν να ζητάς από μια τίγρη να φάει σαλάτα αντί για σάρκα. Γνωρίζουμε πως η τίγρη θα αντιδράσει σε αυτή την ευχάριστη πρόταση. Και ξέρουμε πως οι τραπεζίτες και καπιταλιστές θα αντιδράσουν επίσης. Περιττό να πούμε ότι αυτή η κεϋνσιανή ηλιθιότητα δεν έχει απολύτως τίποτα κοινό με τις ιδέες του Καρλ Μαρξ.

Όπως σημειώνει ο Magnus, ο Μαρξ προέβλεψε ότι οι επιχειρήσεις θα χρειάζονται λιγότερους εργαζομένους, λόγω της βελτιωμένης παραγωγικότητας, δημιουργώντας ένα «βιομηχανικό εφεδρικό στρατό» ανέργων, του οποίου η ύπαρξη θα ασκεί καθοδική πίεση στους μισθούς των εργαζομένων.

Όπως το άρθρο από το BusinessWeek τόνισε: «Είναι δύσκολο να το αρνηθεί αυτό κανείς αυτές τις μέρες, δεδομένου ότι το ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι πάνω από 9 τοις εκατό. Στις 13 Σεπτεμβρίου, η Υπηρεσία Απογραφής των ΗΠΑ κυκλοφόρησε στοιχεία που δείχνουν ότι από το 1973 έως το 2010, το μεσαίο εισόδημα των πλήρους απασχόλησης ανδρών, ηλικίας 15 ετών και άνω. Η κατάσταση των εργατών στις ΗΠΑ δεν έχει φτάσει ακόμα στο βαθμό των «μισθών επιβίωσης» και τη «συσσώρευση της αθλιότητας» που υποστήριξε ο Μαρξ. Αλλά δε βρίσκονται και σε καλύτερη κατάσταση.»

Ο Nouriel Roubini

Στις 11 Αυγούστου, η Wall Street Journal δημοσίευσε μια συνέντευξη με τον γνωστό οικονομολόγο Δρ Nouriel Roubini, γνωστός στους συναδέλφους οικονομολόγους του, για την πρόβλεψή της οικονομικής κρίσης του 2008. Υπάρχει ένα βίντεο από αυτή την εξαιρετική συνέντευξη, η οποία αξίζει να μελετηθεί προσεκτικά, γιατί δείχνει την σκέψη των πιο διορατικών στρατηγών του κεφαλαίου.

Ο Roubini είναι πολύ επιφυλακτικός ως προς την ικανότητα των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών να αποτρέψουν μια νέα οικονομική κατάρρευση, πόσο μάλλον να βγούμε από την παρούσα ύφεση. Δεν πιστεύει ότι μια νέα περίοδος ποσοτικής χαλάρωσης (τύπωμα χρήματος, δηλαδή), τα χαμηλότερα επιτόκια, ή οποιοδήποτε από τα άλλα προτεινόμενα μέτρα, θα κάνει κάποια διαφορά: «Αν οι άνθρωποι δεν θέλουν να δανειστούν,» ρωτά, «τι θα κερδίσουν από τη μείωση των επιτοκίων»;

Υποστηρίζει ότι η αλυσίδα της πίστωσης έχει σπάσει, και ότι ο καπιταλισμός έχει εισέλθει σε ένα φαύλο κύκλο όπου η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα (υπερπαραγωγή), η μείωση της ζήτησης των καταναλωτών και τα υψηλά επίπεδα του χρέους ενισχύουν την έλλειψη εμπιστοσύνης στο επενδυτικό κοινό, και αυτό με τη σειρά του αντανακλάται στην απότομη πτώση των χρηματιστηρίων, την πτώση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων και την κατάρρευση της πραγματικής οικονομίας.

Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η οικονομία της αγοράς δεν μπορεί να αποφύγει την ύφεση, επειδή «δεν υπάρχει αρκετή τελική ζήτηση.» Αναφέρει περαιτέρω ότι, αυτή η έλλειψη ζήτησης οφείλεται σε μια μακρά περίοδο κατά την οποία, το κεφάλαιο έχει συμπιέσει τους όρους εργασίας, και το μερίδιο των κερδών έχει επεκταθεί σε βάρος των μισθών. Επισημαίνει την ένταση της εκμετάλλευσης, τη στάση ή την πτώση των πραγματικών μισθών, καθώς και τα πρωτοφανή επίπεδα ανισότητας ως κεντρικής σημασίας για την κατάσταση της ταραχώδη οικονομία του κόσμου.

Όπως και όλοι οι άλλοι οικονομολόγοι, ο Roubini δεν έχει καμία πραγματική λύση στην παρούσα κρίση, εκτός των χρηματικών ενέσεων από τις κεντρικές τράπεζες να αποφευχθεί άλλη μια κατάρρευση. Αλλά παραδέχθηκε ειλικρινά, ότι η νομισματική ενίσχυση από μόνη της δεν είναι αρκετή, ενώ οι επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις δεν βοηθούν.

Η Ευρώπη και οι Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν προγράμματα λιτότητας για να σώσουν τις υπερχρεωμένες οικονομίες τους, ενώ θα έπρεπε αντίθετα να ρίξουν περισσότερα χρήματα στην οικονομία, είπε. Τα συμπεράσματά του δεν θα μπορούσε να είναι πιο απαισιόδοξα: «Ο Καρλ Μαρξ είχε δίκιο, σε κάποιο σημείο ο καπιταλισμός μπορεί να καταστρέψει τον εαυτό του», δήλωσε ο Roubini. «Νομίζαμε ότι οι αγορές λειτουργούν. Κάναμε λάθος.»

Με την περικοπή των μισθών, έχουν μειώσει την αγορά, με αποτέλεσμα να μειώνεται η τελική ζήτηση και να οδηγεί σε υπερπαραγωγή (πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα) σε παγκόσμια κλίμακα: «Επειδή δεν μπορούμε να διατηρήσουμε τη μετατόπιση του εισοδήματος από την εργασία στο κεφάλαιο, χωρίς να έχουμε πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και έλλειψη συνολικής ζήτησης. Και αυτό είναι που συμβαίνει», είπε ο οικονομολόγος.

Ο Roubini προέβλεψε ότι υπάρχουν περισσότερες από 50% πιθανότητες μιας άλλης παγκόσμιας ύφεσης και τους επόμενους δύο με τρεις μήνες θα αποκαλυφθεί η κατεύθυνση της οικονομίας: «Βρισκόμαστε στάσιμοι αυτή τη στιγμή, και δεν ξέρουμε αν θα κινηθούμε προς τα πάνω, ή προς τα κάτω », είπε.

Ο δημοσιογράφος της WSJ, μέχρι τώρα ανήσυχος, ρώτησε το Roubini, εάν πιστεύει ότι η πτώση του καπιταλισμού είναι επικείμενη. Εκείνος απάντησε: «Δεν είμαστε ακόμη εκεί», αλλά κατέστησε σαφές ότι ο ίδιος νομίζει ότι βρισκόμαστε στο δρόμο προς μια «δεύτερη έκδοση της Μεγάλης Ύφεσης».

Ήταν λάθος ο Μαρξ σχετικά με την επανάσταση;

Σε αντίθεση με την παρήγορη εικόνα που χρησιμοποιείται για να παρουσιαστεί το καπιταλιστικό σύστημα, ως αυτό που προσφέρει ένα ασφαλές και ευτυχισμένο μέλλον για όλους, βλέπουμε την πραγματικότητα ενός κόσμου στον οποίο εκατομμύρια υποφέρουν από τη φτώχεια και την πείνα, ενώ οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι κάθε μέρα: Ας επιστρέψουμε στο άρθρο του John Gray:

«Μια μικροσκοπική μειοψηφία έχει συσσωρεύσει τεράστιο πλούτο, αλλά ακόμη και αυτή έχει φευγαλέα και αδύναμα χαρακτηριστικά. Στη βικτοριανή εποχή, οι πολλοί πλούσιοι θα μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά να χαλαρώσουν, με την προϋπόθεση ότι ήταν συντηρητικοί στον τρόπο που επένδυαν τα χρήματά τους. Όταν οι ήρωες των μυθιστορημάτων του Ντίκενς «έπαιρναν επιτέλους την κληρονομιά τους, μπορούσαν να ζήσουν άνετα για πάντα.»
«Σήμερα δεν υπάρχει καταφύγιο ασφάλειας. Οι αδυναμίες της αγοράς είναι τέτοιες που κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι θα έχει αξία ακόμη και μετά από λίγα χρόνια.»
«Αυτή η κατάσταση διαρκούς αναταραχής είναι η διαρκής επανάσταση του καπιταλισμού και νομίζω ότι πρόκειται να την δούμε σε οποιαδήποτε μέλλον που ρεαλιστικά μπορεί να φανταστεί κανείς. Είμαστε μόνο στο πρώτο τμήμα της διαδρομής μέσα από μια οικονομική κρίση που θα φέρει τον κόσμο ανάποδα.»

Τι συμπέρασμα αντλεί ο Gray από όλα αυτά; Μόνο αυτό: ότι ο καπιταλισμός είναι η ίδια η καταστροφή: «Ο καπιταλισμός έχει οδηγήσει σε μια επανάσταση, αλλά όχι αυτή που περίμενε ο Μαρξ. Ο φλογερός Γερμανός στοχαστής μίσησε τον αστικό κόσμο και κοίταξε προς τον κομμουνισμό για να το καταστρέψει. Και ακριβώς όπως είχε προβλέψει, ο αστικός κόσμος έχει καταστραφεί. "

Στη συνέχεια, όμως, προσθέτει: «δεν ήταν ο κομμουνισμός που κατέστρεψε τον καπιταλισμό. Ο καπιταλισμός κατέστρεψε τους αστούς.» Αυτό είναι ένα πολύ περίεργο συμπέρασμα. Η αστική τάξη δεν έχει καθόλου «καταστραφεί», να χρησιμοποιήσουμε τη μελοδραματική ορολογία του Gray. Είναι πάρα πολύ ζωντανή. Κρατά στα χέρια της τη γη, τις τράπεζες και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Παίρνει όλες τις σημαντικές αποφάσεις που επηρεάζουν τις ζωές και τις τύχες εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη.

Οι άνθρωποι σαν τον Gray αναγκάστηκε να παραδεχθούν αυτό που δεν μπορούν πια να αρνούνται. Ναι, το καπιταλιστικό σύστημα βρίσκεται σε κρίση. Όλοι το γνωρίζουν αυτό. Αλλά ποιο είναι το αντίδοτο στην κρίση; Αν ο καπιταλισμός είναι ένα αναρχικό και χαοτικό σύστημα που αναπόφευκτα καταλήγει σε κρίσεις, τότε πρέπει κανείς να συμπεράνει ότι για να εξαλειφθούν οι κρίσεις, είναι απαραίτητο να καταργηθεί το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα.

Αυτό που ο Gray και οι άνθρωποι σαν κι αυτόν δεν μπορούν να δεχθούν είναι ότι η κρίση του καπιταλισμού μπορεί και θα τελειώσει με τη σοσιαλιστική επανάσταση: «Ο Μαρξ εξέφρασε την ικανοποίησή για την αυτοκαταστροφή του καπιταλισμού. Ήταν σίγουρος ότι θα προκύψει μια λαϊκή επανάσταση, που θα φέρει ένα κομμουνιστικό σύστημα σε λειτουργία, που θα ήταν πιο παραγωγικό και πολύ πιο ανθρώπινο. Ο Μαρξ έκανε λάθος για τον κομμουνισμό. Εκεί που ήταν προφητικά σωστός ήταν στην αντίληψη του για την επανάσταση του καπιταλισμού. Δεν είναι μόνο η ενδημική αστάθεια του καπιταλισμού, την οποία αναγνώρισε, αν και μόνο από αυτή την άποψη ήταν πολύ πιο διορατικός από τους περισσότερους οικονομολόγους στην εποχή του και τη δική μας.»

Έχετε σοβαρά φανταστεί ότι μια κρίση, που ρίχνει όλο τον κόσμο στο χάος, που καταδικάζει εκατομμύρια ανθρώπους στην ανεργία, τη φτώχεια και την απελπισία, που στερεί από τους νέους το μέλλον τους και καταστρέφει την υγεία, τη στέγαση, την εκπαίδευση και τον πολιτισμό - ότι όλα αυτά μπορεί να συμβούν χωρίς να οδηγήσουν σε μια κοινωνική και πολιτική κρίση; Δεν μπορείτε να δείτε ότι η κρίση του καπιταλισμού είναι η προετοιμασία των συνθηκών για την επανάσταση παντού;

Αυτό δεν είναι πλέον μια θεωρητική πρόταση. Είναι ένα γεγονός. Αν πάρουμε μόνο τους τελευταίους δώδεκα μήνες, τι βλέπουμε; Επαναστατικά κινήματα έχουν συμβεί σε μία χώρα μετά την άλλη: Τυνησία, Αίγυπτος, Ελλάδα, Ισπανία. Ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουμε το κίνημα καταλήψεων και τις προηγούμενες μαζικές διαδηλώσεις στο Ουισκόνσιν.

Αυτά τα δραματικά γεγονότα είναι σαφής έκφραση του γεγονότος ότι η κρίση του καπιταλισμού παράγει μια μαζική αντίδραση σε παγκόσμια κλίμακα, και ότι ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων έχουν αρχίσει να βγάζουν επαναστατικά συμπεράσματα. Αυτό συνοψίστηκε από τον Michael Moore στο BBC Newsnight, που δήλωσε ότι «ο καπιταλισμός πρέπει να τερματιστεί".

«Τα δυτικά κράτη είναι έτοιμα για την επανάσταση»

Αυτό αναγνωρίζεται από ορισμένους τουλάχιστον από τους στρατηγούς του κεφαλαίου, όπως ο Andrew Whittam Smith, οικονομικός δημοσιογράφος και ιδρυτής της Independent. Την Πέμπτη 20η Οκτωβρίου έγραψε ένα άρθρο με τίτλο: «Τα δυτικά έθνη είναι τώρα ώριμα για την επανάσταση.» Γράφει:

"Αν θα υπάρξει ένα επαναστατικό ξέσπασμα, δεν θα υπάρξει μεγάλη προειδοποίηση. Γράφοντας για τις Ευρωπαϊκές επαναστάσεις του 1848, για παράδειγμα, ένας ιστορικός σημείωσε πρόσφατα ότι: «Στις αρχές του 1848 κανείς δεν πίστευε ότι η επανάσταση ήταν επικείμενη.» Τώρα ο λόγος που αναφέρω το 1848, οφείλεται στο γεγονός ότι αυτή η ημερομηνία συνεχώς γυρίζει στο μυαλό μου, καθώς οι διαμαρτυρίες κατά του σύγχρονου καπιταλισμού έχουν εξαπλωθεί παντού στον κόσμο.
«Δεν αναφέρομαι στο Παρίσι του 1968. Ούτε την περίοδο από το 1917 - 1921, όταν, στο χάος μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, η εργατική εξουσία εγκαταστάθηκε προσωρινά σε ορισμένες γερμανικές πόλεις. Αντ 'αυτού αναφέρομαι στο 1848, όταν σε μεγάλο μέρος της ηπειρωτικής Ευρώπης, οι λαοί βγήκαν στους δρόμους σε αυτό που ονομάστηκε η Άνοιξη των Εθνών, ή Άνοιξη των λαών ή το έτος της Επανάστασης ».

Ο Whittam Smith, ο οποίος παραδέχεται «τον αποτροπιασμό του για την προοπτική να έλθει η επνάσταση προς το μέρος του», ωστόσο, πιστεύει ότι υπάρχει «ένας καλός λόγος για τον οποίο θα πρέπει να φοβόμαστε»: το αφόρητο χάσμα που έχει αναπτυχθεί μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Παραθέτει το σύνθημα από το κίνημα «Καταλάβετε την Wall Street.»: «Το ένα πράγμα που όλοι έχουμε από κοινού είναι ότι είμαστε το 99 % που δεν θα ανεχτεί την απληστία και τη διαφθορά του 1%.» Και συνεχίζει:

«Τα τελευταία 25 χρόνια, το χάσμα μεταξύ των εισοδημάτων των πλουσίων και των φτωχών σταθερά διευρύνεται. Η διαφορά η οποία άρχισε να αναπτύσσεται στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχει εξαπλωθεί. Μια μελέτη του ΟΟΣΑ που δημοσιεύθηκε τον Μάιο έδειξε ότι χώρες όπως η Δανία, η Γερμανία και η Σουηδία, οι οποίες είχαν παραδοσιακά χαμηλή ανισότητα, δεν έχουν πλέον γλιτώσει.»
«Το αποτέλεσμα είναι ότι στη βιομηχανική Δύση το μέσο εισόδημα του πλουσιότερου 10% του πληθυσμού είναι περίπου εννέα φορές μεγαλύτερο από εκείνο του φτωχότερου 10%. Αυτή είναι μια τεράστια διαφορά. Και αν η σύγκριση γίνεται ανάμεσα, ας πούμε, στην αμοιβή των διευθυντικών στελεχών των μεγάλων εταιρειών σε σύγκριση με εκείνη του προσωπικού τους, το χάσμα είναι εκπληκτικό. Σε πολλές περιπτώσεις, οι διευθυντές κερδίζουν 200 φορές περισσότερα από ό, τι οι χαμηλότερα αμειβόμενοι εργαζόμενοί τους. Σε κάποιο σημείο, αυτή η υπερβολική διαφορά πρόκειται να προκαλέσει πρόβλημα. Έχει έρθει εκείνη η στιγμή;»
«Για να επιστρέψουμε και πάλι στο 1848. Σε άλλο σημείο, ο καθηγητής Stearns γράφει ότι οι περισσότερες από τις επαναστάσεις του 1848 ξέσπασαν μάλλον τυχαία. «Υπήρχε συνήθως μια σύντομη, συγχυσμένη περίοδος αιτημάτων και διαδηλώσεων, κατά την οποία η κυβερνητική αβεβαιότητα βοήθησε να παρατείνει την ένταση».

Υπάρχουν σαφείς ομοιότητες ανάμεσα σε εκείνη την περίοδο και την κατάσταση που βλέπουμε τώρα. Ότι το σημερινό κίνημα διαμαρτυρίας βρίσκεται σε σύγχυση στους στόχους του είναι προφανής. Ωστόσο, αντανακλά μια γενική διάθεση του θυμού που συσσωρεύεται κάτω από την επιφάνεια και το οποίο αργά ή γρήγορα πρέπει να βρει μια διέξοδο. Μια δημοσκόπηση του περιοδικού TIME έδειξε μερικά ενδιαφέροντα αποτελέσματα:

“ Στις ΗΠΑ το 54% έχει μια θετική γνώμη για το κίνημα των αγανακτισμένων, το 79% πιστεύει ότι το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών έχει γίνει πάρα πολύ μεγάλο, το 68% πιστεύει ότι οι πλούσιοι πρέπει να πληρώσουν περισσότερους φόρους, μόνο 27% έχει θετική γνώμη για τα «πάρτι τσαγιού»."

Φυσικά, είναι πάρα πολύ νωρίς για να μιλήσει κανείς για μια επανάσταση στις ΗΠΑ. Αλλά είναι σαφές ότι η κρίση του καπιταλισμού παράγει μια αυξανόμενη διάθεση της κριτικής μεταξύ ευρέων στρωμάτων του πληθυσμού. Ήδη βλέπουμε μαζικές κινητοποιήσεις. Κάποιος μπορεί να πει ότι αυτές οι μαζικές διαδηλώσεις στερούνται ένα σαφές πρόγραμμα, και αυτό είναι γεγονός. Αλλά αυτά τα κινήματα είναι σίγουρα αντικαπιταλιστικά και αργά η γρήγορα, στη μια ή την άλλη χώρα, το ζήτημα της ανατροπής του καπιταλισμού θα τεθεί.

Δεν υπάρχει εναλλακτική;

Οι αστοί οικονομολόγοι είναι τόσο στενόμυαλοι που προσκολλώνται στο καπιταλιστικό σύστημα ακόμα και όταν αναγκάζονται να αναγνωρίσουν ότι είναι ανίατο και καταδικασμένο να καταρρεύσει. Να φανταστεί κανείς ότι η ανθρώπινη φυλή είναι ανίκανη να βρει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση σε αυτό σάπιο, το αλλοιωμένο και εκφυλισμένο σύστημα είναι ειλικρινά μια προσβολή για την ανθρωπότητα.

Είναι πραγματικά αλήθεια ότι δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση στον καπιταλισμό; Όχι, αυτό δεν είναι αλήθεια. Η εναλλακτική λύση είναι ένα σύστημα βασισμένο στην παραγωγή για τις ανάγκες των πολλών και όχι το κέρδος των λίγων, ένα σύστημα που αντικαθιστά το χάος και την αναρχία με τον αρμονικό προγραμματισμό, ένα σύστημα που αντικαθιστά την κυριαρχία μιας μειονότητας πλούσιων παρασίτων με την κυριαρχία της πλειοψηφίας εκείνων που παράγουν όλο τον πλούτο της κοινωνίας. Το όνομα αυτής της εναλλακτικής λύσης είναι σοσιαλισμός.

Κάποιος μπορεί να μείνει πάνω στις λέξεις και τις ταμπέλες, αλλά το όνομα αυτού του συστήματος είναι σοσιαλισμός "όχι η γραφειοκρατική και ολοκληρωτική καρικατούρα στη Σταλινιστή Ρωσία", αλλά μια γνήσια δημοκρατία βασισμένη στην ιδιοκτησία, τον έλεγχο και τη διαχείριση των παραγωγικών δυνάμεων από την εργατική τάξη. Είναι αυτή η ιδέα πραγματικά τόσο πολύ δύσκολη στην κατανόηση; Είναι πραγματικά τόσο ουτοπικό να πιστεύει κανείς η ανθρώπινη φυλή μπορεί να πάρει τη μοίρα της στα χέρια της και να διοικήσει την κοινωνία βάσει ενός δημοκρατικού σχεδίου στην παραγωγή;

Η ανάγκη για μια σοσιαλιστική σχεδιασμένη οικονομία δεν είναι μια εφεύρεση του Μαρξ ή οποιουδήποτε άλλου φιλοσόφου. Προκύπτει από την αντικειμενική αναγκαιότητα. Η δυνατότητα του παγκόσμιου σοσιαλισμού απορρέει από τις αντικειμενικές συνθήκες του καπιταλισμού. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει η εργατική τάξη, που αποτελεί την πλειοψηφία της κοινωνίας, είναι να αναλάβει τη διεύθυνση της κοινωνίας, να απαλλοτριώσει τις τράπεζες και τα γιγαντιαία μονοπώλια και να κινητοποιήσει τις απέραντες αχρησιμοποίητες παραγωγικές δυνάμεις για να λυθούν τα προβλήματα της κοινωνίας.

Οι λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε υπάρχουν ήδη. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 200 ετών ο καπιταλισμός έχει δημιουργήσει κολοσσιαίες παραγωγικές δυνάμεις. Αλλά είναι ανίκανος να χρησιμοποιήσει αυτήν την δυνατότητα πλήρως. Η παρούσα κρίση είμαι μόνο η εκδήλωση του γεγονότος ότι η βιομηχανία, η επιστήμη και η τεχνολογία έχουν αναπτυχθεί σε τέτοιο σημείο που δεν μπορούν να χωρέσουν στα στενά όρια της ατομικής ιδιοκτησίας και του έθνους κράτους.

Πριν από είκοσι χρόνια ο Francis Fukuyama μίλησε για το τέλος της ιστορίας. Αλλά η ιστορία δεν έχει τελειώσει. Στην πραγματικότητα, η πραγματική ιστορία του είδους μας θα αρχίσει μόνο όταν βάλουμε ένα τέλος στη σκλαβιά της ταξικής κοινωνίας και πάρουμε στα χέρια μας τον έλεγχο των ζωών μας και των πεπρωμένων μας. Αυτό είναι στη πραγματικότητα ο σοσιαλισμός: Το άλμα της ανθρωπότητας από το βασίλειο της αναγκαιότητας στο βασίλειο της ελευθερίας.

Η παρούσα κρίση είναι μόνο μια εκδήλωση της επανάστασης των παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στους ασφυκτικούς περιορισμούς. Μόλις η βιομηχανία, η γεωργία, η επιστήμη και η τεχνολογία απελευθερωθούν από τους ασφυκτικούς περιορισμούς του καπιταλισμού, οι παραγωγικές δυνάμεις θα ήταν σε θέση να ικανοποιήσουν όλες τις ανθρώπινες ανάγκες χωρίς δυσκολία.

Για πρώτη φορά στην ιστορία, θα ανοίγονταν μπροστά στην ανθρωπότητα απεριόριστες δυνατότητες. Μια γενική μείωση των ωρών απασχόλησης θα παρείχε την υλική βάση για μια γνήσια πολιτιστική επανάσταση. Ο πολιτισμός, η τέχνη, η μουσική, η λογοτεχνία και η επιστήμη θα ανυψώνονταν σε αφάνταστα ύψη.

Λονδίνο 16-11-2011

Translation: Marxistiki Foni (Greece)