تلاش نتانیاهو برای برافروختن جنگی گسترده در خاورمیانه Share Tweetدر ساعات اولیه جمعه، ۲۳ خرداد (۱۳ ژوئن)، اسرائیل حمله گسترده‌ای به ایران ترتیب داد که طی آن بخشی از فرماندهی نظامی ایران نابود شد و به برخی تأسیسات هسته‌ای این کشور آسیب زد. در زمان نگارش این مطلب، موج دوم حملات اسرائیل در جریان است که اهدافی در تهران، کرج و قم و همچنین تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای نطنز را برای بار دوم هدف قرار داده‌است. این عمل تجاوزکارانه و وقیح، خطر بروز یک جنگ مرگبار منطقه‌ای با پیامدهای گسترده را در پی دارد."بنیامین نتانیاهو"، نخست‌وزیر اسرائیل، از نظر سیاسی موجودی است که گویی مانند اطلاق افسانه‌ای به گربه‌ها "نُٰه جان" دارد. او به‌تازگی و اینبار برای بحران در حال جوش دولتش به دلیل تمدید خدمت سربازی اجباری برای یهودیان ارتدکس از رای عدم اعتماد کْنِسِت جان سالم به در برد.نتانیاهو همچون دفعات پیشین، توانایی منحصربه‌فرد خود در پیش‌برد دستورکار شخصی و تحمیل آن بر متحدان و دشمنان را نشان داده است. او بلافاصله از فرصت به‌وجود آمده ناشی از بن‌بست مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا استفاده کرد تا موجی از حملات به ایران را راه بیندازد؛ حملاتی که تأسیسات هسته‌ای، پایگاه‌های نظامی و مقامات کلیدی را هدف گرفته و اسرائیل آن را آغاز عملیات گسترده‌ای با نام «عملیات شیر خیزان» اعلام کرده است.اگرچه هنوز مشخص نیست تلافی اجتناب‌ناپذیر ایران چه شکلی به خود خواهد گرفت، اما یک چیز واضح است: حمله نتانیاهو به ایران، کل خاورمیانه را در آستانه جنگی تمام‌عیار قرار داده است.موضع امپریالیسم آمریکا چیست؟واضح است که دولت آمریکا از نقشه‌های نتانیاهو کاملاً آگاه بوده و به احتمال زیاد از زمان‌بندی این یورش نیز آگاهی داشته است. حمله اسرائیل بدون چراغ سبز واشنگتن غیرممکن بود. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بارها تصدیق کرده که نتانیاهو مدت‌هاست که در حال برنامه‌ریزی برای حمله به ایران بوده است.با این حال، همچنین آشکار است که بی‌اعتنایی عمدی نتانیاهو به درخواست‌های ترامپ برای عدم اجرای حمله، هشداری است که او به هیچ‌کس، حتی ترامپ، اجازه تعیین دستورکارش را نخواهد داد. او به وضوح مطمئن است که می‌تواند روابط با واشنگتن را بیش از این به پیش ببرد، بدون آنکه به نقطه گسست برسد.این موضوع به وضوح مصداق آتش‌بس غزه است، که نتانیاهو مجبور به امضای آن شد، اما از همان روز اول مصمم به خرابکاری آن بود. زمانی که او یکجانبه تصمیم به نقض آن گرفت، ترامپ هم بدون هیچ مشکلی دیگر اصرار چندانی بر تداوم آتش‌بس نشان نداد. از آن زمان، ترامپ به اسرائیل اجازه داده تا جنگ نسل‌کُشی خود علیه فلسطینی‌ها، از جمله قحطی گسترده کنونی در غزه، را ادامه دهد، سرزمین‌های بیشتری در بلندی‌های جولان سوریه را تصرف کند و موج جدیدی از شهرک‌سازی‌ها در کرانه باختری را در دستور کار قرار دهد. امپریالیسم آمریکا و ترامپ هیچ‌گونه علاقه‌ای به حفظ معیشت فلسطینی‌ها ندارند؛ این مردم مانند مهره در بازی قدرت‌های بزرگ منطقه به بازی گرفته می‌شوند.اما نتانیاهو برای نجات خود و باقی ماندن در صدر قدرت، به چیزی بیش از تداوم جنگ نسل‌کُش در غزه نیاز دارد. هر زمان که فشار جنگ بر جامعه اسرائیل به پس‌زمینه رانده می‌شود، بحران عمیق درون اسرائیل سر برمی‌آورد و چنگال نتانیاهو بر قدرت سست می‌شود. به همین دلیل، نتانیاهو بیش از هر زمان دیگری مصمم به تشدید درگیری در خاورمیانه است. او اکنون با هدف دقیق کشاندن آمریکا به جنگ با ایران، این حرکت خود را آغاز کرده است.اما منافع امپریالیسم آمریکا چیست؟ "مارکو روبیو"، وزیر امور خارجه آمریکا، به طور رسمی از نتانیاهو فاصله گرفته و گفته اسرائیل علیه ایران اقدام یکجانبه انجام داده است. روبیو گفت: «ما درگیر نیستیم» و تاکید کرد: «بگذارید شفاف بگویم: ایران نباید منافع یا پرسنل آمریکا را هدف بگیرد.» این بیانیه با هدف حفاظت از پایگاه‌های آمریکا در منطقه عنوان شده است، اما می‌توان آن را تهدیدی مستقیم علیه ایران نیز تفسیر کرد.در همین حال، ترامپ بر پیشنهاد خود برای انعقاد فوری یک توافق با ایران پافشاری می‌کند و ادعا می‌کند، که این کار مانع از انجام حملات "حتی وحشیانه‌تر" اسرائیل خواهد شد. با این حال، او همزمان و آشکارا به صدور تهدیدها ادامه داده و ایران را به دلیل رد پیشنهادهای قبلی، مسئول حملات اسرائیل می‌داند. نکته حائز اهمیت اینجاست که ترامپ به صراحت وعده افزایش کمک‌های نظامی آمریکا به اسرائیل را نیز می‌دهد.این به چه معناست؟ به نظر می‌رسد که ترامپ خواهان استفاده از اسرائیل به عنوان اسلحه‌ای آماده شلیک به حکومت ایران باشد، و از این جهت او موقتاً تصمیم در حمایت از نتانیاهو را به جا می‌داند. این اسلحه آماده شلیک می‌تواند ایران را به امضای توافقی مطلوب‌تر به نفع امپریالیسم آمریکا مجبور سازد. شواهد حاکی از آن هستند که نکته آخر ترامپ هنوز در رسیدن به یک توافق با ایران باشد، اما برای نتانیاهو تشدید جنگ از هر چیزی مهمتر می‌نماید. ترامپ و نتانیاهو در حال بازی بسیار خطرناکی هستند که ممکن است به تشدید تمام عیار جنگ در خاورمیانه منجر شود.در همین حال، "ماکرون" که به نمایندگی از رهبران اروپایی سخن می‌گفت - همان کسانی که انتقادات ملایم خود از "افراط‌گری"های اسرائیل در غزه را فراموش کرده‌اند - از همه طرف‌ها خواست تا «از تشدید تنش‌ها خودداری کنند» (که معنایش این است اگر ایران تلافی کند، مهاجم خواهد بود)، در حالی که آنها از «حق اسرائیل برای دفاع از خود» حمایت کامل به عمل می‌آورند. در این پس، ماکرون از وزارت خارجه آلمان عقب افتاد که «به شدت حمله بی‌تمایز ایران به خاک اسرائیل را محکوم می‌کند.» به یقین هر دو موضع، نمونه‌های بارز ریاکاری هستند.اسرائیل چه دستاوردی داشته است؟حمله اسرائیل به ایران با مشارکت بیش از ۲۰۰ جنگنده صورت گرفت که همگی بدون آسیب به پایگاه‌های خود بازگشتند. این حملات از سد سیستم پدافند هوایی روسی ایران عبور کردند. واقعیتی که به احتمال زیاد موجب شرمساری مسکو و پیامدهای گسترده‌تر در سطح بین‌المللی شده است. اسرائیل ادعا می‌کند پدافند هوایی ایران توسط پهپادهایی منهدم شده که قبلاً برای همین منظور به صورت قاچاق به ایران وارد شده بودند.سرویس‌های مخفی اسرائیل یک بار دیگر - پس از ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس در تیرماه ۱۴۰۳ (ژوئیه ۲۰۲۴) هنگامی که میهمان سپاه پاسداران در تهران بود - ثابت کرده‌اند که دسترسی مستقیم به بالاترین سطح اطلاعات محرمانه رژیم ایران را دارند. کشته شدن چندین مقام نظامی ارشد ایرانی، مانند سرلشکر محمد باقری، حسین سلامی و غلامعلی رشید، همراه با دانشمندان ارشد برنامه هسته‌ای، گواهی بر این ادعاست.با این حال، اسرائیل سابقه طولانی در ترورهای هدفمند مقامات و دانشمندان ارشد ایرانی دارد. این حملات هرگز نتوانسته‌اند برنامه هسته‌ای ایران را به شکل محسوسی کُند یا متوقف کنند. به نظر می‌رسد این حمله - بیش از حملات قبلی - با هدف تحریک ایران طراحی شده است، نه توقف توانایی‌های هسته‌ای این کشور.ایران چه گزینه‌هایی برای مقابله‌به‌مثل دارد؟توانایی ایران برای پاسخ مستقیم به اسرائیل در اول اکتبر ۲۰۲۴ (۹ مهر ۱۴۰۳) به نمایش گذاشته شد، زمانی که در پاسخ به ترور هنیه توسط اسرائیل، بیش از ۳۰۰ موشک و پهپاد به اسرائیل پرتاب شد. علیرغم اخطار قبلی ایران، ده‌ها موشک ایرانی از سد دفاعی اسرائیل عبور کرده و بارها به اهداف از جمله پایگاه‌های نظامی اصابت کردند. واکنش دولت بایدن در آن زمان، نشان‌دهنده وحشت ناشی از شکست سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل بود. برای برتری دادن به اسرائیل، او تصمیم گرفت فوراً یکصد نظامی آمریکایی را برای به کارگیری یک سامانه پیشرفته دفاع هوایی آمریکا به اسرائیل اعزام کند.با این حال، پاسخ ایران می‌تواند بسیار فراتر از یک واکنش مستقیم باشد. به نظر نمی‌رسد حزب‌الله تمایلی برای حمله به اسرائیل داشته باشد. این گروه پس از حملات اسرائیل و تهاجم به لبنان در اکتبر ۲۰۲۴ (مهر ۱۴۰۳) تضعیف شده و هنوز در حال بازسازی نیروهای خود است، اگرچه همچنان زرادخانه عظیمی از موشک‌ها و پهپادها را در اختیار دارد. آسیب‌پذیری اسرائیل در برابر حملات گسترده پهپادی و موشکیِ کم‌ارتفاع قبلاً آشکار شده است. البته هر اقدام احتمالی از سوی حزب‌الله بی‌درنگ موجب تشدید مجدد جنگ اسرائیل علیه لبنان خواهد شد.انصارالله (حوثی‌ها) متعهد شده‌اند اقدامات تلافی‌جویانه خود را از یمن تشدید کنند. در ماه مه (اردیبهشت)، کمپین گسترده یک‌ماهه بمباران آمریکا علیه حوثی‌ها توسط ترامپ متوقف شد، چرا که برای ستاد مشترک آمریکا آشکار شده بود که این بمباران‌ها کوچک‌ترین خللی بر توان دفاعی یا نظامی حوثی‌ها نداشته است. ترامپ از رویارویی مستقیم عقب‌نشینی کرد و قرارداد جداگانه‌ای با حوثی‌ها امضا نمود تا از حملات به کشتی‌های آمریکایی در دریای سرخ جلوگیری کند. لازم به ذکر است که این توافق شامل کشتی‌های اسرائیلی نمی‌شد.اگر آمریکا به اسرائیل در مقابله با پاسخ ایران کمک کند، این بار هم احتمالاً پیامدهای گسترده‌ای بر ترافیک دریای سرخ خواهد داشت. کشتی‌ها و پایگاه‌های نظامی آمریکا در منطقه ممکن است مجدداً در معرض حملات قرار گیرند.این موضوع در شرایطی که اقتصاد جهانی در آستانه رکود شدید قرار دارد، می‌تواند تأثیرات جدی بر قیمت نفت و مسیرهای تجاری بین‌المللی بگذارد. اگر ایران تصمیم به بستن تنگه هرمز بگیرد - مسیری که ۲۰ درصد از عرضه جهانی نفت از آن عبور می‌کند - تبعات آن حتی ویرانگرتر خواهد بود.از سوی دیگر، حوثی‌ها بارها نشان داده‌اند که قادر به ضربه به اهداف در اسرائیل هستند. پیش از این، چندین موشک دوربرد آنها از سد دفاعی اسرائیل عبور کرده و حتی منجر به تعطیلی فرودگاه بین‌المللی بن گوریون تل آویو شد.گروه‌های شبه‌نظامی طرفدار ایران در عراق اساساً دست‌نخورده باقی مانده‌اند و می‌توانند برای تلافی علیه اسرائیل یا پایگاه‌های آمریکا در منطقه مورد استفاده قرار گیرند.یکی از پیامدهای آشکار این حمله، تشدید فوری برنامه تسلیحات هسته‌ای توسط ایران خواهد بود. بعید است حمله اسرائیل در جلوگیری یا حتی کُند کردن این برنامه مؤثر بوده باشد. در واقع، نتانیاهو با ایجاد اختلال در مذاکرات هسته‌ای جاری ایران و آمریکا، در حال دستیابی به نتیجه‌ای معکوس نسبت به اهداف اعلامی خود است. این موضوع گواه دیگری است که نشان می‌دهد مقصود واقعی او تشدید جنگ در خاورمیانه است.ایران ادعا کرده است مدارکی از آنچه "بدترین راز آشکار اسرائیل" خوانده شده - یعنی برنامه تسلیحات هسته‌ای اسرائیل - به دست آورده است. ایران تهدید کرده که مدارکی را افشا خواهد کرد که نشان‌دهنده کمک و مشارکت کشورهای ثالث در توسعه توانایی‌های هسته‌ای اسرائیل است. با این حال، افشای این راز آشکار، وضعیت را به طور اساسی تغییر نخواهد داد.حمله اسرائیل بار دیگر آسیب‌پذیری ایران را آشکار و عمداً نظام حاکم بر ایران را تحقیر کرده است. پاسخ نظام ایران تقریباً قطعی به نظر می‌رسد. در اکتبر ۲۰۲۴ (مهر ۱۴۰۳) کاملاً واضح بود که ایران قصد داشت به اسرائیل هشدار جدی بدهد، اما خواهان تشدید تنش‌ها نبود. این بار نیز واضح است که اسرائیل بدون کمک مستقیم آمریکا و همکاری نسبی اردن و سایر رژیم‌های مرتجع عربی منطقه، توانایی حفاظت از خود را ندارد.در صورت وقوع جنگ تمام‌عیار بین اسرائیل و ایران، پیامدهای شدیدی برای ثبات همه این رژیم‌ها خواهد داشت و دارایی‌های آمریکا را در معرض تلافی‌جویی قرار می‌دهد، که در نتیجه آمریکا را بیش از پیش به این درگیری خواهد کشاند.هم اکنون نیروی دریایی آمریکا ناوشکن "یواساس توماس هادنر" را که مجهز به سامانه دفاع ضد موشکی بالستیک است، به سمت شرق مدیترانه گسیل داشته است. یک ناوشکن دیگر نیز آماده اعزام شده تا در صورت درخواست کاخ سفید، به حرکت درآید.نتانیاهو یک بار دیگر بحران خاورمیانه را به شدت تشدید کرده است، که پیامدهای عمیقی برای ثبات منطقه و همچنین اقتصاد جهان خواهد داشت. این اقدام ممکن است بار دیگر مشارکت کامل آمریکا در منطقه را در دستور کار قرار دهد.
