Griekenland op de rand van een revolutionaire situatie

Gisteren [vorige week, nvdr.] was een mijlpaal in de sociale en politieke situatie in Griekenland en die van heel Europa. We zagen indrukwekkende mobilisaties over heel het land: een half miljoen in Athene en demonstraties van duizenden in Thessaloniki, Patras, Larissa, Volos, Heraklion, enz. Griekenland bevindt zich op de drempel van een revolutionaire situatie. Het betekent dat voor het eerst in decennia de ontwikkelde kapitalistische landen van Europa worden geconfronteerd met het vooruitzicht van een revolutie met continentale afmetingen.

Een half miljoen demonstranten in Athene - Opstand in het hele land

Afgezien van de indrukwekkende omvang waren er nog verschillende nieuwe elementen aan de demonstraties in Athene. De onhandigheid en blinde woede die kenmerkend waren voor de eerste dagen van de beweging hebben plaatsgemaakt voor enthousiasme. De massa's hebben een gevoel van vertrouwen gekregen door op een collectieve manier hun macht te tonen. In de eerste dagen leek het om stille boze mensen te gaan maar gisteren was de stemming veranderd. De mensen riepen doordachte slogans tegen de regering en de ‘trojka’. Overal werden spontaan groepen gevormd waarin druk gediscussieerd werd over de beweging en over de volgende stappen die genomen moeten worden.

Tegelijkertijd werd bij de jeugd, het meest vooruitstrevende deel van de demonstranten, het belang duidelijk om te komen tot een politieke oplossing. Dit verklaart de enorme belangstelling en de deelname aan de Volksvergadering op het Syntagma Plein, die werd bijgewoond door 10.000 mensen, geduldig wachtend op hun beurt, hoewel zeer weinigen in staat waren het woord te nemen.

Vanaf 9.30 uur werd het door de grote opkomst onmogelijk nog op het terrein te geraken waar de vergadering plaatsvond. Het overheersende element van de bijeenkomst was de spontaniteit waarmee gewone werknemers, werklozen en jongeren meningen uitwisselden over de noodzaak om de strijd voort te zetten.

Velen stelden voor "om het parlement op de dag dat de bezuinigingsmaatregelen ter stemming worden voorgelegd te belegeren", " "volksvergadering in elke wijk te organiseren", " de beslissing van de Volksvergadering om een politieke algemene staking van onbepaalde duur te organiseren in praktijk te brengen", " de mediapropaganda te bestrijden met een georganiseerde campagne in de wijken en op de pleinen”. Over één punt was iedereen het eens: "volgende week zondag zal er een miljoen mensen door de straten van Athene trekken!"

De situatie wordt revolutionair

Het klimaat in de wijken is licht ontvlambaar en toont potentieel voor grote bijeenkomsten. Het enthousiasme van de protesten wordt binnengebracht in elke werkplek, waardoor enorme druk wordt uitgeoefend op de leiding van de vakbonden om actie te ondernemen. De GSEE-leiding zag zich reeds gedwongen om op donderdag 9 juni een 24-urenstaking uit te roepen voor alle bedrijven die de overheid wil privatiseren. Het zal de eerste keer zijn dat deze arbeiders worden betrokken bij een gecoördineerde actie, terwijl reeds een nieuwe 24-urenstaking werd aangekondigd voor 15 juni.

Het is zeker dat deze algemene staking anders zal zijn dan degene die we vorig jaar zagen. Als gevolg van de algemene escalatie van de massabeweging die zich heeft ontwikkeld op de pleinen, zal er een veel grotere deelname dan voorheen zijn in de privésector. En de algemene staking zal gepaard gaan met de meest wijdverspreide protesten in decennia. Deze staking zal niet enkel een deel van de arbeidersklasse mobiliseren, ze zal de neiging vertonen de overgrote meerderheid van de werkende klasse en de vakbonden te omarmen. Ze zal het proletariaat aan het hoofd van een strijd plaatsen die niet enkel economische eisen stelt, maar ook een politieke strijd is van de massa's in de straten. Deze staking zal daarom een inherente tendens vertonen een blijvende algemene staking te worden, ongeacht de intenties van de bureaucratie.

Wat is een revolutionaire situatie?

In de geschriften van Lenin en Trotski vinden we een definitie van wat een revolutionaire situatie is. In zijn boek De mislukking van de Tweede Internationale (1916) legde Lenin het volgende uit:

"Wat zijn in het algemeen de symptomen van een revolutionaire situatie? De volgende drie zijn de belangrijkste symptomen: (1) wanneer het onmogelijk is voor de heersende klassen om haar heerschappij te behouden zonder iets te wijzigen, wanneer er een crisis is van een of andere vorm, bij de "bovenste klassen", een crisis in het beleid van de heersende klasse en leidt tot een scheur waardoor de onvrede en verontwaardiging van de onderdrukte klassen losbarst. Om een revolutie te doen plaatsvinden, is het meestal onvoldoende dat "de lagere klassen niet meer willen" leven op de oude manier, het is ook noodzakelijk dat "de hogere klassen niet verder kunnen" leven op de oude manier, (2) het lijden en de wil van de onderdrukte klassen die acuter zijn dan gewoonlijk, (3) wanneer, als gevolg van de bovengenoemde oorzaken er een aanzienlijke toename van de activiteit van de massa's is, die zich in "vredestijd zonder te klagen laten beroven", maar in turbulente tijden, door zowel alle omstandigheden van de crisis als door de "hogere klasse" aangezet worden tot onafhankelijke historische actie.

"(...) De totaliteit van al deze objectieve veranderingen heet een revolutionaire situatie. Een dergelijke situatie bestond in 1905 in Rusland, en in alle revolutionaire perioden in het Westen."

Trotski beschreef in 1940 de nodige voorwaarden voor de overwinning van het proletariaat:

"De basisvoorwaarden voor de overwinning van de proletarische revolutie zijn vastgesteld door de historische ervaring en theoretisch verduidelijkt: (1) de burgerlijke impasse en de daaruit voortvloeiende verwarring van de heersende klasse, (2) de scherpe onvrede en het streven naar beslissende veranderingen bij de kleinburgerij, zonder wiens steun de grote bourgeoisie geen stand kan houden; (3) het bewustzijn van de onhoudbare situatie en de bereidheid tot revolutionaire acties in de rangen van het proletariaat; (4) een duidelijk programma en een stevige leiding van de proletarische voorhoede, dat zijn de vier voorwaarden voor de overwinning van de proletarische revolutie. "(Manifest van de Vierde Internationale over imperialistische oorlog).

Al deze elementen zijn in Griekenland aanwezig vandaag. De heersende klasse begint te begrijpen dat zij niet kan regeren zoals vroeger; liegen en de massa misleiden met de oude, zachte, ‘democratische’ middelen. Het lijden en de verontwaardiging van de massa's is gegroeid over een lange periode. De massa's zijn begonnen zich onafhankelijk van de heersende klasse te bewegen.

De heersende klasse bevindt zich in een toestand van ongekende verwarring als gevolg van de impasse. Ze zijn absoluut niet in staat met een uniforme strategie naar voor te komen. Sommigen zeggen: "Wij moeten ons helemaal overgeven aan de buitenlandse kredietverstrekkers en dan verder kijken". Anderen suggereren dat Griekenland "opnieuw moet onderhandelen met de trojka", terwijl nog anderen zeggen dat we "nu uit de euro moeten stappen om de concurrentiepositie van het land te versterken." Sommigen zeggen: "Laten we een regering van nationale eenheid vormen", terwijl anderen aandringen dat Papandreou het vuile werk zou blijven verrichten totdat hij een stamp onder z’n kont krijgt. Sommigen bestuderen zelfs stiekem de mogelijkheid van een staatsgreep in een poging om de beweging van de massa’s af te remmen. Dit scenario werd geschetst in een uitgelekt rapport van de CIA in de burgerlijke pers vorige week.

Het feit dat zestien PASOK-parlementsleden zich terugtrekken op basis van plannen voor nieuwe bezuinigingen en belastingen, toont aan dat de druk van de beweging de parlementaire groep van de regering voor goed gedestabiliseerd heeft. Nieuwe Democratie en LAOS houden nu afstand van de regering uit angst dat ze samen met het zinkende schip van Papandreou ten onder zullen gaan en speculeren over de resultaten van toekomstige verkiezingen.

De traditionele steunpilaar van de bourgeoisie, de middenklasse is geradicaliseerd en gaat de straat op. Het proletariaat toont steeds opnieuw haar bereidheid om te handelen. Alle basiselementen voor een revolutionaire situatie zijn rijp. Het enige dat ontbreekt is een duidelijk programma en een krachtig leiderschap van de proletarische voorhoede. Dat is alles wat snel nodig is om de revolutionaire situatie om te zetten in een zegevierende revolutie die de uitbuiters onteigent en het kapitalisme elimineert en een beweging in gang zet die kan leiden tot de overwinning van het socialisme in Griekenland, de Middellandse Zee en in heel Europa.

De leiding van Links gedraagt zich misdadig

Sinds het begin van de massabeweging op straat hebben de linkse leiders een onaanvaardbare houding aangenomen. De leiding van de Communistische Partij stuurt ultimatums aan de mensen gelegen op de pleinen en raadt hen aan "eindelijk het juiste beleid voor te stellen!" (Zie hoofdartikel in Rizospastis op 03/06). De taak van de leiding van een communistische partij bestaat er niet in van de beweging te eisen "het juiste beleid voor te stellen" maar actief deel te nemen aan de beweging en te proberen het bewustzijn te verhogen en de massa’s te helpen de juiste eisen te formuleren.

Afgelopen vrijdag heeft de stalinistische leiding van de Communistische Partij zich compleet belachelijk gemaakt voor de ogen van duizenden verzameld in het Syntagma Plein. Die middag kwam een demonstratie van PAME, de vakbondfactie van de Communistische Partij, op het Plein terecht. Daar hielden ze een 15 minuten durende speech, waarin de Communistische Partij de mensen op de pleinen opriep “niemand anders te vertrouwen behalve PAME".

Om te voorkomen dat de demonstranten op het plein met de communistische arbeiders zouden mengen droegen de organisatoren van de PAME-demonstratie direct na de speech leden van de Communistische Jeugd op ‘ketens’ te vormen. De ‘communisten’ verlieten onmiddellijk het plein. Op deze manier heeft de stalinistische leiding van de Communistische Partij haar organische onkunde getoond om contact te leggen met de echte massabeweging. Zij hebben aangetoond dat ze het gewoon beschouwen als een middel ter versterking van de positie van de partij in de parlementsverkiezingen.

Anderzijds weigert de leiding van SYRIZA om openlijk en vrijmoedig deel te nemen aan de beweging. Het is een zeer ernstige fout om gewoon verkiezingen te vragen zonder dat een voorstel te ontwikkelen voor de beweging. Dat terwijl mensen op straat komen en zichzelf organiseren, klaar om zich helemaal te ontdoen van de overheid en de "trojka". Het is ook een verkeerde houding van het Centraal Comité van Synaspismos (beslissing van 29/05) om partij leden te vragen deel te nemen aan de beweging terwijl ze zich voordoen als "niet-partijgebonden", "(...) In deze beweging participeren wij als burgers, proberen we te luisteren en te leren en nemen we deel door het verenigen van onze stem met die van duizenden boze mensen op elk plein van het land (...)".

De achterban van de linkse partijen moet reageren op deze schadelijke houding. De plaats van kameraad Alexis Tsipras (voorzitter van Synaspismos) en kameraad Aleka Papariga (secretaris van de Communistische Partij) is niet enkel in de partijkantoren en televisiepanels. De plaats van de leiders van de linkerzijde is op dit moment in Syntigma en op de andere pleinen. Als de linkerzijde niet openlijk en vrijmoedig deelneemt aan de beweging, met de nodige ideeën en suggesties die naar de overwinning en de definitieve omverwerping van het kapitalistische systeem van de slavernij kunnen leiden, zal de kern van de beweging worden ingenomen door allerlei kleinburgerlijke en professionele 'patriotten' die proberen om de sociale inhoud van de beweging te vervagen en de klassenstrijd vervangen met nationalistische verwarring.

De arbeidersklasse moet de strijd leiden!

Bij het uitbreken van deze massale beweging op de pleinen bevond de arbeidersbeweging zich in een toestand van vermoeidheid en frustratie, vooral als gevolg van de verwoestende rol van de vakbondsbureaucratie, die tot nu dacht dat ze de militante stemming van honderdduizenden werknemers onschadelijk kon maken met af en toe een 24-urenstaking. Op die manier werd het initiatief in de strijd tegen de regering en de ‘trojka’ doorgegeven van de vakbonden aan bredere lagen van de bevolking, die de laatste paar jaar niet betrokken zijn geweest bij mobilisaties.

Werkloze afgestudeerden, geschoolde en ongeschoolde werklozen, jongeren zonder werkervaring, de middenklasse verwoest door belastingen en beroofd door banken en de ineenstorting van de markt, werknemers zonder enige vakbond of politieke overtuiging, studenten die pas gepolitiseerd beginnen te worden, gepensioneerden en huisvrouwen: mensen uit alle lagen van de samenleving vormen de belangrijkste basis van deze massale beweging op de pleinen.

Bij deze lagen heerst een frisse en strijdbare stemming. Ze hebben geen bureaucratische leiders boven hen die de mobilisatie afremmen en tot nu toe vormen ze een beweging die bewezen heeft hardnekkig en langdurig te zijn. Anderzijds is het volstrekt normaal dat de explosieve woede en strijdbaarheid van deze lagen gepaard gaat met onervarenheid en wanhopig op zoek is naar passende politieke slogans, goede strijdmethoden en specifieke politieke eisen.

In deze omstandigheden is de behoefte aan een duidelijke bijdrage van de arbeidersklasse en de arbeidersbeweging in de strijd doorslaggevend. Het besluit van de Volksvergadering van het Syntagma Plein om op te roepen tot een algemene staking is een duidelijke erkenning van deze behoefte. Zonder de economische kern van het systeem lam te leggen kan er geen enkele fundamentele verandering in de samenleving worden doorgevoerd. Tot nu toe is er echter zeer weinig gedaan om de eis van de algemene politieke staking te realiseren.

De meeste van de leidende laag in de Volksassemblee aan het Syntagma Plein zijn onder de valse indruk dat de algemene staking louter een militante uitdrukking is van de demonstraties op de pleinen. In werkelijkheid vormt ze een beslissende escalatie van de strijd en weerspiegelt ze een nieuwe, hogere fase van deze strijd. We moeten begrijpen dat de algemene staking niet georganiseerd kan worden door het roepen van slogans bij vakbondskantoren en werkplaatsen, maar moet voortvloeien uit de eisen van de arbeiders in de vakbonden en op de werkplaatsen.

In volksbuurten en werkplaatsen moeten we actiecomités creëren en stakingscomités verkiezen om de staking voor te bereiden. Dat is de enige manier om het succes te garanderen. Ten slotte is het van vitaal belang om duidelijk te maken dat een algemene politieke staking zal leiden tot de val van de regering. Het mag geen regering van burgerlijke politieke baantjesjagers aan de macht brengen maar wel een van gekozen vertegenwoordigers van het volk die uit de beweging zelf komen.

Daarom is de democratische organisatie van de beweging een cruciale kwestie. Niet alleen voor de groei, maar ook voor de oplossing van het vraagstuk van de macht met het oog op de belangen en aspiraties van de verontwaardigde werkende mensen te dienen. De standpunten naar voren gebracht door verschillende groepen van intellectuelen binnen de beweging om "directe procedures" en "democratie via sms en e-mail" in te voeren en worden voorgesteld als "directe democratie", hebben niets te maken met de onmiddellijke problemen of met democratie.

Wat we nu nodig hebben

Wat we nu nodig hebben is:

Volksvergaderingen in elke buurt, met vergaderingen op de werkvloer om overal terugroepbare actiecomités op te richten.
Volksvergaderingen op de centrale pleinen van alle grote steden samengesteld uit gekozen en terugroepbare vertegenwoordigers op wijk en werkplaatsniveau.
De oprichting van een Pan-Helleense Centraal Comité gekozen door de terugroepbare vertegenwoordigers van de volksvergaderingen van de verschillende steden.

Ten slotte zouden de volgende twee eisen centraal moeten staan in de strijd:

Een volledige kwijtschelding van de schuld gemaakt door Griekse en buitenlandse uitbuiters en dieven!
Om de nachtmerrie van de schuld, armoede en werkloosheid voorgoed af te schaffen moeten we de controle van de financiële centra en de geconcentreerde rijkdom van het land (banken, verzekeringsmaatschappijen, infrastructuur, transport en grote ondernemingen in elke sector) maatschappelijke eigendom maken, door middel van de democratische controle van de werkende mensen, als een stap vooruit naar de overwinning van de revolutie in heel Europa en de wereld!

Athene, 6 juni 2011.

Translation: Vonk (Belgium)