Βενεζουέλα: Απαλλοτρίωση των τραπεζών, το συνέδριο του PSUV και η αναγέννηση του εργατικού κινήματος

Πρόσφατα παρακολουθήσαμε πολλά σημαντικά γεγονότα στη Βενεζουέλα, όπως την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος Μπολίβαρ και τις εθνικοποιήσεις στον τραπεζικό τομέα, τα οποία πρέπει να αναλυθούν με προσοχή.

Το κίνημα των κατειλημμένων εργοστασίων έκανε σημαντικά προωθητικά βήματα τα 2009, αλλά ακόμα αντιμετωπίζει το σαμποτάζ από τους αντεπαναστάτες διευθυντές και οι εργαζόμενοι ακόμα αγωνίζονται για εθνικοποίηση υπό εργατικό έλεγχο. Για την υπεράσπιση των κατακτήσεων που έχουν γίνει, η επανάσταση πρέπει να θέσει ως κύριο στόχο την εθνικοποίηση των βασικών μοχλών της οικονομίας, γιατί μόνο αυτό μπορεί να ανατρέψει τον καπιταλισμό και να παράσχει τα προαπαιτούμενα για μια σοσιαλιστική σχεδιασμένη οικονομία.

Η επανάσταση στη Βενεζουέλα αποτελεί κλειδί για την κατανόηση των εξελίξεων στη Λατινική Αμερική και πραγματικά και για τον υπόλοιπο κόσμο. Ο πρόεδρος Τσάβες πρόσφατα επισκέφτηκε την Κοπεγχάγη στη Δανία, όπου ήταν ο μόνος, εκτός του Έβο Μοράλες, που τόνισε, ότι ο καπιταλισμός είναι η βασική αιτία πίσω από την παγκόσμια κλιματική κρίση. Σύμφωνα με τα λόγια του: «Αν το κλίμα ήταν τράπεζα, θα το είχαν ήδη σώσει.» Οι ομιλίες του Τσάβες και του Μοράλες, για την ανάγκη να ανατραπεί ο καπιταλισμός και να χτιστεί ο σοσιαλισμός σε παγκόσμιο επίπεδο, έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό από χιλιάδες εργάτες και νεολαίους στην Ευρώπη αλλά και τη Λατινική Αμερική όπου οι ομιλίες αυτές μεταδόθηκαν από το ηπειρωτικής εμβέλειας κανάλι Telesur.

Από την αρχή της βενεζολάνικης επανάστασης, οι Μαρξιστές υπερασπίστηκαν την επανάσταση και τόνισαν τη σημασία της για τους επαναστάτες σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό συνέβη την ίδια στιγμή που πολλοί δήθεν αριστεροί αρνούνταν ότι λάμβανε χώρα μια επανάσταση και κατηγορηματικά απέρριπταν την πιθανότητα να στραφεί προς το σοσιαλισμό. 11 χρόνια μετά από το ξεκίνημα της επανάστασης, μπορούμε να αντιληφθούμε το μέγεθος του λάθους αυτών των ανθρώπων. Αν και η επανάσταση δεν έχει κάνει το αποφασιστικό βήμα προς το σοσιαλισμό, είναι ξεκάθαρο ότι η ιδέα του σοσιαλισμού έχει κερδίσει την προσοχή των μαζών που αγωνίζονται για αυτόν ακριβώς τον σκοπό.

Παράλληλα με την υπεράσπιση της επανάστασης από τις επιθέσεις του ιμπεριαλισμού και της εγχώριας ολιγαρχίας, υπερασπιστήκαμε τη θέση, ότι η επανάσταση δεν έχει ολοκληρωθεί και αυτό δεν μπορεί να γίνει όσο το αστικό κράτος της 4ης Δημοκρατίας συνεχίζει να υφίσταται και οι βασικοί τομείς της οικονομίας βρίσκονται ακόμα στα χέρια της ολιγαρχίας. Όπως θα δούμε, αυτή είναι και η βασική αντίθεση της βενεζολάνικης επανάστασης μέχρι και σήμερα.

Η οικονομία της Βενεζουέλας σε ύφεση

Στο πρωτοχρονιάτικο διάγγελμά του, ο πρόεδρος Τσάβες αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι το έτος 2009 ήταν δύσκολο για την κυβέρνηση του. Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση επηρέασε σημαντικά την οικονομία της χώρας έχοντας ως αποτέλεσμα μια μείωση κατά 2,9% του ΑΕΠ σε σχέση με την ανάπτυξη κατά 4,8% το 2008. Μεταξύ του 2003 και του 2008 υπήρξε μια μεγάλη άνοδος, με έναν από τους υψηλότερους δείκτες ανάπτυξης στη Λατινική Αμερική. Όλα τα στοιχεία δείχνουν μια μεγάλη πτώση στην παραγωγή: η βιομηχανία (που αντιπροσωπεύει το 16% του ΑΕΠ) έπεσε κατά 7.9% τα 2009[i] και η παραγωγή αυτοκινήτων κατά 17.39%.[ii]

Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Βενεζουέλας, οι εξαγωγές της χώρας μειώθηκαν κατά 5,1% κατά μέσο όρο, ανά έτος τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Οι εξαγωγές μη-παραδοσιακών βενεζολάνικων αγαθών μειώθηκαν κατά 60%. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι τα συνολικά έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου μειώθηκαν κατά 35,3%, από 89,1 δις δολάρια το 2008 σε 57,61 δις δολάρια το 2009.

Αυτό ξεκάθαρα δημιούργησε σημαντικά προβλήματα στην επανάσταση. Ο Τσάβες παρέμεινε σταθερός στη θέση να μη γίνουν περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες ή στις μεταρρυθμίσεις και τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από τα έσοδα από το πετρέλαιο. Αλλά με την πτώση της τιμής του βαρελιού του πετρελαίου στην παγκόσμια αγορά, ο κρατικός προϋπολογισμός απειλήθηκε. Για να διατηρήσει το επίπεδο των κοινωνικών επενδύσεων, ο Τσάβες έπρεπε να πάρει νέα μέτρα. Στις 8 Ιανουαρίου ανακοίνωσε την υποτίμηση του βενεζολάνικου νομίσματος σε δύο επίπεδα: το «κανονικό» συνάλλαγμα θα είναι 2.6 Μπολίβαρ ανά δολάριο και το «πετρελαϊκό» συνάλλαγμα θα είναι 4.60. Αυτό το μέτρο στοχεύει στο να δώσει στο κράτος μεγαλύτερη ευκολία για κοινωνικές δαπάνες, καθώς τα δολάρια που αποκτούνται από τις πωλήσεις πετρελαίου μπορούν τώρα να ανταλλαχθούν σε ποσοστό 4.6 σε σχέση με τα ποσοστά 2 ή 3 όπως γίνονταν στο παρελθόν.

Το πρόβλημα είναι ότι το μέτρο αυτό δε θα βοηθήσει μακροπρόθεσμα. Αντίθετα θα εκτινάξει τον πληθωρισμό, που βασάνισε τους Βενεζολάνους κατά τα προηγούμενα χρόνια με ποσοστά 30,9% το 2008 και 25,1% το 2009, τον υψηλότερο στη Λατινική Αμερική. Λίγες μόνο μέρες μετά από την υποτίμηση, οι τιμές εκτινάχθηκαν σε κάθε είδους προϊόντα, το κόστος των πτήσεων διπλασιάστηκε και το ίδιο συνέβη με πολλές ηλεκτρονικές συσκευές, όπως υπολογιστές και λάπτοπ. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό, στέλνοντας τον Εντουάρντο Σαμάν, τον Υπουργό Εμπορίου σε όλα τα καταστήματα που κερδοσκοπούν και ανεβάζουν τεχνητά τις τιμές.

Αυτό συνέβη ήδη σε αρκετά καταστήματα, τα οποία η κυβέρνηση απειλεί με κλείσιμο, αναστολή εργασιών ακόμα και με εθνικοποίηση. Στο εβδομαδιαίο πρόγραμμά του «Aló Presidente» στις 18 Ιανουαρίου, ο Τσάβες ανακοίνωσε την απαλλοτρίωση της αλυσίδας σουπερμάρκετ Éxito. Υποστήριξε ότι η εταιρεία αυτή συστηματικά κερδοσκοπούσε με τα προϊόντα της και ότι αυτό αποτελούσε «ληστεία του λαού». Πρόσθεσε ακόμα περισσότερες γενικές απειλές ενάντια στους καπιταλιστές: «Θυμηθείτε ότι αυτοί, οι εργοδότες, κλέβουν το λαό […] Πρόκειται για ληστεία και δε θέλω να συνεχίσω με αυτή. Η κατάσταση αυτή θα σταματήσει με την απαλλοτρίωση.»Στην ίδια εκπομπή διέταξε την απαλλοτρίωση του Sambil στην Candelaria, ενός εμπορικού κέντρου σε μια γειτονιά του κεντρικού Καράκας.

Οι οικονομικές πολιτικές της κυβέρνησης είναι ακόμη πολύ αντιφατικές. Ενώ οι εθνικοποιήσεις μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων συνεχίζονται, οι βασικοί τομείς της οικονομίας παραμένουν ανέγγιχτοι. Ενώ το μέτρο της υποτίμησης σχεδιάστηκε για να δώσει μια ώθηση στην εθνική παραγωγή και τις εξαγωγές, οι καπιταλιστές παραμένουν απρόθυμοι να κάνουν μεγάλες επενδύσεις. Η βενεζολάνικη ολιγαρχία πάντα ήταν εντελώς παρασιτική και προτιμούσε να εισάγει όλα τα καταναλωτικά αγαθά από το να δημιουργήσει μια εθνική παραγωγή. Αλλά με την Μπολιβαριανή επανάσταση, αισθάνονται ακόμα πιο ανασφαλείς, επειδή φοβούνται τους κυβερνητικούς κανονισμούς και την απειλή της απαλλοτρίωσης. Αυτό το δίλημμα εκφράζεται πολύ καλά στο πρόσφατο άρθρο της δεξιάς οικονομικής καθημερινής εφημερίδας “Reporte diario de la economia”:

«Ο Τσάβες στέλνει ανάμικτα σημάδια στον ιδιωτικό τομέα: απειλεί τις επιχειρήσεις με απαλλοτρίωση, κάτι που αυξάνει τις τιμές χωρίς λόγο, αλλά συγχρόνως προσφέρει 1 δις αμερικάνικα δολάρια σε πίστωση και επιδοτήσεις ως κίνητρα και καλεί σε διάλογο τους εργοδότες. Η υποτίμηση του Μπολίβαρ κάνει τα βενεζολάνικα προϊόντα σχετικά φθηνότερα, αλλά οι εργοδότες αμφιβάλλουν να επενδύσουν στη διάρκεια μιας ύφεσης. Επιπλέον, έχουν διανύσει χρόνια με εκφοβισμούς από τον πρόεδρο, που εθνικοποίησε ευρείς βιομηχανικούς τομείς.»

Τα πρόσφατα στοιχεία δε δείχνουν καμία αύξηση της εγχώριας παραγωγής και των εξαγωγών. Όπως είδαμε, οι εξαγωγές έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια. Ακόμα χειρότερα, το πρόγραμμα για τροφική ανεξαρτησία (soberania alimentaria), όπου μια γεωργική ανάπτυξη θα μείωνε την εξάρτηση από τα εισαγόμενα τρόφιμα, δεν υλοποιήθηκε καθόλου, η εγχώρια αγροτική παραγωγή μειώθηκε στα πιο σημαντικά προϊόντα: ρύζι -26%, καφές -27%, ζαχαροκάλαμο -12%, πατάτες -15% και πορτοκάλια -25%. [vi]

Το πρόβλημα έγκειται στο ότι το καθήκον της ανάπτυξης της βενεζολάνικης οικονομίας δεν μπορεί να αφεθεί στους καπιταλιστές. Για δεκαετίες έχουν δείξει μια παντελή αδιαφορία για αυτό, προτιμώντας να διατηρούν μια οικονομία με υψηλά εισοδήματα από το πετρέλαιο και ελάχιστη εγχώρια παραγωγή. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι το καπιταλιστικό σύστημα παραμένει. Αυτό το παραδέχτηκε ακόμα και ο πρόεδρος του Εθνικού Ινστιτούτο Στατιστικής, ο οποίος σε μια πρόσφατη συνέντευξη στην El Universal, θύμισε ότι το 70% του ΑΕΠ δημιουργείται ακόμα από τον ιδιωτικό τομέα. «Η οικονομία παραμένει καπιταλιστική», είπε. [vii]

Όσο ο καπιταλισμός παραμένει στη θέση του, οι εργάτες και οι φτωχοί της Βενεζουέλας θα έχουν να αντιμετωπίσουν πληθωρισμό, ανεργία και περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες. Όλες οι προσπάθειες για μανούβρες μέσα στα όρια της οικονομίας της αγοράς θα οδηγήσουν στη δημιουργία νέων αντιφάσεων. Η συνεχιζόμενη ύπαρξη των κατακτήσεων της επανάστασης, όπως των προγραμμάτων Μπάριο Αδέντρο, των Μισιόνες και των Μπολιβαριανών Πανεπιστημίων, είναι αμφισβητήσιμη, αν η οικονομική κατάσταση συνεχίσει να χειροτερεύει. Ο Τσάβες αρνήθηκε να εφαρμόσει περικοπές, αλλά τα μέτρα που λήφθηκαν δεν επαρκούν καθόλου για αυτό. Για την πραγματική υπεράσπιση των κατακτήσεων αυτών, η επανάσταση πρέπει να βάλει ως πρώτο στόχο την εθνικοποίηση των βασικών τομέων της οικονομίας και την εγκατάσταση κρατικού μονοπωλίου στο εξωτερικό εμπόριο. Μόνο αυτό μπορεί να ανατρέψει τον καπιταλισμό και να παράσχει τα απαραίτητα για μια σοσιαλιστική σχεδιασμένη οικονομία.

Κρίση στον τραπεζικό τομέα και απαλλοτριώσεις

Άλλο ένα γεγονός άξιο αναφοράς, υπήρξε η πρόσφατη τραπεζική κρίση που έλαβε χώρα απ΄τον περσινό Νοέμβρη και μετά. Όταν αποκαλύφθηκαν σε πολλές τράπεζες απάτες, κερδοσκοπία και κακοδιαχείριση, η κυβέρνηση παρενέβη. Από τις τράπεζες που απαλλοτριώθηκαν, οι Canarias Bank, BanPro, Baninvest και η Banco Real ρευστοποιήθηκαν, ενώ οι Confederado, Banco Bolivar, Banorte, και η Central Banco Universal, εθνικοποιήθηκαν και συγχωνεύτηκαν με την κρατική τράπεζα Banfoandes για τη δημιουργία μιας νέας τράπεζας δημοσίων επενδύσεων που ονομάζεται Banco Bicentenario.

Η εθνικοποίηση και η συγχώνευση αυτών των τραπεζών, αύξησε τον κρατικό έλεγχο του τραπεζικού τομέα σε περίπου 20-25%.[viii] Το ενδιαφέρον είναι ότι τα μέτρα αυτά δε στράφηκαν μόνο ενάντια στη τραπεζική μπουρζουαζία, αλλά και σε ορισμένους απ΄τους κοντινούς συμμάχους του Τσάβες, όπως ο Αρνέ Τσακόν Εσκαμίγιο (ιδιοκτήτης της Banco Real και αδερφός του πρώην υπουργού Επιστήμης και Τεχνολογίας Τζέσε Τσακόν) και ο Αντόνιο Μάρκες (πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικών Ασφαλίσεων), οι οποίοι και οι δύο συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για τραπεζική απάτη. Ο Τσάβες δήλωσε ότι θα ξεκαθάριζε την κατάσταση στον τραπεζικό τομέα, «άσχετα με το ποιος θα την πληρώσει». Η σύλληψη του Αρνέ Τσακόν προκάλεσε την παραίτηση του πρώην υπουργού Επιστήμης και Τεχνολογίας Τζέσε Τσακόν, που αποτελούσε πάντα μέρος της δεξιάς πτέρυγας της κυβέρνησης. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, με τα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση συμφωνεί το 61% του πληθυσμού της Βενεζουέλας, ενώ το 39% διαφωνούσε. [ix]

Η εθνικοποίηση αυτών των τραπεζών είναι πράγματι ένα βήμα προς τα μπροστά, που θα πρέπει να χαιρετιστεί από κάθε επαναστάτη. Οι καπιταλιστές του χρηματοπιστωτικού τομέα έβγαλαν υπερκέρδη από την οικονομία για χρόνια και τώρα προσπαθούν να ρίξουν την οικονομική κρίση στις πλάτες των εργαζομένων. Αλλά οι εθνικοποιήσεις των τραπεζών αυτών απέχουν πολύ απ΄το να είναι επαρκείς. Μια σοσιαλιστική σχεδιασμένη οικονομία ποτέ δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, αν δεν υπάρχει έλεγχος της πίστωσης σε μεγάλη κλίμακα. Οι μεγάλες τράπεζες πρέπει όλες να εθνικοποιηθούν για να σχεδιαστούν οι επενδύσεις και να ευνοηθούν οι μάζες των εργατών, αγροτών και μικρών καταστηματαρχών με φτηνή πίστωση. Αν αυτό δεν γίνει, θα δούμε πολύ μεγαλύτερη κερδοσκοπία και απάτη στο μέλλον από τους καπιταλιστές του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Οι εργάτες αγωνίζονται για την ενότητα των συνδικάτων

Η κρίση έχει γίνει ήδη αντιληπτή από την εργατική τάξη. Αν και η ανεργία αυξήθηκε σχετικά λίγο (από 7.4 σε 8%), διεξάγεται μια γενική επίθεση από τους εργοδότες ενάντια στην εργατική τάξη. Στη βιομηχανία αυτοκινήτων αυτό παρατηρήθηκε και στη Βαλένθια με το προσωρινό κλείσιμο του εργοστασίου της General Motors και στην Μπαρθελόνα, στην πολιτεία του Anzoátegui με το συνεχιζόμενο αγώνα στη Μιτσουμπίσι (MMC). Στην τελευταία περίπτωση, οι εργοδότες αρχικά προσπάθησαν να απολύσουν 250 ημιαπασχολούμενους εργάτες τον Ιανουάριο, που οδήγησε στην κατάληψη του εργοστασίου στις 11 του Ιανουαρίου του 2009. Τα αφεντικά θέλησαν να δώσουν ένα μάθημα στους εργάτες και για αυτό δωροδόκησαν δυνάμεις της περιφερειακής αστυνομίας για να επιτεθούν στο κατειλημμένο εργοστάσιο με αποτέλεσμα τη δολοφονία δύο εργατών στις 29 Ιανουαρίου. Αν και στις αρχές Μαρτίου έγινε μια προσωρινή συμφωνία, ο αγώνας μεταξύ του συνδικάτου και των αφεντικών συνεχίστηκε μέχρι τον Αύγουστο όταν οι εργοδότες έκαναν παράνομο λοκ-άουτ. Το λοκ-άουτ κηρύχτηκε παράνομο από τον υπουργό Εργασίας της χώρας και ηττήθηκε προς τα τέλη του Αυγούστου. Ωστόσο, τα αφεντικά ήταν αποφασισμένα να διαλύσουν το συνδικάτο και προχώρησαν στην απόλυση των βασικών ηγετών. Δυστυχώς, η πράξη αυτή έγινε δεκτή από το Υπουργείο Εργασίας.

Ο αγώνας στη Μιτσουμπίσι λειτούργησε ως σήμα κινδύνου για τους εργάτες σε όλη τη Βενεζουέλα και τους ώθησε να αγωνιστούν για την ανανέωση του εργατικού κινήματος και συγκεκριμένα για την επανένωση της UNT (της αντίστοιχης ΓΣΕΕ) που είχε παραλύσει μετά τις φραξιονιστικές διαμάχες που οδήγησαν στη διάσπασή της, στο Συνέδριο της, το 2006. Μέχρι τα μέσα Οκτώβρη η συνομοσπονδία εργατών αυτοκινητοβιομηχανίας, της UNT έκανε μια συνάντηση με περισσότερους από 200 εργάτες που ζητούσαν ενότητα. Στις 4 Νοεμβρίου του 2009, διεξήχθη ένα επιτυχημένο περιφερειακό συνέδριο της UNT του Anzoátegui με αντιπροσώπους από 40 συνδικάτα. Τέλος, στις 5 Δεκεμβρίου, διεξήχθη μια πανεθνική συγκέντρωση της UNT στο Καράκας με περίπου 700 εργάτες από όλη τη χώρα. Έτσι τώρα έχουν ξεκινήσει οι προετοιμασίες για ένα εθνικό συνέδριο τον Απρίλιο.

Το συνέδριο αυτό αδιαμφισβήτητα θα είναι πολύ σημαντικό για τα μέλλον του εργατικού κινήματος στη Βενεζουέλα. Η εγκληματική διάσπαση της UNT το 2006 είχε εξαιρετικά αρνητική επίδραση στην ταξική πάλη και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ήττα πολλών καταλήψεων εργοστασίων, όπως αυτής στο Sanitarios Maracay το 2006-7. Η πίεση από τα κάτω υποχρέωσε τώρα τους ηγέτες των διάφορων ομάδων να προσπαθήσουν να ενοποιήσουν ξανά τη UNT. Αλλά για να έχει διάρκεια η ενοποίηση αυτή, πρέπει να συνοδεύεται από ένα σχέδιο δράσης, συνδεδεμένο με την προοπτική να τεθεί η εργατική τάξη στην πρωτοπορία της επανάστασης.

Το ζήτημα της κερδοσκοπίας στις τιμές και της έλλειψης τροφίμων, αποτελεί μια χρυσή ευκαιρία για την UNT να δημιουργήσει ένα σχέδιο καταλήψεων εργοστασίων όλων των βιομηχανιών που σαμποτάρουν την επανάσταση. Ένα νέο κύμα εργοστασιακών καταλήψεων, καθοδηγημένο από τη UNT, σε υπεράσπιση της επανάστασης, θα μπορούσε να ωθήσει την κυβέρνηση να αναλάβει αποφασιστική δράση ενάντια στην αστική τάξη. Μια τέτοια πολιτική θα μπορούσε να αλλάξει ολόκληρη την πορεία της επανάστασης.

Τα κατειλημμένα εργοστάσια και ο αγώνας για τον εργατικό έλεγχο

Οι εργάτες στο κίνημα των κατειλημμένων εργοστασίων αγωνίζονται ακόμα για την εθνικοποίηση τους με εργατικό έλεγχο. Στις 31 Αυγούστου 2009, υπήρξε μια μερική νίκη, όταν ο πρόεδρος Τσάβες ανακοίνωσε δημόσια την εθνικοποίηση της INAF, μιας βιομηχανίας στο Μαρακάι, στην πολιτεία της Αράγουα, που κατασκευάζει μηχανικά εξαρτήματα για τους σιδηροδρόμους. Ο ιδιοκτήτης την εγκατέλειψε το 2006 και από τότε οι εργάτες συνέχισαν την παραγωγή υπό εργατικό έλεγχο και συνέστησαν μια εργατική επιτροπή για να διευθύνει την παραγωγή. Από την πρώτη στιγμή, οι εργάτες απαιτούσαν εθνικοποίηση με εργατικό έλεγχο. Η διακήρυξη του Τσάβες σημαίνει ότι τώρα θα μπορούν να προμηθεύονται πιο πολλά ακατέργαστα υλικά ώστε να αυξήσουν την παραγωγή, αλλά πέρα από αυτό δεν έχει σχεδιαστεί κάποια δράση. Οι εργάτες, όλοι τους ενεργά μέλη του PSUV, τώρα διενεργούν μια εκστρατεία για την ολοκλήρωση της απόφασης του Τσάβες.

Το κοντινό εργοστάσιο Gotcha, που κατασκευάζει μπλουζάκια, είναι ένα ακόμα παράδειγμα της αγωνιστικότητας των βενεζολάνων εργατών. Οι εργάτριες σε αυτό το εργοστάσιο αγωνίστηκαν αρκετά χρόνια για διάφορα εργασιακά ζητήματα και από το 2008 έχουν καταλάβει το εργοστάσιο. Συνεχίζουν να παράγουν μπλουζάκια, τα οποία πουλάνε στην εγχώρια αγορά, αλλά ζητούν την εθνικοποίηση ως το μόνο μέσο για να παράγουν μπλουζάκια προς όφελος ευρύτερων στρωμάτων του πληθυσμού: για μαθητές, δημόσιους υπαλλήλους κλπ.

Η κατάσταση στις πρόσφατα εθνικοποιημένες βιομηχανίες είναι κρίσιμη. Ειδικά στην Γκουαγιάνα, όπου πολλά εργοστάσια εθνικοποιήθηκαν το 2008-2009. Στην SIDOR, οι εργάτες παραπονιούνται για σαμποτάζ από τους αντεπαναστάτες διευθυντές, που παραμένουν ακόμα στις θέσεις τους, γεγονός που έχει καταστρεπτικό αποτέλεσμα για την παραγωγή. Η πυρκαγιά στο MITREX, ένα από τα χυτήρια του εργοστασίου, είχε ως αποτέλεσμα μια μεγάλη πτώση στην παραγωγή. Η κακοδιαχείριση και η διαφθορά επιδεινώνουν την κατάσταση. Κανονικά, η SIDOR παράγει 4.6 εκατομμύρια τόνους σιδήρου ανά έτος, αλλά το 2009 μόνο 3 εκατ. παράχθηκαν. Οι εργάτες που είναι οργανωμένοι στο Επαναστατικό Μέτωπο Εργατών Χαλυβουργίας αγωνίζονται για την εφαρμογή εργατικού ελέγχου ως το μόνο τρόπο για να ανοίξουν τα βιβλία της επιχείρησης, να εκλέξουν διαχειριστές και να στήσουν την επιχείρηση στα πόδια της. Υποστηρίζουν ότι το σαμποτάζ από τους διευθυντές γίνεται εσκεμμένα για να μειώσουν την παραγωγή και έτσι να «αποδείξουν» ότι η εθνικοποίηση της εταιρίας το 2008 ήταν λάθος. Παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν στους εργάτες του Εργοστασίου Σιδήρου Ορινόκο και σε άλλα τέσσερα εργοστάσια που εθνικοποιήθηκαν από τον Τσάβες το Μάιο του 2009.
Οι εργάτες στις πρόσφατα εθνικοποιημένες εταιρείες κατάλαβαν έτσι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ότι η εθνικοποίηση από μόνη της δε λύνει τίποτα. Χωρίς το δημοκρατικό έλεγχο και ηγεσία των εργατών, τα αντεπαναστατικά στοιχεία μπορούν να συνωμοτούν για να σαμποτάρουν την παραγωγή. Η κακοδιαχείριση και η διαφθορά μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά μόνο αν οι εργάτες χρησιμοποιούν τη συλλογική τους δύναμη για να επιβάλλουν τη θέλησή τους και να αναλάβουν τη διαχείριση των εργοστασίων τους, σε σύνδεση με ένα σοσιαλιστικό σχεδιασμό ανάπτυξης σε ολόκληρη τη Βενεζουέλα.

Εσωτερικοί αγώνες στο Σοσιαλιστικό Κόμμα

Το Πρώτο Εκτακτο Συνέδριο του PSUV, άνοιξε τις εργασίες του στις 21 Νοέμβρη, με μία τεράστια συγκέντρωση στο Καράκας, με τον Τσάβες να κάνει μια πολύ αριστερή ομιλία και να καλεί για τη δημιουργία μιας νέας Πέμπτης Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Το συνέδριο αρχικά είχε σχεδιαστεί να διαρκέσει μέχρι το τέλος του Δεκέμβρη, αλλά ο πρόεδρος Τσάβες πρότεινε στους αντιπροσώπους τη συνέχισή του μέχρι τον Απρίλιο, ώστε τα κείμενα να συζητηθούν ενδελεχώς. Η απόφαση αυτή έγινε δεκτή από τους αντιπροσώπους.

Από την πρώτη στιγμή, ήταν ξεκάθαρο ότι το συνέδριο θα χαρακτηριζόταν από τη μάχη μεταξύ δεξιάς και αριστεράς. Αυτό φαινόταν και στη διαδικασία εκλογής συνέδρων, όπου η βάση του PSUV στο Καράκας εξεγέρθηκε ενάντια σε παρασπονδίες της εφορευτικής επιτροπής που ήταν υπεύθυνη για τον έλεγχο της διαδικασίας. Σε μια μαζική συγκέντρωση στα τέλη του Οκτώβρη, οι αντιπρόσωποι των τοπικών οργανώσεων του κόμματος ψήφισαν την ανάκληση της επιτροπής και την αντικατάστασή της από μια που μπορούσαν να εμπιστευτούν. Παρόμοιες διαμαρτυρίες εμφανίστηκαν και σε άλλες περιοχές και στην εκστρατεία εκλογής αντιπροσώπων στις 15 Νοεμβρίου σχηματίστηκαν 15 αριστερές συμμαχίες σε τοπική και περιφερειακή βάση.

Στο ίδιο το συνέδριο, η επαναστατική διάθεση της πλειοψηφίας των συνέδρων έγινε αντιληπτή. Η ηγεσία προσπάθησε να την περιορίσει οργανώνοντας τη συζήτηση σε επίπεδο περιφέρειας και όχι σε ανάμικτες επιτροπές όπου οι σύνεδροι από διαφορετικές περιφέρειες θα μπορούσαν να συζητήσουν μαζί, άσχετα από την καταγωγή τους. Ωστόσο, η ηγεσία απέτυχε να σταματήσει τη δημιουργία μιας εμβρυακής αριστερής πτέρυγας από συνέδρους. Η χρονική παράταση του συνεδρίου επέτρεψε στους συνέδρους να επιστρέφουν μέσα στην εβδομάδα από τις συζητήσεις του συνεδρίου (που διεξάγονται τα σαββατοκύριακα) και να συζητούν τις προτάσεις με τους αντιπροσώπους κάθε τοπικής οργάνωσης, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για να μεταφέρουν τη συζήτηση στη βάση.

Μέχρι τώρα, το συνέδριο έχει συζητήσει θέματα όπως την πολιτική και οικονομική κατάσταση στη χώρα, την τραπεζική κρίση, τα σχέδια για τη μείωση ενέργειας και νερού, τη δημιουργία μιας εθνικής αστυνομίας και την επιβεβαίωση της Πέμπτης Διεθνούς. Στη συνεδριακή συζήτηση του περασμένου Δεκέμβρη, οι σύνεδροι έπρεπε να αποφασίσουν σχετικά με μία νέα πρόταση προσχεδίου Προγράμματος και προσχεδίου Διακήρυξης Αρχών του κόμματος. Το προσχέδιο αυτό δεν είχε καμία σχέση με τα παλιότερα κείμενα του Ιδρυτικού Συνεδρίου του 2008, όπου η αριστερά μπόρεσε ξεκάθαρα να αφήσει το στίγμα της στη Διακήρυξη Αρχών. Η πρόταση να αγνοηθούν τα παλιά κείμενα απορρίφθηκε από την πλειοψηφία των συνέδρων. Η συζήτηση για τα κείμενα αυτά θα γίνει τις επόμενες εβδομάδες και σίγουρα θα αποτελέσει σημείο έντονης διαμάχης μεταξύ δεξιάς και αριστεράς πτέρυγας.

Η αριστερά πρέπει να οργανωθεί επειγόντως γύρω από ένα σταθερό πρόγραμμα με ξεκάθαρα αιτήματα, συμπεριλαμβανομένης της απαλλοτρίωσης των βασικών τομέων της οικονομίας. Υπάρχει δυνατότητα για μια μεγάλη αριστερή τάση, που θα οργανώσει δεκάδες και εκατοντάδες συνέδρους στο συνέδριο και αντίστοιχα χιλιάδες μέλη της βάσης στις αντίστοιχες περιοχές. Το PSUV έχει 2.5 εκατομμύρια μέλη οργανωμένα σε οργανώσεις (“patrullas”). Η μεγάλη πλειοψηφία οργανώθηκε για να αγωνιστεί για τη νίκη της επανάστασης. Είναι καθήκον κάθε επαναστάτη σοσιαλιστή να οργανώσει τους εργάτες και τους φτωχούς, ξεκινώντας με την πρωτοπορία, σε μια μαρξιστική τάση ικανή να κερδίσει την πλειοψηφία στο κόμμα και να αγωνιστούν ενάντια στη γραφειοκρατική δεξιά πτέρυγα. Σε αυτό το ζήτημα θα κριθεί και το μέλλον της Μπολιβαριανής επανάστασης.

Οι τακτικές του ιμπεριαλισμού και της αντεπανάστασης

Όταν ο Τσάβες μίλησε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Ν.Υόρκη τον περασμένο Οκτώβρη, δήλωσε ότι υπάρχουν δύο πρόσωπα του Ομπάμα- ο χαμογελαστός και διπλωματικός Ομπάμα αφενός και αφετέρου ο Ομπάμα που αποδέχεται τη νομιμότητα των νοθευμένων εκλογών στην Ονδούρα και την εγκατάσταση εφτά στρατιωτικών βάσεων στην Κολομβία. «Ποιος είσαι, Ομπάμα; Ο Ομπάμα νούμερο 1 ή ο Ομπάμα νούμερο 2;» ρώτησε ο Τσάβες. Υπάρχει πράγματι ένα ψήγμα αλήθειας σε αυτή τη δήλωση. Ο Ομπάμα είναι και παραμένει ο εκπρόσωπος του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και αυτοί που πίστευαν ότι η εξωτερική πολιτική του θα διαφέρει δραματικά από εκείνη του Μπους πρέπει τώρα να είναι πολύ απογοητευμένοι.

Ο ιμπεριαλισμός είναι υποχρεωμένος να σταματήσει το επαναστατικό προτσές που εκτυλίσσεται στη Λατινική Αμερική. Η Βενεζουέλα είναι η αδιαφιλονίκητη πρωτοπορία στο προτσές αυτό και οι διεθνιστικές πολιτικές του Τσάβες και οι συνεχείς εκκλήσεις του για την παγκόσμια επανάσταση, ακόμα και στην περιορισμένη και μπερδεμένη μορφή που έχουν, αποτελούν φάρο ελπίδας για όλους τους μαχητές ενάντια στον ιμπεριαλισμό στον κόσμο. Η βενεζολάνικη επανάσταση αντιπροσωπεύει ένα θανάσιμο κίνδυνο για τις άρχουσες τάξεις σε όλη την Αμερική. Αυτό εξηγεί γιατί ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός έχει κάνει νέα βήματα για να ελέγξει την κατάσταση: η εγκατάσταση επτά στρατιωτικών βάσεων στην Κολομβία, το πραξικόπημα στην Ονδούρας και η συμφωνία για την εγκατάσταση νέων στρατιωτικών βάσεων στον Παναμά, που στην πραγματικότητα θα οδηγήσει στην περικύκλωση της Βενεζουέλας από αμερικάνικη στρατιωτική παρουσία.

Τα τσιράκια του ιμπεριαλισμού, δηλαδή η βενεζολάνικη αντεπαναστατική αντιπολίτευση, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν κάθε λάθος που κάνει η κυβέρνηση. Προβλήματα που δεν έχουν επιλυθεί, όπως αυτό της κατοικίας, η αύξηση της εγκληματικότητας και πρόσφατα τα μπλακ-άουτ στο σύστημα ενέργειας, που άφησε πολλά σπίτια στο σκοτάδι για πολλές ώρες, χρησιμοποιούνται από την αντιπολίτευση για να δημιουργήσουν απάθεια στις μάζες που υποστηρίζουν την επανάσταση. Το ίδιο συμβαίνει και με θέματα όπως ο πληθωρισμός και οι ελλείψεις τροφίμων. Το γεγονός ότι η αντιπολίτευση μπόρεσε να κερδίσει τις δημοτικές εκλογές σε φτωχές περιοχές, όπως το Πετάρε, το Νοέμβριο του 2008, αποτελεί ξεκάθαρο σήμα κινδύνου. Αν η κυβέρνηση δεν λάβει αποφασιστικές δράσεις για να επιλύσει τις ανάγκες των μαζών, η πτώση του ηθικού μπορεί να εξαπλωθεί και να εμφανιστεί με τη μορφή της αποχής στις ερχόμενες εκλογές.

Η επόμενη εκλογική μάχη θα είναι οι βουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβρη. Αν δεν αλλάξει σημαντικά η κατάσταση, η αντιπολίτευση έχει πολλές πιθανότητες να εκλέξει ένα σημαντικό αριθμό αντιπροσώπων στο νέο Κοινοβούλιο. Στη συνέχεια, θα χρησιμοποιήσουν αυτούς τους βουλευτές για να σαμποτάρουν την κυβέρνηση, να κινητοποιήσουν τη μεσαία τάξη και να προκαλέσουν ταραχή όπου είναι δυνατό. Ο τελικός τους στόχος είναι να αποσταθεροποιήσουν τη χώρα και να δημιουργήσουν μια κατάσταση όπου θα μπορούν να διώξουν τον Τσάβες με κοινοβουλευτικά ή μη μέσα.

Η δημιουργία επιτροπών δράσης στα εργοστάσια, τις φτωχογειτονιές, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια βρίσκεται στην πρώτη γραμμή. Τα καθήκοντά τους θα είναι να αναλάβουν τη μεγάλη παράδοση της δυαδικής εξουσίας του 2002, να συνδεθούν τοπικά, περιφερειακά και εθνικά, με αιρετούς αντιπροσώπους που μπορούν να ανακληθούν ανά πάσα στιγμή, και να κάνουν συγκεκριμένα σχέδια για να νικήσουν την αντεπανάσταση σε κάθε τμήμα της κοινωνίας. Σε πολλές περιοχές αυτά τα έμβρυα δυαδικής εξουσίας θα εμφανιστούν μέσα από τις τοπικές οργανώσεις του PSUV και από τα κοινοτικά συμβούλια.

Αν η αντεπανάσταση σαμποτάρει, για παράδειγμα την παραγωγή τροφίμων, η UNT και οι τοπικές οργανώσεις του PSUV, θα πρέπει να δώσουν το παράδειγμα καταλαμβάνοντας τα εν λόγω εργοστάσια και λειτουργώντας τα υπό εργατικό και λαϊκό έλεγχο. Ένα τέτοιο στοιχείο έχει εμφανιστεί ήδη με τους συνεχείς ελέγχους από το INDEPABIS (την επιτροπή ελέγχου τιμών και ποιότητας, υπό τον Εδουάρδο Σαμάν), το οποίο σε πολλές περιπτώσεις ενθάρρυνε τους εργαζόμενους να καταλάβουν τα εργοστάσια και να απαιτήσουν την απαλλοτρίωση τους. Η πρόσφατη εθνικοποίηση της αλυσίδας σουπερμάρκετ Éxito έτυχε τεράστιας υποστήριξης από τη μεγάλη πλειοψηφία των εργατών και το παράδειγμα αυτό θα πρέπει να ακολουθηθεί σε κάθε σημείο της κοινωνίας της Βενεζουέλας.

Η ενίσχυση της Μαρξιστικής τάσης στη βάση του PSUV, της Νεολαίας του PSUV, και στη UNT, θα είναι ένα δυνατό εργαλείο στην προώθηση της διαδικασίας αυτής και την οριστική ήττα της αντεπανάστασης καταστρέφοντας την οικονομική της δύναμη, ολοκληρώνοντας έτσι στη Σοσιαλιστική Επανάσταση της Βενεζουέλας.

Καράκας, 23 Ιανουαρίου 2010

[i] El Mundo, 12 de enero, 2010, pag. 3

[ii] Últimas Noticias, 8 de enero, 2010, pag. 14

[iii] Venezuelanalysis.com, December 31, 2009

[iv] Correo de Orinoco, 18 de enero, 2010, pag. 2

[v] Reporte diario de la economía, 13 de enero, 2010, pag. 11

[vi] Últimas Noticias, 18 de diciembre, 2009, pag. 19

[vii] El Universal, 9 de enero de 2010

[viii] Venezuelanalysis.com, December 229 2009

[ix] Ibid.

[x] Venezuelanalysis.com, December 31, 2009

[xi] Aporrea.org, 24 de octubre de 2009