ကိုဘာသာျပန္ထားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္] ဗမာျပည္ရဲ႕အျဖစ္ဆိုး (အပိုင္း-၁)

Part one of a Burmese translation of "Tragedy of Myanmar", by Fred Weston.

ေအာဂတ္စ္လတုန္းက ဗမာျပည္မွာ ေလာင္စာဆီေစ်းေတြ ရုတ္တရက္ေထာင္တက္သြားတဲ့အတြက္နဂိုက တည္းကမြဲေတေနၿပီးသား ဗမာလူထုကို ပိုဆိုးတဲ့အေျခအေနဆီ တြန္းပို႔လိုက္တယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ လူထုလႈပ္ ရွားမႈတခုက အင္မတန္ဆိုး၀ါးတဲ့ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ၿဖိဳခ်ဖို႔ၿခိမ္းေျခာက္ေနတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း စစ္မွန္တဲ့ အလုပ္သမားလူတန္းစားေခါင္းေဆာင္မႈကင္းမဲ့ေနျခင္းဟာ ဘူဇႊာအတိုက္အခံ ၀င္လာႏိုင္ေစဖို႔ ဟာကြက္တခုကို ခ်န္ထားေပးရာေရာက္တယ္။

ဗမာႏိုင္ငံက ေနာက္ဆံုးရတဲ့သတင္းေတြအရဆိုရင္ စစ္သားေတြက ဆႏၵျပလူအုပ္ကို မ်က္ရည္ယိုဗံုးေတြနဲ႔ ပစ္ ေဖာက္ခဲ့ၾကတယ္။ မေန႔ကလာတဲ့ အစီရင္ခံစာေတြအရဆိုရင္ အနည္းဆံုး ဆႏၵျပသူတေယာက္ အသတ္ခံရ တယ္။ တျခားသူေတြလည္း အျပင္းအထန္ဒဏ္ရာရခဲ့ၾကတယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြအေတာ္မ်ားမ်ားကို လံုၿခံဳ ေရးအင္အားစုေတြက အၾကမ္းဖက္၀င္ေရာက္စီးနင္းခဲ့ၾကတယ္။ စစ္အစိုးရက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေတြကို အခု လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ မတည္ၿငိမ္မႈေတြရဲ႕ ဗဟိုခ်က္အျဖစ္ျမင္ထားလို႔ပဲ။

စစ္အစိုးရက လူထုကို အၾကမ္းဖက္အင္အားသံုး ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ႀကိဳးစားေနတယ္။ ရႏိုင္သမ်ွအစီရင္ခံစာေတြေလ့ လာၾကည့္တဲ့အခါ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံုတုန္းက ဆႏၵျပျပည္သူ၃၀၀၀ေလာက္ကို သတ္ပစ္ခဲ့တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္မို႔ စစ္အစိုးရရဲ႕ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈနဲ႔ ဆႏၵျပလိႈင္းလံုးကို ေနာက္ျပန္တြန္းပို႔ဖို႔ႀကိဳးစားတဲ့ အတိုင္းအ ဆေတြအေပၚဘယ္သူကမွ ယံုမွားသံသဝင္ဝင္မယ္မထင္ဘူး။

ေစာင့္ၾကည့္ဖို႔က်န္ေနတာကေတာ့ အခုလက္ရွိအင္အားမ်ွေျခက စစ္အစိုးရဘက္ကေန ၈၈တုန္းကလို အေရးယူ ဖိႏွိပ္မႈမ်ိဳး ထပ္လုပ္လာမွာကို ခြင့္ျပဳပါ့မလား ဆိုတဲ့အခ်က္ပဲ။ ၈၈အေရးေတာ္ပံုျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားေျပာင္းလဲသြားခဲ့ၿပီ။ အတိတ္တုန္းကေတာ့ စစ္အစိုးရက တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕စတာလင္နစ္ဇင္ပံုစံေပၚ အေျခ ျပဳတည္ေဆာက္ထားခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုေတာ့ ဆိုဗီယက္ယူနီယံ လည္းၿပိဳကြဲသြားၿပီျဖစ္သလို တရုတ္က လည္း အရင္းရွင္စနစ္အတိုင္း ခုတ္ေမာင္းသြားေနၿပီ။ ဒိထက္ပိုအေရးႀကီးတာက ဗမာႏိုင္ငံအတြင္းမွာ အေတာ္ မ်ားမ်ားေျပာင္းလဲေရြ႕လ်ားေနျခင္းပဲ။ ဆိုးသထက္ဆိုးလာတဲ့ ဗမာ့စီးပြားေရး လူမႈေရးအေျခအေနေတြနဲ႔အတူ…

နယ္ခ်ဲ႕ဝါဒီေတြရဲ႕ေၾကာင္သူေတာ္ဆန္မႈ
------------------------------------------
လူထုအံုၾကြမႈေတြနဲ႔ စစ္အစိုးရရဲ႕ ရက္ရက္စက္စက္ႏွိပ္ကြပ္မႈအႏၲရာယ္ေတြ ျငိမ္သက္သြားခ်ိန္မွာေတာ့ (ႀကိဳတင္ တြက္ဆထားသလိုပါပဲ) ေဂ်ာ့ ဒဗလ်ဴ ဘြတ္(ရွ္) နဲ႔ ေဂါဒဲင္ ဘေရာင္း(န္) တို႔က "ဒီမိုကေရစီ" နဲ႔ "လူ႔အခြင့္ အေရး" ဆိုတဲ့ ဒရမ္ကို ခပ္ဆဆေလး တီးလိုက္ၾကပါၿပီ။ (အဲဒီအခ်ိန္က ယူအက္စ္သမၼတ) ဘြတ္(ရွ္)က ဗမာ ႏိုင္ငံအေပၚ အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြ လုပ္သြားမယ္လို႔ ဒီတပတ္အေစာပိုင္းေလးကတင္ ေၾကညာေမာင္းခတ္ လိုက္တယ္။ လူထုအေပၚ လြတ္လပ္ေျပာဆိုခြင့္ စုရံုးခြင့္ ကိုးကြယ္ခြင့္ စတဲ့အေျခခံလြတ္လပ္မႈေတြ ျငင္းပယ္ၿပီး "ႏွစ္ေပါင္း ၁၉ႏွစ္ၾကာ အေၾကာက္တရားႀကီးစိုးကာလ" ဖိစီးေစခဲ့လို႔ စစ္အစိုးရကို အျပစ္တင္လိုက္ေသးတယ္။

မၾကာေသးခင္က ႏ်ဴးေယာ့(ခ္)က ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံမွာဆိုရင္လည္း "ဗမာျပည္ကအေျခအေန ေတြေၾကာင့္ အေမရိကန္ေတြထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္ရ" ေၾကာင္း ဘြတ္(ရွ္)က ေျပာၾကားခဲ့ေသးတယ္။ "တကမၻာလံုးက ဗမာႏိုင္ငံကို ေစာင့္ၾကည့္ေနတယ္။ ဗမာႏိုင္ငံရဲ႕ မတရားဖိႏွိပ္ေနသူ အစိုးရအေနနဲ႔ တာဝန္ခံမႈရွိ ေအာင္ တကမၻာလံုးက လုပ္ေဆာင္ေတာ့မွာကို သိထားသင့္တယ္။ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈနဲ႔ လစ္လ်ဴရႈမႈ ေတြကို လက္ပိုက္ၾကည့္ေနတဲ့ေခတ္ ကုန္ဆံုးသြားၿပီ" လို႔ ဘရစ္တစ္(ရွ္) ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဂါဒဲင္ ဘေရာင္း(န္) ေၾကညာလိုက္တဲ့အေပၚ ယူးရပ္သမဂၢကလည္း ထပ္ေလာင္း အသံထြက္ခဲ့ေသးတယ္။ အေနာက္မီဒီယာ ေတြကလည္း ဗမာျပည္မွာ ဒီမိုကေရစီကင္းမဲ့ေနျခင္းကို ေဆာင္းပါးတပုဒ္ၿပီးတပုဒ္ ေရးသားေဝဖန္ေနၾကျပန္ တယ္။

ယူေခဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဂါဒဲင္ ဘေရာင္း(န္) က ကုလသမဂၢလံုၿခံဳေရးေကာင္စီကို ဗမာျပည္ရဲ႕ အေျခအေန (အၾကပ္ အတည္း)နဲ႔ပတ္သက္လို႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးၾကဖို႔လည္း ေဆာ္ၾသလိုက္ေသးတယ္။ ဒီကိစၥကို ကုလသမဂၢက ၾကား ဝင္ေျဖရွင္းဖို႔ အဆိုတင္မွာလည္း ေသခ်ာေပါက္ပဲ။ ဗမာႏိုင္ငံကို ကုလသမဂၢကိုယ္စားလွယ္လႊတ္ဖို႔လည္း ဘေရာင္း(န္) ေဆာ္ၾသခဲ့ေသးတယ္။

ဒီလို ကုလသမဂၢဆီ တိုက္တြန္းခ်က္ဟာ ျဖစ္ေနတဲ့အေျခအေနေတြကို ရႈပ္ေထြးသြားေစဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ ျဖစ္သလို ကုလသမဂၢက ဒီလို အၾကပ္အတည္း ပဋိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္တဲ့ လြတ္လပ္ေသာ ဆံုးျဖတ္စီရင္ ခြင့္ရွိသူျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့ အယူအဆနဲ႔အတူ ကမၻာ့"လူထုအျမင္" ကိုတင္ျပဖို႔ ႀကိဳးစားခ်က္ပဲ။ (ဒီေနရာမွာ မူရင္းေဆာင္းပါးရွင္က world "public opinion" လို႔ အဖြင့္အပိတ္နဲ႔ ေရးသားထားတယ္။ ဘေရာင္း(န္) တို႔လို အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားရဲ႕အျမင္ကို လူထုအျမင္ လိုလို တင္ျပတာမို႔ အဖြင့္အပိတ္နဲ႔ "public opinion" ဆိုၿပီး ေထ့ထားပံုေပၚတယ္ --ဘာသာျပန္သူ)။ ကုလသမဂၢက လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့အေနအထား မရွိ ေၾကာင္း က်ေနာ္တို႔ ထပ္တလဲလဲေတြ႔ခဲ့ရၿပီးၿပီ။ ကုလသမဂၢဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို အာမ မခံႏိုင္သလို ပဋိပကၡ ေတြကို ေျဖရွင္းႏိုင္စြမ္းလည္း မရွိဘူး။ အေၾကာင္းကေတာ့ ကုလသမဂၢဟာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီး ပြားကိုသာ ေဆာင္ၾကဥ္းႏိုင္လို႔ပဲ။ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြၾကား အေၾကာင္းကိစၥတခုအေပၚ သေဘာတူညီမႈတ ခုခုရသြားၿပီဆိုရင္ ကုလသမဂၢကို "ၾကားေန" အျဖစ္ပံုေဖာ္လိုက္ၾကတယ္။ နယ္ခ်ဲ႕ပါဝါေတြအခ်င္းခ်င္း သေဘာ တူညီမႈမရႏိုင္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာေတာ့ ကုလသမဂၢမွာ ဘာပါဝါမွမရွိေတာ့ဘူး။ ျမင္သာတဲ့နမူနာအေနနဲ႔ အီရတ္စစ္ပြဲ ကိုသာၾကည့္။ တကယ္ဆံုးျဖတ္တာ အႀကီးဆံုးပါဝါပဲ။ တကယ္လို႔ အခုျဖစ္ေနတဲ့ ဗမာႏိုင္ငံ ရဲ႕အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကုလသမဂၢ ကတစံုတရာေျပာခဲ့ရင္လည္း ဒါဟာ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ ခ်ထားတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ အေပၚ အတည္ျပဳတံဆိပ္ေခါင္း ကပ္လိုက္တာထက္ မပိုဘူး။

ရက္စက္တဲ့အစိုးရ
--------------------

ဗမာစစ္အစိုးရရဲ႕ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈအေပၚ ဘယ္သူမွ သံသယဝင္မွာမဟုတ္ဘူး။ ဗမာစစ္အစိုးရဟာ ကမၻာ ေပၚမွာ အရက္စက္ဆံုး အက်င့္ပ်က္ခ်စားမႈအဆိုးဆံုး အစိုးရေတြထဲက တခုပဲ။ ဒီေတာ့ ဗမာလူထုအေနနဲ႔ ဆႏၵျပအံုၾကြဖို႔ အေၾကာင္းတရားေတြက လံုေလာက္တာထက္ေတာင္ ပိုေနေသးတယ္။ နဂိုကတည္းက အင္မ တန္နိမ့္က်တဲ့ ဗမာလူထုရဲ႕ လူေနမႈဘဝအေျခအေနဟာ ရုတ္တရက္ ထိုးဆင္းက်သြားခဲ့ၿပီ။ ဒါေပမယ့္လည္း ဘြတ္(ရွ္)နဲ႔ ဘေရာင္း(န္)တို႔ကေတာ့ ဂုဏ္သိကၡာကင္းမဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပေနတဲ့ သူတို႔သေဘာထားထုတ္ျပန္ ခ်က္ေတြအေပၚ ရွက္ရေကာင္း မသိဘူးထင္ပါရဲ႕။ အီရတ္နဲ႔ အဲ(ဖ္)ဂန္နစ္(စ္)တန္လူထု အတိဒုကၡေရာက္ေအာင္ ေမႊထားခ်ိန္၊ စစ္အာဏာသိမ္းမႈေတြ တခုၿပီးတခု ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေထာက္ပံ့ေပးထားခဲ့ၿပီးေနာက္ ေဆာင္းဒီအေရးဘီးယ လိုႏိုင္ငံက ရက္စက္တဲ့ အစိုးရေတြနဲ႔ ပလူးပလဲလုပ္ေနခ်ိန္ ရုတ္တရက္ဆိုသလိုပဲ ဗမာျပည္မွာ ဒီမိုကေရစီခ်စ္ျမတ္ႏိုးမႈကို သူတို႔ရွာၾကသတဲ့။

စစ္မွန္တဲ့ဆိုရွယ္လစ္ေတြက ဗမာျပည္သူလူထုရဲ႕ သူတို႔ၾကမၼာသူတို႔စီရင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ကာကြယ္ၾကတယ္။ ဖိႏွိပ္ တဲ့အစိုးရကိုျဖဳတ္ခ်ၿပီး လူထုအက်ိဳးစီးပြားကို တကယ္ကာကြယ္ေပးတဲ့ အစိုးရတရပ္နဲ႔အစားထိုးဖို႔ ရပ္တည္ၾကတယ္။ ဗမာျပည္သူလူထုအေနနဲ႔ ဒီအရာေတြကို ယူအက္(စ္)ဆီကရမွာမဟုတ္သလို ဘရစ္တိန္ ဆီကလည္း ရမွာမဟုတ္ဘူး။ ယူးရပ္သမဂၢဆီကေန ေမ်ွာ္ကိုးလို႔ မရႏိုင္သလို တျခား နယ္ခ်ဲ႕ပါဝါ (ႏိုင္ငံ ေတြ)ဆီကလည္း ေတာင့္တေနလို႔မရႏိုင္ဘူး။ လက္ရွိ "ဆန္႔က်င္လႈပ္ရွားမႈ" ဟာ လူထုရဲ႕ ဆႏၵေတြကို အာမခံ ခ်က္ ေပးႏိုင္မွာမဟုတ္ဘူး။ လူထုရဲ႕စစ္မွန္တဲ့ မေက်နပ္ခ်က္ကို ပါဝါရဖို႔ အသံုးခ်ေနၾကရံုသက္သက္ပဲ။ သူတို႔ ဟာ လူထုကို ကိုယ္စားျပဳသူေတြ မဟုတ္ဘူး။

အခုက်ေနာ္တို႔ေတြ႔ေနရတာဟာ အဓိကကေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔တရုတ္ၾကားက ၾသဇာလႊမ္းႏိုင္ေရး လြန္ဆြဲ ပြဲတခုပဲ။ အင္းဒီယကလည္း အေရးႀကီးတဲ့အခန္းက႑က ပါေနျပန္တယ္။ သူကလည္း တရုတ္နဲ႔အၿပိဳင္ ဗမာ ႏိုင္ငံကၾကြယ္ဝလွတဲ့ ကုန္ၾကမ္းေတြကို လိုခ်င္တယ္။ ယူကရိန္း၊ ေဂ်ာ္ဂ်ာ နဲ႔ တျခားအလားတူ အေျခအေန ေတြလိုပဲ ဗမာျပည္မွာလဲ ရုပ္ေသးအစိုးရတရပ္တင္ဖို႔ အေမရိကန္ျပင္ေနတယ္။ အေမရိကန္က တရုတ္ၾသဇာ တန္႔သြားေအာင္ လုပ္ခ်င္တယ္။ အဲ့လိုလုပ္ၿပီးရင္ေတာ့ (အေမရိကန္) နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ ကိုအ သာတၾကည္ေဖာ္ေဆာင္ေပးမယ့္ "ဒီမိုကရက္တစ္(ခ္)" အစိုးရတရပ္တင္မယ္။ (ဒီေနရာမွာလည္း မစစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီကို ေျပာခ်င္ လို႔ အဖြင့္အပိတ္နဲ႔ "democratic" ရယ္လို႔ မူရင္းေရးသူက ေထ့ျပန္တယ္။ --ဘာသာျပန္သူ)။ အဲ့သလို "ဒီမိုကရက္တစ္ခ္ အစိုးရမ်ိဳးက ကမၻာ့ဘဏ္နဲ႔ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ေငြေၾကးရန္ပံု ေငြအဖြဲ႔ (IMF) တို႔ရဲ႕ ေပၚလစီကို နာခံက်င့္သံုးလိမ့္မယ္။ ဆိုလိုတာကေတာ့ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေပၚလစီေတြပဲ။ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပုဂၢလိကပိုင္ျပဳလာျခင္း၊ လူထုသာယာဝေျပာေရးကိစၥရပ္ေတြမွာ အသံုးစရိတ္ျဖတ္ေတာက္ျခင္းေတြနဲ႔ နဂိုကတည္းက ဆိုးဝါးၿပီးသား လူေနမႈအဆင့္အတန္းကို ပိုဆိုးေအာင္ တိုက္ခိုက္ျခင္း စတဲ့ ေပၚလစီ ေတြပဲ။ ဒါကိုနားလည္ဖို႔ အမည္ခံ "လိေမၼာ္ေရာင္ေတာ္လွန္ေရး" ၿပီးတဲ့ေနာက္ ယူကရိန္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တာေတြၾကည့္ပါ။ (ဒီေဆာင္းပါး မူရင္းကို ၂၀၀၇ ကေရးခဲ့တာ။ ဒီခန္႔မွန္းခ်က္ေတြ အခုဗမာ ျပည္မွာ လက္ေတြ႔ျဖစ္ေနတာ ၾကည့္ပါ။ --ဘာသာျပန္သူ)

ဒါ့ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ လူထုရဲ႕ ဆႏၵအစစ္အမွန္နဲ႔ အေနာက္အုပ္စုေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ "အတိုက္အ ခံ" အင္အားစုဆိုသူေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ မတူပံုကို ခြဲျမင္ရမယ္။ ဒီလို ခြဲျခားျမင္ႏိုင္ဖို႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ဆယ္စု ႏွစ္ေတြမွာ ဗမာျပည္ထဲ ဘာေတြတိုးတက္လာခဲ့သလဲ ဖ်င္ၾကည့္ဖို႔လိုလာတယ္။

သမိုင္းေနာက္ခံ
-----------------

၁၉၆၂ခုႏွစ္မွာ ေနဝင္းက အာဏာသိမ္းတယ္။ ေျမယာေတြ၊ စက္ရံုလုပ္ငန္းေတြ ျပည္သူပိုင္သိမ္းၿပီး တပါတီအာ ဏာရွင္စနစ္အသက္သြင္းခဲ့တယ္။ ေနဝင္းက ေမာ္ရဲ႕တရုတ္ပံုစံကို ေဖာ္ေဆာင္သူအျဖစ္ သူ႔ကိုယ္သူ ပံုေဖာ္ တယ္။ အခုလက္ရွိအစိုးရက ၁၉၆၂ခုႏွစ္မွာျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အဲဒီျဖစ္ရပ္ေတြမွာ ျမစ္ဖ်ားခံတယ္။ ေနဝင္းက ပါတီ "ဥကၠဌ" နာမည္ေတာင္ ခံခဲ့ေသးတယ္။ အရင္းရွင္စနစ္ကိုပယ္ဖ်က္ၿပီး စီမံကိန္းစီးပြားေရးစနစ္တခုကို စတင္ခဲ့ တယ္။ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့အခ်က္ကေတာ့ ဒါဟာ အဲဒီေခတ္ဗမာျပည္ကဘူဇႊာေတြ ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ မစြမ္း ေဆာင္ႏိုင္ျခင္းကို ထင္ဟပ္ခ်က္တခုပဲ။ ဗမာႏိုင္ငံကို လက္ေအာက္ခံကိုလိုနီအျဖစ္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့တုန္းက ဘရစ္တစ္(ရွ္)နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ရဲ႕ အခန္က႑ကိုလည္း ထင္ဟပ္ျပေနျပန္တယ္။ ဘရစ္တစ္(ရွ္)နယ္ခ်ဲ႕ေတြက ဗမာတျပည္လံုးကို သိမ္းဖို႔ ၁၈၂၄ကေန ၁၈၈၆ ခုႏွစ္အထိ ၆၂ၾကာ တိုက္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ၁၉၄၈အထိ က်ြန္ျပဳထားခဲ့တယ္။ အဲဒီကာလတေလ်ွာက္လံုး ဗမာႏိုင္ငံကို တိုးတက္ေအာင္ ဘယ္ဘက္ကမွ မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ဘူး။

စာရြက္ေပၚမွာလြတ္လပ္ေရးရၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာင္ ဗမာကို နယ္ခ်ဲ႕စနစ္က လံုးဝလႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ထားခဲ့တယ္။ ၁၉၆၄ခုႏွစ္က အဲဒီအေျခအေနေတြမွာ ရွိေနတဲ့ ဗမာႏိုင္ငံရဲ႕တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို တက္(ဒ္) ဂရန္႔(ထ္) ကခြဲျခမ္း ေလ့လာၿပီး အခုလို ရွင္းျပခဲ့တယ္--
"ဒီအလုပ္ေတြကို ဘူဇႊာေတြ အထက္တန္းလႊာကလူေတြ ေျမပိုင္ရွင္ေတြ နဲ႔ လူလတ္တန္းစားေတြ ေျဖရွင္းႏိုင္မႈ မရွိျခင္းပဲ။ ရာသက္ပန္ ေတာ္လွန္ေရးကို ပံုပ်က္သြားေစတဲ့ျပႆနာပဲ။ တကယ္လို႔သာ ကမၻာ့ကိုလိုနီ ေဒသေတြမွာ ခိုင္မာအားေကာင္းတဲ့ မာ့(ခ္)စစ္ ပါတီေတြ၊ မာ့(ခ္)စစ္ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြ တည္ရွိခဲ့မယ္ဆိုရင္ ပါဝါျပႆနာက တမ်ိဳးတဖံုျဖစ္သြားလိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတကာအျမင္နဲ႔ ၾကည့္လာလိမ့္မယ္။ အေနာက္ကစက္ မႈဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတြနဲ႔စာရင္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ (ဒါမွမဟုတ္ ထပ္တိုးခ်င္ေသးရင္) ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲ ႏိုင္ငံတစုမွာပဲ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို က်င့္သံုးျခင္းဟာ ပိုလို႔ေတာင္ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့စိတ္ကူးသက္သက္ပဲ။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းေတြလုပ္ဖို႔ အထက္စီးကေန ခိုင္းခံထားရၿပီ။ ကမၻာ့အင္းအားခ်ိန္ခြင္လ်ွာညီေနျခင္း၊ အေနာက္ႏိုင္ ငံေတြမွာ ေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္ဖို႔ ဖင့္ေလးေနျခင္း အဲဒီႏိုင္ငံေတြမွာ မာ့(ခ္)စစ္ပါတီေတြ မရွိျခင္း နဲ႔ လူမႈလူ တန္းစားေတြရဲ႕ အေျခအေနနဲ႔အတူ ထူးျခားတဲ့ ျဖစ္ရပ္အသစ္ေတြ မလြဲမေသြ ေပၚေပါက္လာရတယ္။

ဗမာႏိုင္ငံရဲ႕နယ္စပ္ၿခံစည္းရိုးနားမွာ အားႀကီးလွတဲ့ တရုတ္ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ေပၚျခင္းနဲ႔အတူ ဗမာႏိုင္ငံအတြင္း ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအေျခအေနေတြဟာ ထူးျခားတဲ့အသြင္ကို ေဆာင္ခဲ့တယ္။ (ဒုတိယကမၻာ)စစ္ၿပီးကတည္းက ဗမာလူ႔အဖြဲ႔အစည္းဟာ စည္းလံုးမႈၿပိဳကြဲခဲ့တယ္။ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြက ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္နဲ႔ သူတို႔ ျပည္နယ္ေတြ (ကခ်င္၊ ရွမ္း စသျဖင့္)အတြင္း အမ်ိဳးသားေရးလြပ္လပ္ခြင့္အတြက္ ေတာက္ေလ်ွာက္ တိုက္ပြဲ ဝင္ခဲ့ၾကတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ စတာလင္လမ္းစဥ္ပါတီရဲ႕ အဖြဲ႔ခြဲအသီးသီးကလည္း ႀကီးမားတဲ့ ေျပာက္က်ား ေတာ္လွန္ေရးစစ္ကို ဆင္ႏႊဲခဲ့တယ္။ အစိုးရတဆက္ၿပီးတဆက္ေျပာင္းသြားတယ္။ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို မစုစည္း ႏိုင္ခဲ့ဘူး။ ေရွ႕မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ တရုတ္ဘူဇႊာေတြလိုပဲ ဗမာအစိုးရ (အဆက္ဆက္)ဟာလည္း လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို စည္းလံုးေအာင္လုပ္ၿပီး လူမႈေပါင္းစည္းမႈကို ေဆာင္က်ဥ္းတာမ်ိဳးမလုပ္ႏိုင္ဘူး။ ဒီေတာ့ လယ္သမားထုရဲ႕ လယ္ ယာေျမဆာေလာင္မႈကို ေျပေပ်ာက္ေအာင္ မလုပ္ေပးႏိုင္ဘူး။ ဒါမွမဟုတ္ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ရဲ႕ စီးပြားေရးပါဝါကို ၿဖိဳမပစ္ႏိုင္ဘူး။ ဒါဟာ ေခတ္ေနာက္က်တိုင္းျပည္ေတြ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအေျခအေနအသစ္ရဲ႕ သိသာထင္ ရွားလွတဲ့ ေရာဂါလကၡဏာ တရပ္ပဲ။ ဗမာျပည္မွာဆိုရင္ အင္အားစုအသီးသီးက "ဆိုရွယ္လစ္" ေတြပါလို႔ကင္ ပြန္းတပ္ထားၾကတယ္။ ("socialist" ကိုအဖြင့္အပိတ္နဲ႔ေရးၿပီး စစ္မွန္တဲ့ဆိုရွယ္လစ္မဟုတ္ေၾကာင္း သေရာ္ထား တယ္။--ဘာသာျပန္သူ) နယ္ခ်ဲ႕စနစ္က စီးပြားေရးကို အုပ္စီးလႊမ္းမိုးထားတယ္။ ဘာစက္မႈလုပ္ငန္းပဲရွိရွိ ပိုင္ဆိုင္ထားတာ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ေတြပဲ။ ဗမာရဲ႕ အဓိကစီးပြားေရးအင္အားစုေတြျဖစ္တဲ့ က်ြန္းသစ္၊ ေလာင္စာ ဆီ နဲ႔ ပို႔ေဆာင္ေရး အားလံုးဟာ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ေအာက္မွာပဲ။

ဗမာနယ္စပ္မွာရွိတဲ့ တရုတ္ဥပမာနဲ႔အတူ၊ ဗမာႏိုင္ငံ ဘူဇႊာလူအဖြဲ႔အစည္းတည္ေဆာက္ေရးဟာ လမ္းေပ်ာက္ ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း (ဗမာ့)လူလတ္တန္းစားအေပၚလႊာကလူေတြ ပိုပိုၿပီးျမင္လာတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးမျဖစ္ခင္က တရုတ္မွာလိုပဲ (ဗမာ့)ဘူဇႊာေတြ ေျပာက္က်ား ေတာ္လွန္ေရးစစ္ကို အဆံုးသတ္ေအာင္လုပ္ႏိုင္ျခင္း မရွိဘူး။ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းတဲ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္ေအာင္လုပ္ၿပီး စက္မႈထြန္းကားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံ ေတာ္တရပ္ကိုလည္း မတည္ေဆာက္ႏိုင္ၾကဘူး။

တက္လာသမ်ွ ဗမာျပည္အစိုးရတိုင္းဟာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးလာေအာင္ ဘာမွဟုတ္တိပတ္တိမႀကိဳးစားခဲ့ၾကဘူး။ နယ္ခ်ဲ႕စနစ္ရဲ႕အားနည္းခ်က္၊ ႏိုင္ငံတြင္း နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာမွာပါ အင္အားစုေတြ ခ်ိန္ခြင္လ်ွာမ်ွေနျခင္းေၾကာင့္ (စစ္ထိပ္ပိုင္း) အရာရွိအလႊာက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြင္း စုစည္းေျပျပစ္မႈကို မရွာခဲ့ပဲ ျပႆနာကိုမီးထြန္းရွာတဲ့ အေျခအေနဆီ ဦးတည္သြားခဲ့တယ္။ အဲဒီလို ႏိုင္ငံေတြအားလံုးမွာ ဘူဇႊာေတာ္လွန္ေရး၊ ဘူဇႊာဒီမိုက ရက္တစ္ႏိုင္ငံေတာ္တည္ေဆာက္ဖို႔၊ ေခတ္သစ္ဘူဇႊာဒီမိုကေရစီဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔ ေရရွည္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ကမၻာ့စီးပြား ေရးရဲ႕ဖိအားရယ္၊ လူထုလူတန္းစားအင္အားစုေတြနဲ႔ အစိုးရအလႊာပိုင္းအင္အားစုေတြၾကား တည္ရွိဆဲဆက္ဆံ ေရးရယ္ေၾကာင့္ ေရရွည္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။

ဒီအတြက္အက်ိဳးဆက္ကေတာ့ ဗမာႏိုင္ငံမွာ (စစ္ဘုရင္နပိုလီယံ)ဘိုနာပတ္ဝါဒပံုစံတမ်ိဳးမ်ိဳး၊ စစ္တပ္-ရဲ ဖိႏွိပ္ တဲ့ႏိုင္ငံေတာ္ပံုစံတမ်ိဳးမ်ိဳး မလြဲမေသြေပၚေပါက္လာလိမ့္မယ္။ ဘာမွျဖစ္ေျမာက္ေအာင္မလုပ္ႏိုင္တဲ့ ဘူဇႊာေတြ က ဗမာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ျပႆနာကို အေျဖမေပး ႏိုင္တဲ့အခါ (စစ္တပ္ရဲ႕) အရာရွိအလႊာပိုင္းက သူတို႔သာလ်ွင္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမၿပိဳလဲ မပ်က္စီးေအာင္"ကယ္တင္"ႏိုင္တဲ့ တခုတည္းေသာ အလႊာအျဖစ္ျမင္ခဲ့ၾကတယ္။ (ဒီမွာလည္း "save" ကိုအဖြင့္အပိတ္နဲ႔ေရးၿပီး ေထ့ထားျပန္တယ္။ အခုကိုးကားေဖာ္ျပေနတဲ့ Ted Grant ရဲ႕ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္ဟာ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္က ေရးခဲ့တဲ့စာတမ္းထဲမွာပါတယ္။ ဗမာျပည္ရဲ႕ဘူဇႊာေတြဆိုတာ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကာလကေန ၁၉၆၂ခုႏွစ္အတြင္း အာဏာရခဲ့သူ အစိုးရအဆက္ဆက္ကို အဓိက ရည္ညႊန္းထားပံုရတယ္။ အရာရွိအလႊာပိုင္းဆိုတာကေတာ့ ေနဝင္းတို႔စစ္အုပ္စုကို ရည္ညႊန္းသံုးစြဲပံုရတယ္။ --ဘာသာျပန္သူ)။ "ဆိုရွယ္လစ္" အုပ္စုတစုအျဖစ္ ပါဝင္ခဲ့တဲ့ စစ္အရာရွိအလႊာပိုင္းဟာ တိုးတက္ႏိုင္တဲ့တ ခုတည္းေသာလမ္းက တရုတ္ "ဆိုရွယ္လစ္"ပံုစံပဲလို႔ တြက္ဆခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ "ဗမာ့နည္းဗမာဟန္" "ဆိုရွယ္လစ္" လို႔ေခၚခဲ့တယ္။ အေတြ႔ရမ်ားတဲ့လမ္းေၾကာင္းေတြအတိုင္း သူတို႔ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ လုပ္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ နဲ႔ ေလာင္စာဆီ၊ က်ြန္းနဲ႔ ပို႔ေဆာင္ေရးေတြအပါအဝင္ ျပည္ပပိုင္ လုပ္ငန္းေတြကို ႏိုင္ငံပိုင္သိမ္းျခင္းတို႔ပဲ။ အိမ္ဆိုင္ေပါက္စေလးေတြကိုေတာင္ အစိုးရပိုင္လုပ္လာတဲ့အထိပဲ။ သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ေတာ့ လယ္သမား၊ အလုပ္သမားထု အေျခခံတယ္ ဆိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ သိပၸံနည္းက် ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို သူတို႔နားမလည္ဘူး။ အဲဒါနဲ႔ဆန္႔က်င္ဘက္ပဲ။ သူတို႔အစီအမံက "ဗမာ-ဗုဒၶဝါဒ ဆိုရွယ္လစ္ စနစ္" တမ်ိဳးပဲ။" [from The Colonial Revolution and the Sino-Soviet Dispute, By Ted Grant, August 1964]

ဘူဇႊာမီဒီယာေတြ ပံုေဖာ္ခဲ့သလို ဗမာႏိုင္ငံဟာ ဘယ္တုန္းကမွ ဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံမျဖစ္ခဲ့ဘူး။ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္ လမ္းစဥ္ဆိုတာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္ကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးပံုဖ်က္ထားျခင္းပဲ။ ဗမာ့နည္းဗမာ့ဟန္ဆိုရွယ္စနစ္မွာ ကုန္ ထုတ္ႀကိယာေတြအားလံုးကို အစိုးရက သိမ္းယူလိုက္ေပမယ့္ ပါဝါက အလုပ္သမားနဲ႔လယ္သမားထု လက္ထဲမွာ မရွိခဲ့ဘူး။ ပါဝါတကယ္ရွိ(ခဲ့)တာ ဗ်ဴရိုခရက္တစ္(ခ္)စစ္အုပ္စုထပ္ပိုင္းလက္ထဲ မွာပဲ။

ပါဝါရလာတဲ့ စစ္အစိုးရမွာ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲ ဘာမွရွင္းရွင္းလင္းလင္းနားမလည္ခဲ့ဘူး။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း အႀကီးစားေတြတင္ အစိုးရပိုင္လုပ္ခဲ့တာမဟုတ္ဘူး။ ေျမကြက္ေသးေသး၊ ဆိုင္ေသးေသး ေလးေတြပါမက်န္ အစိုးရကသိမ္းယူခဲ့တယ္။ ဒီလို လုပ္လိုက္တဲ့အတြက္ စီးပြားေရးတိုးတက္ဖို႔အလားအလာ ေဝးသထက္ေဝးသြားရံုမက ဆိုးသထက္ဆိုးသြားေစခဲ့တယ္။ စစ္အစိုးရက ဘယ္ေလာက္ထိ ခ်ဳပ္ျခယ္ဖိႏွိပ္ခဲ့ သလဲဆိုရင္ အကခန္းမေတြပိတ္၊ ခရီးသြားလုပ္ငန္းေတြဖ်က္သိမ္း၊ ႏိုင္ငံျခားသားေတြေမာင္းထုတ္ ဆိုတဲ့အထိပဲ။ က်ေနာ္တို႔ေတြ႔ဖူးသမ်ွ အဆိုးဝါးဆံုးအာဏာရွင္အစိုးရေတြထဲကတခုပဲ။ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေျမာက္ကို ရီးယား အစိုးရနဲ႔ ပံုစံတူတယ္။

စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈနည္းနည္းပါးပါးရွိခဲ့ေပမယ့္ ဗ်ဴရိုခရက္တစ္(ခ္)ခ်ဳပ္ျခယ္မႈေတြက စီးပြားေရးကို လည္မ်ိဳက ညွစ္ထားခဲ့တယ္။ အထူးသျဖင့္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ။ ဗမာျပည္ဟာ ကမၻာေပၚမွာ ဆန္တင္ ပို႔မႈအမ်ားဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၇၀ဝန္းက်င္ ကာလေတြ မွာ ဗမာလူထု ထမင္းဝဝလင္လင္ စားႏိုင္ ေအာင္ပင္ ဆန္မထုတ္ႏိုင္ေတာ့။ (စစ္တပ္ကအာဏာမသိမ္းခင္)၁၉၆၀ ႏိုင္ငံသားတဦးခ်င္း တႏွစ္ပ်ွမ္းမ်ွဝင္ေငြ ေဒၚလာ ၆၇၀ ရွိခဲ့ရာကေန ၁၉၈၉မွာ ေဒၚလာ ၂၀၀အထိ ေလ်ာ့က်သြားခဲ့တယ္။ စစ္ဗ်ဴရိုခရက္အလႊာဟာ ကုန္ထုတ္အင္အားစုေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ျပိဳင္စံရွားပိတ္ပင္ဟန္႔တားခ်ဳပ္ျခယ္သူ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ျဖစ္ လာခဲ့တယ္။ အင္မတန္ၾကြယ္ဝခ်မ္းသာတဲ့ တိုင္းျပည္ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံတခုဟာ ကမၻာေပၚမြဲတကာ့ ထြတ္ေခါင္ ႏိုင္ငံစာရင္းဝင္ ျဖစ္ခဲ့ရေတာ့တယ္။

၁၉၈၀ကာလေတြမွာ အေျခအေနေတြက ဆိုးသထက္ဆိုးလာတယ္။ ၁၉၈၇မွာ စစ္အစိုးရက ေငြစကၠဴ အေျမာက္အျမားကို တရားမဝင္ေတာ့ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့တယ္။ သာမန္လူထုရဲ႕ ရွိစုမဲ့စုေလးေတြ ဖ်က္ဆီးခံ လိုက္ရတယ္။ ရလဒ္ကေတာ့ ၁၉၈၈ အေရးေတာ္ပံု ေပၚေပါက္ခဲ့တာပဲ။ ေနာက္ဆံုးေတာ့ စစ္တပ္က ေသြးထြက္ သံယိုျဖစ္ေအာင္ အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြဲခဲ့တယ္။ အဲဒီႏွစ္မွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း ေနဝင္း အနားယူသြားၿပီး စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ တစုက အာဏာထပ္သိမ္းတယ္။ ေနဝင္းလက္ထက္က ႏိုင္ငံကို ျခယ္လွယ္ခဲ့တဲ့ အုပ္စုကိုလည္း တြန္းထုတ္ဖယ္ ရွားပစ္လိုက္တယ္။ ဗမာႏိုင္ငံကို "ျမန္မာ"အျဖစ္ေျပာင္းခဲ့တာလည္း အဲဒီ စစ္အစိုးရအသစ္ပဲ။ "ျပည္ေထာင္စုဗမာ့ဆိုရွယ္လစ္သမၼတႏိုင္ငံေတာ္" လို႔ေခၚဆိုျခင္းကို ဖ်က္သိမ္းလိုက္တယ္။ ၁၉၉၀မွာ ေရြး ေကာက္ပြဲလုပ္ခဲ့တယ္။ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ပါတီက လူထုေထာက္ခံမႈ ၈၀%နဲ႔ အျပတ္အသတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။

အဲဒီအခ်ိန္ တရုတ္မွာျဖစ္ေနတာေတြနဲ႔အညီ၊ ဗမာျပည္ရဲ႕အေျခအေနေတြ ညႊန္ျပေနတာက စစ္ထိပ္ပိုင္းအုပ္စု အေနနဲ႔ စီးပြားေရးကို ဖြင့္ဖို႔ ဖိအားေပးခံေနရၿပီ ဆိုတာပဲ။ ဒါေပမယ့္ စစ္ထိပ္ပိုင္းအုပ္စုအေနနဲ႔ စီးပြားေရးအေပၚ ေမာင္ပိုင္စီးလက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားတာေတြ လက္လႊတ္လိုက္ရတာ အျဖစ္မခံႏိုင္ဘူး။ အဲဒီအေပၚအေျခခံၿပီး သူတို႔ အခြင့္ထူးေတြစံစားေနတာ။ စစ္အုပ္စုအေနနဲ႔ "လစ္ဘရယ္လိုက္ေဇးရွင္း" ဆိုတာကို မဆန္႔က်င္ဘူး။ ဆိုလိုတာ က အရင္ အစိုးရပိုင္ စီမံကိန္းစီးပြားေရးစနစ္ကို ဖ်က္ၿပီး ပုဂၢလိကပိုင္ျပဳျခင္းပဲ။ ဒါေပမယ့္ အဲ့သလို ပုဂၢလိက ပိုင္ျပဳရာမွာလည္း ကုန္ထုတ္ၾကိယာအားလံုး (အလြယ္ေျပာရရင္ ဗမာ့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအားလံုး) ရဲ႕ပိုင္ရွင္ဟာ သူတို႔ျဖစ္ခ်င္တာပဲ။ ဒီေနရာမွာ သူတို႔သြားတဲ့ပံုစံက တရုတ္ပံုစံနဲ႔တူေနတုန္းပဲ။ တရုတ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ေဟာင္း ကေတာ့ နဂိုအတိုင္းရွိေနတုန္းပဲ။ ဒါေပမယ့္ စီးပြားေရးအေျခခံက အရင္းရွင္စနစ္ဆီ ေရွးရႈခုတ္ေမာင္းေနၿပီ။

ဒါ့ေၾကာင့္မို႔ စစ္အုပ္စုက၁၉၉၀ေရြးေကာက္ပြဲရလဒ္ကို ျငင္းဆန္ၿပီး ၉၀ခုႏွစ္အေစာပိုင္းကာလေတြမွာပဲ တံခါးဖြင့္ စနစ္ကို ခ်ဥ္းနင္းဝင္ေရာက္ခဲ့တယ္။ ေစ်းကြက္ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈကို အေတာ္အသင့္ခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ေတြအ ျမင္မွာေတာ့ စစ္အုပ္စုသြားတာ ခရီးတြင္တယ္ မထင္လွဘူး။ စစ္အစိုးရ လမ္းခုလတ္မွာ။ (ေစ်းကြက္စီးပြား ေရးစနစ္ကို ထိေရာက္ေအာင္မလုပ္ပဲ ဟိုမေရာက္ဒီမေရာက္ျဖစ္ေနတာ --ဘာသာျပန္သူ)။ ဒါ နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ ေတြ တကယ္စိုးရိမ္တဲ့အခ်က္ပဲ။ ဒီမိုကေရစီမရွိတာကို စိုးရိမ္တာမဟုတ္ဘူး။ ေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ (ဒီမိုကေရစီ ခ်စ္လွပါခ်ည္ရဲ႕ေအာ္ေနတဲ့) နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ေတြဟာ တပါတီအာဏာရွင္စနစ္ႀကီးစိုးတဲ့ တရုတ္နဲ႔ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ တေပ်ာ္တပါးႀကီးလုပ္ေနတာပဲ။ ဗမာျပည္အတြက္ "ဒီမိုကေရစီ" ကို နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ေတြ ဟစ္ေၾကြးေနရတဲ့ တကယ့္အေၾကာင္းက ဘူဇႊာဒီမိုခရက္တစ္(ခ္)အစိုးရတရပ္ဆိုရင္ (နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ေတြ) ခ်မွတ္တဲ့ စီးပြားေရးေပၚလစီကို ပိုၿပီး လြယ္လင့္တကူ နာခံမယ္လို႔ ျမင္ထားတာေၾကာင့္ပဲ။
[တရုတ္နဲ႔စီးပြားေရးတြဲလုပ္ေနတဲ့ စစ္အစိုးရဆိုရင္ အေမရိကန္တို႔လို နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္ေတြရဲ႕ စီးပြားေရး ေပၚလစီေတြကို သိပ္ၿပီး လြယ္လြယ္နဲ႔နာခံမွာမဟုတ္ဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ပဲ အေမရိကန္နဲ႔ အေနာက္အုပ္စု ဆုေတြတ ဆုၿပီးတဆုေပးၿပီး စင္တင္ေပးခဲ့တဲ့ စုၾကည္ရဲ႕ ဘူဇႊာဒီမိုခရက္တစ္(ခ္)အစိုးရတက္လာလာခ်င္း အေမရိကန္က အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြရုတ္သိမ္းတယ္။ IMF တို႔လို ကမၻာ့ဘဏ္တို႔လို နယ္ခ်ဲ႕အရင္းရွင္အုပ္စု ခ်မွတ္တဲ့ စီးပြားေရးေပၚလစီေတြကို စုၾကည္အစိုးရ ေကာင္းေကာင္းႀကီး နာခံလုပ္ေဆာင္ေနၿပီ။-ဘာသာျပန္သူ]

မြဲျပာက်စီးပြားေရး
-------------------

ဗမာျပည္ရဲ႕စီးပြားေရးဟာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈမရွိေသးဘူး။ ၁၉၈၈အေရးေတာ္ပံုကို ၿဖိဳခြဲၿပီး စစ္တပ္က ၉၀ေရြးေကာက္ပြဲရ လဒ္ကိုလည္း ျငင္းဆန္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျပည္ပအကူအညီနဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ရပ္တန္႔သြားခဲ့တယ္။ ၂၀၀၃ခုႏွစ္မွာ ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႕ကားတန္းကို စစ္အစိုးရက တိုက္ခိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ျပည္ပစီးပြားေရးဖိအားေတြ ျပင္းသ ထက္ျပင္းလာတယ္။ အေမရိကန္က အေရးယူပိတ္ဆို႔မႈေတြ ထပ္လုပ္ခဲ့တယ္။ စီးပြားေရးကို လည္ၿမိဳထပ္ ညွစ္ခံရျပန္တယ္။

ဗမာ့စီးပြားေရးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ စာရင္းအင္းေတြရဖို႔ မလြယ္လွဘူး။ ၁၉၉၇ခုႏွစ္ကစလို႔ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေတြက ႏိုင္ငံ့ဘတ္ ဂ်တ္ကို တရားဝင္မထုတ္ျပန္ေတာ့ဘူး။ ၿပီးေတာ့ သူတို႔ထုတ္တဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကိုလည္း ယံုလို႔မရဘူး။ အဲ့သလိုကာလမွာ က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး အစရွိတဲ့ က႑ေတြမွာလည္း ကိန္းဂဏန္းေတြထုတ္ျပန္တာ အေတာ္ရွားတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြကေတာ့ စစ္အစိုးရက ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လက္နက္အသံုး စရိတ္အတြက္ တႏွစ္ကို ဘတ္ဂ်တ္၄၀%အထက္ သံုးတယ္လို႔ ဆိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပညာေရးနဲ႔ က်န္းမာေရး ၂ခုေပါင္း အတြက္ေတာ့ ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၁%ေအာက္သာ သံုးတယ္။

ရႏိုင္သမ်ွအခ်က္အလက္ေတြက ေဖာ္ျပေနတာကေတာ့ ဗမာျပည္သူလူထုရဲ႕ ဘဝေတြ ဘယ္ေလာက္ အေျခအ ေနဆိုးေနသလဲ ေဖာ္ျပေနတယ္။ စီးပြားေရး အင္မတန္နိမ့္က်ေနတာကိုလည္း ေဖာ္ျပေနတယ္။ လူဦးေရ သန္း ငါးဆယ္နီးပါးရွိတဲ့အထဲက လုပ္သားအင္အား ၂၉သန္းရွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလုပ္သားအင္အားထုရဲ႕ ၇၀%က လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးက႑မွာ။ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးက ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၅၀%ရွိတယ္။ စက္မႈလုပ္ငန္းက ၁၅%ပဲ။ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္းက ၁၀%အထက္မွာ။ ၂၀၀၆ခုႏွစ္မွာ လူတဦးခ်င္း တႏွစ္ပ်ွမ္းမ်ွဂ်ီဒီပီက ေဒၚလာ ၁၈၀၀ ဝန္းက်င္ပဲရွိတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဒီကိန္းဂဏန္းေတြက ဥစၥာဓနခြဲေဝမႈ အစစ္အမွန္ကို ဖံုးကြယ္ထားတယ္။ လူဦးေရရဲ႕ အဆင္းရဲဆံုး ၁၀%က ႏိုင္ငံ့ဥစၥာဓနရဲ႕ ၂.၈% ကိုပဲ စားသံုးရတယ္။ အခ်မ္းသာဆံုး ၁၀%ကေတာ့ ႏိုင္ငံ့ဥစၥာဓနရဲ႕ ၃၂.၄% ကိုသံုးျဖဳန္းေနၾကတယ္။ (၁၉၉၈ ကိန္းဂဏန္းေတြ)။ ၂၀%အထက္ တဆင့္ၿပီးတဆင့္ ေဖာင္းပြလာေနတဲ့ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈက ဒီအေျခအေနကို ပိုဆိုးေစတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လူဦးေရရဲ႕ ၂၅% က မြဲျပာက်အေျခအေန ေအာက္ေရာက္ေနရတာ။ ဝမ္းေလ်ွာဝမ္းပ်က္၊ အသည္းေရာင္၊ အူေရာင္ငန္းဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး နဲ႔ ငွက္ဖ်ား လိုေရာဂါေတြ ျဖစ္ပြားႏိုင္တဲ့ အႏၲရာယ္ကလည္း အင္မတန္ႀကီးမားတယ္။ HIV လည္းေပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္အ နည္းငယ္ထိ ဗမာျပည္ရဲ႕ ပ်မ္းမ်ွလူ႔သက္တမ္းက ၆၂ႏွစ္။ ဒိထက္ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ထိုးဆင္းသြားလိမ့္မယ္လို႔ တြက္ဆေနၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ခန္႔မွန္းခ်က္ေတြကဆိုရင္ ငါးဆယ္ေအာက္ေတာင္ ေရာက္ႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုၾကတယ္။ ဒါဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္း လူတိုင္းခံစားရမယ့္ အေျခခံစနစ္ေတြ၊ ဝန္ေဆာင္မႈေတြ ေနရာတိုင္းမွာ ေလ်ာ့ရဲက်ဆင္းလာျခင္းကို ညႊန္ျပေနတယ္။

ဒီလို အေထြေထြစီးပြားေရး၊ လူမႈေရးယိုယြင္းပ်က္စီးမႈနဲ႔အတူ တိုင္းျပည္ရဲ႕ျပႆနာဟာ ဆိုးသထက္ဆိုးလာ တယ္။ လူဦးေရအမ်ားစု (၆၈ %ဝန္းက်င္)က ဗမာေတြ။ က်န္တာကေတာ့ တိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြ။ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ရခိုင္၊ တရုတ္၊ အင္းဒီယ၊ မြန္ နဲ႔ တျခားတိုင္းရင္းသားလူနည္းစုေတြ။ ပဋိပကၡေတြလည္းရွိေနတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရွ႕ဘက္နယ္ျခားစည္း တေလ်ွာက္မွာ။ အစိုးရထိုးစစ္ဆင္မႈေတြေၾကာင့္ စစ္ေဘးေရွာင္ဒုကၡ သည္ေတြ အေျမာက္အျမားရွိလာတယ္။ ကရင္၊ ကရင္နီ၊ ရွမ္း၊ တဗိုယန္း နဲ႔ မြန္ လူမ်ိဳးေတြ ေနရပ္စြန္႔ခြာ တိမ္း ေရွာင္ၾကရတယ္။

စီးပြားေရးနဲ႔ အေျခခံဝန္ေဆာင္မႈစနစ္ေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ၿပိဳလဲကုန္သလဲ ဆိုတာကို လူကုန္ကူးမႈေတြ ဗမာႏိုင္ငံရဲ႕ အဓိက ပို႔ကုန္ျဖစ္လာေနတဲ့ အခ်က္ကို ၾကည့္ၿပီးသိႏိုင္တယ္။ အမ်ိဳးသားေတြ၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ၊ ကေလးသူငယ္ေတြကို လိင္လုပ္ငန္းမွာ အျမတ္ထုတ္ ေသြးစုပ္ခံရဖို႔၊ အိမ္တြင္းက်ြန္ျပဳခိုင္းေစခံရဖို႔၊ ေစ်းကြက္မွာ အတင္းအၾကပ္လုပ္အားကိုညွစ္ခိုင္းဖို႔အတြက္ အေရွ႕နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္ ေအးရွေဒသကို ေမွာင္ခိုတင္ပို႔ၾကတယ္။ ဗမာ့ေရႊ႕ေျပာင္းလုပ္သားအမ်ားစုဟာ အတင္းအၾကပ္ လုပ္အားခိုင္းေစခံရတဲ့ ဘဝနဲ႔ အဆံုးသတ္ရတယ္။ အမ်ိဳး သမီးအမ်ားစုကေတာ့ အတင္းအဓမၼ လိင္က်ြန္ျပဳခံရတယ္။ ကုန္ၾကမ္းၾကြယ္ဝတဲ့ ႏိုင္ငံတခုျဖစ္ေပမယ့္ ကမၻာ ေပၚမွာ ဘိန္းဒုတိယအမ်ားဆံုးထုတ္တဲ့ တိုင္းျပည္တခုျဖစ္လာတယ္။ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ဗမာလူထုက ဆင္းရဲတြင္း နက္ေနခ်ိန္ ပုဂၢလိကဥစၥာဓန မ်ားသထက္မ်ားေအာင္စုပ္ယူရင္း အလုပ္ရႈပ္ေနတဲ့ အင္မတန္ေဖာက္ျပန္ပ်က္စီး ေနတဲ့ စစ္အုပ္စုကေတာ့ ဒီအေျခအေနေတြကို မ်က္စိမွတ္ဇြတ္ျငင္းေန ေလရဲ႕။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္)

ဘာသာျပန္သူ = ေဆြသက္ေဇာ္